6
fiqh təlimi
arasındakı fərqi hesablamaqla həddi-büluğ yaĢını qəməri ili əsasında
bilmək olar. (Bir qəməri ili 11 gün, 21 saat və 12 saniyə Ģəmsi ilindən
azdır.
1
)
2 . ġƏRĠƏT HÖKMLƏRĠNĠ ƏLDƏ ETMƏYĠN YOLLARI
• ġəriət hökmlərini əldə edıb onlara
əməl etmək üçün mükəlləfin
qarĢısında üç yol var
2
1.Ġctihada çatmaq: Ġctihad, Ģəriət hökmlərini və ilahi qanunları Ġslam
fəqihlərinin nəzərində etibarlı sayılan sənədlər və qaynaqlardan əldə
etmək deməkdir.
2.Ehtiyata əməl etmək o deməkdir ki, mükəlləf öz Ģəri vəzifəsini
yerinə yetirdiyinə tam arxayındır. Məsələn, bəzi müctəhidlərin haram
bildiyi və bəzilərinin haram bilmədiyi bir iĢi yerinə yetirmir. BaĢqa
tərəfdən də bəzi müctəhidlərin vacib bilmədiyi və bəzilərinin vacib
bilmədiyi bir iĢi, yerinə yetirir
3
.
3.Təqlid, Ģəriət hökmlərində xüsusi sifətlərə malik olan bir müctəhidə
müraciət etmək deməkdir. BaĢqa sözlə desək, onun göstəriĢinə və
fətvasına uyğun olaraq Ģəri vəzifələri yerinə yetirməkdir
4
.
1
Əcvəbətül-istiftaat, 1882 və 1888-ci suallar.
2
Rəhbərdən soruşulan suallar, Təqlid bölümü, 1-ci məsələ.
3
Əcvəbətül-istiftaat, 1 və 3-cü suallar. Rəhbərdən soruşulan suallar, Təqlid
bölümü 1-ci məsələ
4
Əcvəbətül-istiftaat, 1 və 3-cü suallar. Rəhbərdən sorşulan suallar, Təqlid
bölümü, 1-ci məsələ.
1. Ġctihada çatmaq
2. Ehtiyat etmək
3. Təqlid etmək
7
fiqh təlimi
Diqqət:
Təqlid barəsində mövcud nəqli dəlillərdən əlavə, Ģəriət hökmlərini
bilməyən bir Ģəxsin xüsusi sifətlərə malik olan bir müctəhidə müraciət
etməsi əqlin hökmünə tam uyğun bir əməldir.
1
Müctəhid olmayan bir mükəlləf, müctəhidə təqlid etməli və ya
ehtiyata əməl etməlidir
2
.
Ehtiyata əməl etmək böyük diqqət və daha çox vaxt tələb etdiyi
üçün, yaxĢısı budur ki, mükəlləf, Ģəriət hökmlərində xüsusi sifətlərə
malik olan müctəhidə təqlid etsin
3
.
• Bu üç sifətə malik olan Ģəxs üçün
təqlid etmək vacibdir
4
:
3. TƏQLĠDĠN NÖVLƏRĠ
Dünyadan getmiĢ bir müctehidə təqlid 2 növdür:
Ġbtidai
5
təqlid: Yəni, mükəlləf, dünyadan getmiĢ bir müctəhidə təqlid
edir ki, həmin müctəhid həyatda ikən ona təqlid etməmiĢdir. Bu növ
təqlid ehtiyati-vacibə görə düzgün deyil.
Bəqayi
1
təqlid: Yəni, mükəlləf, dünyadan getmiĢ bir müctəhidə təqlid
təqlid edir ki, həmin müctəhid həyatda ikən ona təqlid etmiĢdir. Bu
1
Əcvəbətül-istiftaat, 1-ci sual
2
Rəhbərdən soruşulan suallar, Təqlid bölümü, 1-ci məsələ
3
Əcvəbətül-istiftaat, 2-ci sual
4
Rəhbərdən soruşulan suallar, Təqlid bölümü 1-ci məsələ
5
İlk dəfə təqlid etmək.
1. Mükəlləfdir
2. Müctəhid deyil
3. Möhtat deyil
8
fiqh təlimi
növ təqlid düzgündür. Hətta əgər mükəlləf, təqlid etdiyi müctəhidin
sağlığında qarĢılaĢmadığı bəzi məsələlərlə o müctəhid dünyadan
getdikdən sonra qarĢılaĢarsa, bu məsələlərdə də onun göstəriĢlərinə
əməl edə bilər
2
.
Diqqət:
Bəqayi təqliddə dünyadan getmiĢ müctəhidin ələm olub-
olmamasının fərqi yoxdur və istər ələm
3
olsun, istər olmasın, təqlid
düzgündür. Lakin ehtiyata görə mükəlləf, dünyadan getmiĢ ələm
müctəhidin təqlidində qalsa yaxĢıdır
4
.
Dünyadan getmiĢ müctəhidə ibtidai və ya bəqayi tədlid, diri və
ehtiyati-vacibə görə ələm müctehidə təqlid əsasında olmalıdır. Əlbəttə
əgər zəmanənin fəqihləri dünyadan getmiĢ müctəhidin təqlidində
qalmağın düzgün olduğu barədə eyni fikirdədirlərsə, ələm müctəhid-
dən icazə almaq vacib deyil
5
.
Mərcəyi-təqlidin sağlığında həddi-büluğa çatmayan Ģəxslər, əgər
düzgün Ģəkildə ona təqlid ediblərsə, həmin müctəhid dünyadan
getdikdən sonra onun təqlidində qala bilərlər
6
.
Bir nəfər bir müctəhidə təqlid edir və bu müctəhid dünyadan
getdikdən sonra bəzi məsələlərdə baĢqa bir müctəhidə təqlid edir.
1
Təqliddə qalmaq
2
Şəri suallara cavab, 22 və 41-ci suallar. Rəhbərdən soruşulan suallar, Təqlid
bölümü, 4-cü məsələ
3
Fiqhi termindir: elmdə hamıdan üstün olan müctəhid.
4
Əcvəbətül-istiftaat, 35-ci sual.
5
Əcvəbətül-istiftaat, 23 36 və 41-cı suallar. Rəhbərdən soruşulan suallar,
Təqlid bölümü, 4-cü məsələ
6
Şəri suallara cavab, 42-ci sual
9
fiqh təlimi
Əgər ikinci müctəhid də vəfat etsə, bu Ģəxs, ikinci müctəhidə təqlid
etdiyi məsələlərdən qeyri məsələlərdə birinci müctəhidin təqlidində
qala bilər. Həmçinin ikinci müctəhidə təqlid etdiyi məsələlərdə də
onun təqlidində qala bilər, yaxud təqlidini diri müctəhidə dəyiĢə bilər
1
.
4. TƏQLIDSIZ YERINƏ YETIRILƏN ƏMƏLLƏR
Təqlid etməyən və ya düzgün təqlid etməyən Ģəxslərin əməlləri
aĢağıdakı hallarda düzgün sayılır:
1.
Ya ehtiyata uyğundur.
2.
Ya Ģəri vəzifəsi ilə üst-üstə düĢür.
3.
Ya da o müctehidin nəzəri ilə uyğundur ki, ona təqlid etmək həmin
Ģəxsin vəzifəsi idi
2
.
Suallar:
1.
Əgər mükəlləf adətən ona lazım olan şəriət hökmlərini öyrənməkdə
səhlənkarlıq göstərsə günahkardırmı?
2.
Həddi-büluğun əlamətləri hansılardır?
3.
Şəriət hökmlərini əldə etməyin yolları hansılardır?
4.
Ehtiyata əməl etmək tövsiyə olunur, yoxsa təqlid etmək? Nə üçün?
5.
Təqlidin növlərini izah edin.
6.
Təqlidsiz yerinə yetirilən əməllərin hökmü nədir?
1
ġəri suallara cavab, 32-ci sual
2
Şəri suallara cavab, 2-ci sual.
Dostları ilə paylaş: |