1
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ
BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİ
FƏNN SİLLABUSU
Təsdiq edirəm ____________________________
(kafedra müdiri)
İmza: _______________________________
Tarix: “__15___” ___fevral____2016__ -cı il
Kafedra: ________Torpaqşünaslıq_____________________________________________
Fakültə: _________Ekologiya və torpaqşünaslıq__________________________________
I.
Fənn haqqında məlumat
Fənnin adı:_______Torpaq bakteriyalarının və yosunlarının ekologiyası____________________
Tədris yükü (saat) cəmi:_45_ mühazirə__30___seminar______ praktik (laboratoriya)__15___
Tədris ili _____2015/2016____________ Semestr___2____ Bölmə ___azərb._1 kurs
magistratura___________
Kredit sayı (hər 15 saata 1 kredit) _______3________
II.
Müəllim haqqında məlumat:___dosent, k.t.e.n. Mustafayeva Zemfira Rəhim qızı _ __
(Soyadı, adı, atasının adı, elmi adı və dərəcəsi)
Məsləhət günləri və saatları: _______I gün saat 14
00
___________________________________
E-mail ünvanı: ____z.mustafayeva@list.ru___________________________________________
İş telefonu:__________432-84-38__________________________________________________
III.
Tələb olunan dərsliklər və dərs vəsaitləri:
Əsas:
1. Qasımova H. S. Torpaq mikrobiologiyası. Bakı, BDU nəşri, 2008
2. H.S.Qasımova “ Ümumi mikrobiologiya” ADU nəşri. Bakı, 1974
3. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные водоросли. Изд-во »Наука»
Ленинград,1969
4. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və ekologiyası” Bakı, BDU, 2002
2
Əlavə:
1. Qasımova H.S., Əhmədova F.R. “ Mikrobiologiya”. Bakı,1998. Bakı Universiteti nəşriyyatı
2. Мишустин Е.Н. "Почвенные азотофиксируюшие бактерии". М.Наука, 1972
3. Мишустин Е.Н. "Микроорганизмы и продуктивность земледелия". М. Наука, 1972
4. Бабьева И.П., Зенова Г.М. Биология почв. Изд.МГУ, 1989
5.В.Р.Волобуев «Экология почв», Изд-во АН Азерб.ССР, 1963
6. Э.А.Штина , М.М.Голлербах «Экология почвенных водорослей». Изд-во
«Наука», Москва, 1976
7. Почвенные организмы как компоненты биогеоценоза. Изд-во «Наука»,
Москва, 1984
IV.
Fənnin təsviri və məqsədi:
(Fənn haqqında qısa məlumat, onunla şərtləşən fənlər (bilavasitə bağlı olan/uyğun gələn), fənnin
tədrisinin məqsədləri. Bu fənni öyrənməklə tələbələrin nəyi biləcəkləri, nəyə nail olacaqları və
hansı vərdişlərə yiyələnəcəkləri qeyd edilir)
Kursun qısa təsviri:
T
orpaq bakteriyalarının və yosunlarının ekologiyası torpaqda baş verən
bütün prosesləri, humusun sintezini, minerallaşmasını və torpaq profilində paylanmasını, torpağın kimyəvi
tərkibini, canlıların torpaq aqreqatlarının əmələ gəlməsi və dağılmasındakı rolunu, qida elementlərinin
bioloji dövranını, torpağın münbitliyini və bitkilərin qidalanmasını öyrənən elmdir.
Kursun məqsədi: Bu fənnin tədris olunmasında məqsəd tələbələrə torpaq
bakteriyalarının və yosunlarının öyrənilmə tarixi, xarici mühit amillərin təsiri, torpaqda azotun
toplanmasında rolu, ekoloji amillərin torpaq yosunlarına təsiri, bakteriyalar arasında qarşılıqlı
münasibət, torpaq yosunları və ali bitkilərin qarşılıqlı təsiri, antropogen amillərin torpaq
yosunlarına təsiri, torpaq bakteriyalarından və yosunlarından gübrə kimi istifadə olunması və
təcrübi əhəmiyyəti haqqında məlumat verməkdir. Bu fənnin tədrisi prosesində tələbələr t
orpaq
bakteriyalarının və yosunlarının ekologiyası
və onun ayrı-ayrı sahələri üzrə nəzəri və praktiki biliklər
əldə edir.
V.
Fənnin təqvim planı:
Həftələr Mövzunun
adı və qısa icmalı Mühazirə
Məşğələ Saat Tarix
Mövzu № 1.
Torpaq mikrobiologiyasının öyrənilmə tarixi
Qısa icmalı:
Torpaq bakteriyaları təbii sistemin,
bütünlüklə biosenozun və biosferin ən mühüm
tərkib komponenti kimi. Biosferdə
mikroorqanizmlərin yayılması. V.V.Dokuçayevin,
L.Pasterin, M.S.Voroninin, S.N.Vinoqradskinin,
V.L.Omelyanskinin, Timiryazevin torpaq
mühazirə
2
19.02.16
3
mikrobiologiyasının inkişafında rolu.
Torpağın biosenoz funksiyalarında
bakteriyaların rolu. Torpaqda baş verən bütün
proseslərdə, humusun sintezində,
minerallaşmasında və torpaq profili üzrə
paylamasında kimyəvi və struktur tərkibində, qida
elementlərinin dövranında bakteriyaların rolu.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.
Qasımova H. S. Torpaq mikrobiologiyası. Bakı,
BDU nəşri, 2008, s.6-9
Mövzu № 2.
Xarici mühit amillərinin torpaq
bakteriyalarına təsiri
Qısa icmalı:
Mühit reaksiyasının mikrob
hüceyrəsinin inkişafında rolu. Temperaturun,
rütubətin torpaq bakteriyalarına təsiri. Üzvi və
mineral maddələrin, ilin fəsillərinin torpaq
biosenozunda rolu.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.
Qasımova H. S. Torpaq mikrobiologiyası. Bakı,
BDU nəşri, 2008, s.65-70
mühazirə
2
26.02.16
Həftələr Mövzunun
adı və qısa icmalı Mühazirə
Məşğələ Saat Tarix
Mövzu № 3.
Karbonlu birləşmələrin
çevrilməsində torpaq bakteriyaların rolu
Qısa icmalı:
Mürəkkəb karbohidratlı
birləşmələrin müxtəlif fermentlərin köməyi ilə
parçalanması. Sellülozanın anaerob parçalanması.
Sellülozanın aerob qıcqırması. Sellüloza parçalayan
bakteriyaların torpaqda rolu.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.
Qasımova H. S. Torpaq mikrobiologiyası. Bakı,
BDU nəşri, 2008, s.113-120
mühazirə
2
04.03.16
Mövzu № 4.
Azot dövranında torpaq
bakteriyaların rolu
Qısa icmalı:
Ammonifikasiya prosesinin torpaq
mühazirə
2
11.03.16
4
biosenozunda əhəmiyyəti. Sidik cövhərinin
ammonyaklaşmasında torpaq bakteriyaların rolu.
Nitrifikasiya prosesi. Denitrifikasiya prosesi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.
Qasımova H. S. Torpaq mikrobiologiyası. Bakı,
BDU nəşri, 2008, s.74-78
Mövzu № 5. Torpaqda atmosfer azotunu
fiksə edən bakteriyaların rolu
Qısa icmalı:
Torpaqda sərbəst yaşayan və
atmosfer azotunu fiksə edən bakteriyalar. Torpaq
biosenozunda kök yumruları bakteriyaların rolu.
Bitki köklərinə daxil olmuş bakteriyaların paxlalı
bitkilərlə simbioz münasibəti. Torpaq
biosenozunda azotobakterlərin rolu.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.
Qasımova H. S. Torpaq mikrobiologiyası. Bakı,
BDU nəşri, 2008, s.78-88
mühazirə
2
18.03.16
Mövzu № 6.
Kükürdün dövranında torpaq
bakteriyaların rolu
Qısa icmalı:
Biosferdə kükürdün maddələr
dövranında bakteriyaların fəaliyyəti ilə iştirakı. Üzvi
kükürdün minerallaşması. Mineral kükürdün
oksidləşməsi və ya sulfatlaşması. Sulfatreduksiya
prosesi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.
Qasımova H. S. Torpaq mikrobiologiyası. Bakı,
BDU nəşri, 2008, s.125-127
mühazirə
2
25.03.16
5
Mövzu № 7
. Bakteriyalar arasında qarşılıqlı
münasibət.
Qısa icmalı:
Torpaq bakteriyaların canlı
orqanizmlərlə qarşılıqlı
əlaqəsi. Torpaq
bakteriyaların arasında qarşılıqlı münasibət.
Bakteriyalarla bitkilərin qarşılıqlı
əlaqəsi.
Bakteriyaların torpaqda yaşayan heyvanlar ilə
əlaqəsi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.
Qasımova H. S. Torpaq mikrobiologiyası. Bakı,
BDU nəşri, 2008, s.183-191
mühazirə
2
01.04.16
Mövzu № 8.
Torpaqda silikat bakteriyaların
rolu
Qısa icmalı:
Silikat bakteriyaların silisiumu
torpaq və dağ suxurlarından mənimsəməyi. Kalium
və alüminium olan silikatların bakteriyaların iştirakı
ilə parçalanması.
V.Q. Aleksandrovun silikat bakteriyaların
öyrənilməsi sahəsində
tədqiqatları. Silikat
bakteriyalarının qeyri-əlverişli mühit şəraitinə
davamlılığı.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1.
Qasımova H. S. Torpaq mikrobiologiyası. Bakı,
BDU nəşri, 2008, s.132-135
mühazirə
2
08.04.16
Mövzu № 9.
Torpaq yosunlarının öyrənilmə
tarixi
Qısa icmalı:
Torpağın yosunları haqqında
Avropa, Amerika, Asiya, Avstraliya, Rusiya
alimlərinin işləri. Varming və Qrebnerin göy-yaşıl
yosunlar haqqında müşahidələri. Fritschin torpağın
əmələ gəlməsində yosunların rolu haqqında ilk
fikri. Kellerin yarımsəhra zonanın torpaqlarında
ğöy-yaşıl yosunların tədqiqi.
Yosunlarla ali
bitkilərin fitosenozuna aid Melnikova, Ferestet,
Lisenkonun işləri.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные
водоросли. Изд-во »Наука» Ленинград,1969,
c.3-12
2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və
mühazirə
2
15.04.16
6
ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.34-36
Mövzu № 10. Torpaq yosunlarının
sistematik tərkibinin ümumi səciyyəsi
Qısa icmalı
: Torpaq yosunları haqqında
anlayış. Yosunların torpaq gatlarında yayılması.
Göy-yaşıl yosunlar (Cyanophyta), yaşıl yosunlar
(Chlorophyta), sarı-yaşıl yosunlar (Xanthophyta),
diatom yosunlar (Bacillariophyta).
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные
водоросли. Изд-во »Наука» Ленинград,1969,
c.36-44
2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və
ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.46-53
mühazirə
2
22.04.16
Mövzu № 11.
Ekoloji amillərin torpaq
yosunlarına təsiri
Qısa icmalı:
Torpaq yosunların su, duz
rejimindən asılılığı.
Torpağın su rejimi.
Torpağın istilik rejimi.Torpaq yosunlarının duza
davamlılığı.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные
водоросли. Изд-во »Наука» Ленинград,1969,
c.58-65
2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və
ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.63-87
mühazirə
2
29.04.16
7
Mövzu 12. Torpaq yosunları və ali bitkilərin
qarşılıqlı təsiri
Qısa icmalı: Ali bitkilərlə torpaq
orqanizmləri arasındakı rizosfer effekti.
Katznelsonun yem cuğundurunun
rizosferinin mikroflorasının tədqiq
edilməsi.Yosunların torpağa müxtəlif
maddələrin ifraz edilməsi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные
водоросли. Изд-во »Наука» Ленинград,1969,
c.173-181
2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və
ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.74-76
mühazirə
2
06.05.16
Mövzu
№ 13. Torpaqda azotun
toplanmasında yosunların rolu
Qısa icmalı: Torpaqda ehtiyat münbitliyin
yaranmasında azotfiksasiyasının əhəmiyyəti.
Torpaqda yaşıl və göy-yaşıl yosunların
tədqiq edilməsi. Anabaena və
Phormidiumun torpaqda azotun fiksə
edilməsi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные
водоросли. Изд-во »Наука» Ленинград,1969,
c.140-167
mühazirə
2
13.05.16
Mövzu № 14.
Antropogen amillərin torpaq
yosunlarına təsiri.
Qısa icmalı:
Torpağın
şumlanmasının,
becərilməsinin, suvarılmasının, gübrələnnməsinin
torpaq yosunların torpaq profilində yayılmasında
rolu. Üzvi və mineral gübrələrin torpaq yosunlarına
təsiri. Növbəli
əkinin torpaq yosunların
gruplaşmasında rolu.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
mühazirə
2
20.05.16
8
VI.
İmtahanın keçirilməsi forması -yazılı, şifahi, dialoq və ya test.
VII. Semestr ərzində qiymətləndirmə və bal bölgüsü:
Balların maksimum miqdarı – 100 bal.
A)
Semestr ərzində toplanan maksimum bal – 50 (imtahana keçid bal – 25)
Dərsə davamiyyətə görə 10
bal
Mühazirə mətnlərinin tərtibatına görə 5
bal
Tələbələrin sərbəst işinə (referat, prezentasiya, tədqiqat işi və s.) görə
Qeyd: Plagiat halları qəti qadağandır! Sərbəst işlə əlaqədar bütün tapşırıqların
qısa təsviri, təqdim olunma şərtləri, vaxtı və qiymətləndirmə üsulu dəqiq
göstərilir.
5 bal
Seminar (məşğələ) və ya laboratoriya dərslərinin nəticələrinə görə (eyni
fəndən həm seminar (məşğələ), həm də laboratoriya dərsləri nəzərdə
tutulduğu halda onların hər birinə 10 bal ayrılır).
20 bal
Kurs işinin hazırlanmasına və müdafiəsinə görə (fənn üzrə kurs işi (layihəsi)
nəzərdə tutulmayıbsa, ona ayrılan 10 bal seminar (məşğələ) və ya laboratoriya
dərslərinə əlavə olunur).
10 bal
B)
Semestr imtahanı nəticəsinə görə - maksimum 50 bal
Hər biletdə – 5 sual, hər suala – 10 bal verilir
Qeyd: Tələbənin imtahandan topladığı balın miqdarı 25-dən az olmamalıdır.
C)
Semestr nəticəsinə görə qiymətləndirmə (imtahan və imtahana qədər toplanan ballar
əsasında):
91 – 100 bal
əla A
lazımi səhifələr göstərilməklə):
2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və
ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.81-87
Mövzu № 15.
Torpaq yosunlarından gübrə
kimi istifadə olunması və təcrübi əhəmiyyəti
Qısa icmalı:
Yosunlardan gübrə kimi istifadə
olunması. Torpaq yosunlarının münbitliyinin
artırılmasında rolu. Süni yolla yosunların torpağa
verilməsi. Yosunların torpağın azot balansının
yaxşılaşmasında coxillik təcrübələrin nəticələri.
Torpaq yosunlarının inkişafının tənzimlənməsi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və
lazımi səhifələr göstərilməklə):
1. Голлербах М.М. и Штина Э.А. Почвенные
водоросли. Изд-во »Наука» Ленинград,1969,
c.184-195
2. Ə.R.Əhmədov “Torpağın biologiyası və
ekologiyası” Bakı, BDU, 2002, s.88-90
mühazirə
2
27.05.16
9
81 – 90 bal
çox yaxşı B
71 – 80 bal
yaxşı C
61 – 70 bal
kafi
D
51 – 60 bal
qənaətbəxş
E
51 baldan aşağı qeyri-kafi
F
Müəllim:________dosent, k.t.e.n. Mustafayeva Z.R.___ İmza:_____________
(soyadı, adı, atasının adı)
Tarix: ________15 fevral 2016-cı il_________________
Dostları ilə paylaş: |