|
Termiz Davlat Unversiteti Tabiiy Fanlar Fakulteti
|
səhifə | 3/3 | tarix | 30.12.2023 | ölçüsü | 10,06 Kb. | | #167109 |
| I.Ro\'zigul2. Chetdan changlanish
Tabiatda ko‘pchilik o‘simliklar kleystogamli gullar hosil qilsa (Yopiq gullaydigan gullar), ayrimla-
ri xaziogamli (ochiq gullovchi) gullar hosil qiladi. Masalan: yeryong‘oqda tuproq yuzasidan yuqori
qismida xaziogamli gul hosil qilsa, tuproq ostida kleystogamli gul va meva hosil qiladi.
O‘simliklarning o‘z-o‘zidan changlanishi Ch. Darvin tomonidan 27 yil davomida o‘rganilgan. Na-
tijada u shunday xulosaga kelgan: Chetdan changlanish nasil sifatini yaxshilanishiga olib keladi.
Hashoratlar yordamida changlanuvchi o‘simliklar entomofil o‘simliklar deyiladi. O‘simliklarning
hashoratlar yordamida changlanishi tabiatning eng muhim xususiyati hisoblanadi. Changlanishda asala-
ri, kapalak, pashsha, qo‘ng‘iz, chumoli va boshqa hashoratlar muhim rol o‘ynaydi. Nektar tarkibi 25-
95% suv, 3-72% glyukoza va tamli shakarga to‘g‘ri
- Entomofil: hasharotlar tomonidan changlatish
- Asalarilar, ari va vaqti -vaqti bilan chumolilar (Hymenoptera)
- Qo'ng'iroqlar (Coleoptera)
- Kapalaklar va kapalaklar (Lepidoptera)
- Chivinlar (Diptera)
- Zoophily: qushlar yoki yarasalar kabi umurtqali hayvonlarning changlanishi
- Qushlar (kalibrli qushlar, quyosh qushlari, o'rgimchak ovchilari, uy hayvonlari)
- Sutemizuvchilar (yarasalar, maymunlar, suvoqlilar, lemurlar, ayiqlar, quyonlar, kiyiklar, kemiruvchilar)
- Kaltakesaklar
Abiotik changlatish
- Anemofiliya: shamol orqali changlanish
- O'tlar (juda keng tarqalgan)
- Ko'pchilik ignabargli daraxtlar
- Ko'p bargli daraxtlar
- Gidrofil: suv bilan changlanish
- Suv o'simliklari
Barcha o'simliklarning changlanishining qariyb 80 foizi biotikdir. Abiotik changlanadigan turlarning 20 foizidan 98 foizi shamol, 2 foizi suv va quyosh ta'sirida.
Dostları ilə paylaş: |
|
|