Tasdiqla yman

XI-Yangi mavzu bayoni:
Joyning topografik (topos - yunoncha so‘z bo‘lib joy, grapho- 
yozaman degan m a’nolarni anglatadi) planini turli usullarda tuzish 
mumkin. Bu usuJlardan biri 
qutbiy 
usul deb ataladi. Bu qanday usul 
ekanligini ko'rib chiqamiz.
Biz 11- rasmda tasvirlangan joyning eng sodda topografik pla- 
nini tuzm oqchim iz, deylik. Buning uchun ustiga planshet o‘rna- 
tilgan uchoyoqni katta xarsang tosh yoniga o ‘rnatam iz. Shu yer- 
dan plan chizishni boshlaymiz. M asshtab tanlaym iz. M asalan, 
1:5000. Shundan so‘ng planshetga shimol-janub strelkasini chiza- 
miz. Keyin planshetni ufq tomonlariga oriyentirlaymiz. Ya’ni plan- 
shetni kerakli tom onga aylantirib, undagi shim ol-janub chizig‘ini 
kompas strelkasi bilan moslaymiz.
Endi planni tuzishga kirisha-

---

miz. Dastawal, turgan joyimiz — 
katta tosh oldini planshetga nuq- 
ta bilan belgilaymiz va uning o‘r- 
tasiga ignani tik qadab qo^am iz. 
Bu bizning turgan nuqtamiz bo‘- 
ladi. Keyin vizir chizgich olib, bir 
uchini ignaga taqaymiz. Soengra 
vizir chizg‘ichni biz planga tu- 
shirm oqchi b o ‘lgan predm etlar 
(yakka d arax t, dala shiyponi, 
shamol tegirm oni)ga to ‘g‘rilab, 
har bir yo‘nalishni qalam bilan 
chizamiz. Shun dan keyin Siz bil- 
gan masofani o‘lchash usullaridan 
biri (m a sala n , qadam lab o ‘l- 
chash) yordamida har bir pred- 
m etg ach a b o ‘lgan 
m asofani 
oMchab, masshtab bilan belgilay­
miz va o ‘sha joyga shu predmet 
shartli belgisini chizamiz (12- a 
rasm).
Keyin daraxtni, dala shiyponini chizamiz. Vizirlash chiziqlami 
occhiramiz. Y oiiarni taxminan chizsa ham boiadi. Shartli belgi bi­
lan o‘tloq va paxtazorni tasvirlaymiz (12- b rasm).
Biz joyda turib, vizirlash o ‘tkazgan nuqta