T texniki kolleci

Mövzu 25. Tozvari metallurgiya texnologiyasının əsasları 
Tozvari materialları tozvari metallurgiya üsulu ilə alırlar. Tozvari metallurgiya 
m
əhsulları xalq təsərrüfatının bir çox sahələrində, xüsusən də avtomobilqayırmada , 
enerji maşınqayırmasında, radiotexnika sahəsində və s. geniş tətbiq edilir.Başqa 
üsullarla istehsal edilə bilməyən xüsusi xassəli məmulatlar tozvari metallurgiya üsulu ilə 
istehsal edilir. 
Tozvari 
materiallardan 
m
əhsul 
istehsalının 
texnologiyası 
aşağıdakı 
əməliyyatlardan ibarətdir: 
- Oksidl
ərin reduksiyası və digər ilkin materialların dəyirmanda xırdalanaraq 
metallurgiya tozlarının alınması 
- 
Verilmiş tərkibdə qarışığın alınması (Şixtə materialı) 
- 
Tozların qarışıqlardan təmizlənməsi 
- Hiss
ələrinin ölçülərinə görə təsniflənməsi 
- 
Qarışdırılma 
- 
Polad press formalarda tozvari qarışığın soyuq preslənməsi (Şəkil1) 
- 
Əldə olunmuş yarımfabrikatların və ya məmulatların həmin məmulatların ərimə 
temperaturundan bir q
ədər aşağı temperaturda bişirilərək zəruri fiziki-mexaniki 
xass
ələrin verilməsi 
Şəkil1. 
Daha pis bişirilən (bir-birinə qarışan) tozlardan məhsul istehsal 
ed
ərkən qaynaq presləmədən istifadə edilir. Bu zaman tətbiq edilən press təzyiqi 
soyuq presl
əmədə olduğundan 5-8 dəfə az tətbiq edilir. Tozvari metallurgiya 
üsulu ilə antifriksion, friksion, maye və qazların bərk qarışıqlardan təmizlənməsi 
üçün süzgəclər, maşın və cihazların istehsalı üçün konstruksiya materialları, bərk 
əriyən materiallardan (3410-2625

C) pnektonlar,naqill
ər, lövhələr və s. hazırlanır. 

---

Mövzu 26. Rezin və rezin texniki materialları 
T
əyinatından və tələb edilən istismar keyfiyyətlərindən asılı olaraq rezinlər 
iki böyük qrupa bölünürlər: 
1)Ümumi təyinatlı rezinlər - təkər,kəmər,cibliklər,amartizatorlar və s. istehsalı 
üçün. 
2) 
Xüsusi təyinatlı rezinlər – xüsusi xassələrə malik olan şaxtaya və istiyə 
dözümlü rezinlər, yağa dözümlü, qaz keçirməyən elektrik cərəyanı keçirməyən, 
şüalanmaya dözümlü və s. rezinlər. Rezinlər həmçinin istehsal edilən 
materiallardan asılı olaraq yumşaq ( təkər, araqatı), sərt və ebonitli (elektrotexniki 
v
ə kimyəvi dözümlü), məsaməli və ya kilkəvari (amortizatorlar, oturacaqlar, 
pastavari 
(sıxlaşdırma və germetikləşdirmə) növlərə bölünürlər. 
Rezin müxtəlif elementlərin mürəkkəb qarışığıdır. Rezin xassəsi həmin 
elemntl
ərin tərkibində olan qarışıqlarından asılıdır. Rezin qarışığının təşkil 
edicil
əri kauçuk, vulkanlaşdırıcı elementlər, vulkanlaşmanı sürətləndirən 
sürətləndirici antivatorlar,doldurucular, yumşaldıcılar və rəngləyicilərdən ibarətdir. 
Rezin qarışığının əsas təşkiledici natural və ya süni kauçukdur. Kauçuka 
t
ələb edilən möhkəmliyi və elastikliyi vermək üçün onu soyuq və ya isti halda 
vulkanlaşmaya uğradırlar. Vulkanlaşdırıcı maddə kimi kauçukun tərkibinə 2-3% S 
qatılır. Vulkanlaşma prosesi uzun müddətə başa gəldiyi üçün bu prosesi 
sürətləndirmək üçün onun təkibinə sürətləndirici kimi maqnezium oksidi, sink 
oksidi v
ə s. qatılır. 
Kauçuk sərfiyyatını azaltmaq və rezin materiallara zəruri fiziki-kimyəvi 
xass
ələri vermək üçün kompozisiyaya doldurucu əlavə edilir.Doldurucular tozvari 
v
ə parça halında olur.Tozvari dolduruculara saja, koalin (Al
2
O
3
, 2SiO
2
, H
2
O) 
manqanın karbon-oksidi, əhəng, talk və s. aiddir. Parçavari dolduruculara kord, 
beltinq v
ə s. aiddir. Kauçukun oksidləşməsi zamanı rezinlər möhkəmlik, 
elastikliyini itirir v
ə kövrək hala düşür, daha doğrusu köhnəlmə fiziki-mexaniki 
xass
ələri sıradan çıxarır. Ona görə rezin qarışığının tərkibinə köhnəlməyə qarşı 
madd
ələr-vazelin, vosk, parafin, aromatik aminlər və s. qatılır.