T. C. Tarim ve köYİŞleri bakanliği koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü avian influenza(tavuk vebasi) acil eylem plani

b) Lezyonlar

Tavuklar

• 
  Ani ölüm olaylarında lezyonlara rastlanmayabilir
  
• 
  Kaslarda şiddetli hiperemi
  
• 
  Dehidrasyon
  
• 
  Baş ve boyun bölgesinde subkütan ödemler
  
• 
  Burun ve ağız boşluğunda akıntılar
  
• 
  Konjunktivada şiddetli hiperemi bazen peteşiler
  
• 
  Trakea lümeninde fazla miktarda müköz eksudat veya şiddetli hemorajik trakeitis
  
• 
  Sternumun iç tarafında, serozada ve abdominal yağda, seröz yüzeylerde ve vücut boşluğunda peteşiler
  
• 
  Böbreklerde şiddetli hiperemi, bazen hiperemi ile birlikte tubullerde ürat birikimleri
  
• 
  Ovaryumlarda kanamalar ve dejenerasyon
  
• 
  Proventrikülüsün mukozal yüzeyinde özellikle taşlık ile bağlantı noktasında kanamalar
  
• 
  Taşlık hattında kanamalar ve erozyonlar
  
• 
  Lenfoid dokularda ve bağırsak mukozasında kanamalı odaklar
  

Hindilerdeki lezyonlar tavuklardakine benzer, fakat tavuklardaki kadar belirgin değildir. YPAI ile enfekte olan virüs saçan ördekler klinik belirti veya lezyon göstermeyebilir.

8.2.4. Patoloji
a) Makroskopik lezyonlar
Birçok olguda hastalığın perakut formundan dolayı ölen kanatlılarda gözle görülebilen büyük lezyonlar bulunmaz; bu tür tavuklar enfeksiyonu müteakip 1 ya da 2 gün içinde ölürler. 1997 yılında Honk Kong’ta ve İtalya’da tavuklarda görülen akut enfeksiyonlarda, ölü tavuklarda akciğerlerde şiddetli hiperemi, kanama ve ödem bulunmaktaydı; diğer organ ve dokular normal görünüme sahiptiler.
İnokülasyondan 3-5 gün sonra görülen hastalığın akut formunda görülebilir lezyonlar daha değişkendir. Tavukların tüyleri kabarık, ibik ve gerdan hiperemik ve siyanotik ve baş şişkindir. İbik ve gerdandaki değişiklikler ilerleyerek koyu kırmızıdan maviye kadar değişen iskemik nekroz oluşan çöküntülü alanları meydana getirirler. YPAI’ya neden olan virüs enfeksiyonlarında dahili karakteristik belirtiler hemorajik, nekrotik, hiperemik ve transudatif değişikliklerdir. Oviduktlarda ve bağırsaklarda sıklıkla hemorajik değişiklikler dikkati çeker. Hastalık ilerledikçe pankreas, karaciğer, dalak, böbrek ve akciğerler sarımsı nekrotik odaklar sergilerler.
Kanamalar (peteşiyal ve ekimotik) abdominal yağ, seröz yüzeyler ve periton ve perikardiumu kaplar. 7-10 gün yaşayabilen kanatlılarda hava keselerindeki ve peritondaki şiddetli yangıya bağlı olarak periton boşluğu genellikle yırtılmış yumurtadan köken alan sarı ile doludur. Kanamalara proventrikülüste ve özellikle taşlık ile birleşme bölgesinde rastlanabilir.
Hafif derecede patojenik AI enfeksiyonu (LPAI) gibi enfeksiyonlarda lezyonlar kataral, seröfibrinöz, mukopurulent ya da kazeöz yangı ile karakterize olarak sinüslerde görülebilir. Trakeal mukoza ödematöz olabilir ve serözden kazeöze değişen bir eksudat bulunabilir. Hava keseleri kalınlaşmış ve fibrinözden kazöze kadar değişebilen bir eksudat içerebilir. Kataraldan fibrinöze değişen peritonitis ve egg yolk peritonitis (yumurta sarısı peritonitisi) görülebilir. Özellikle hindilerde sekum ve/veya ince bağırsakta kataraldan fibrinöze değişen enteritise rastlanabilir. Yumurtlayan kanatlılarda oviduktlarda eksudat bulunabilir.
b)Mikroskopik lezyonlar (histopatoloji)
Histopatolojik lezyonlara yukarıda belirtilen makroskopik değişiklikler içinde rastlanır ancak beyinde ve diğer organlarda vazkulitisin hastalığın önemli belirtisi olabilmesine rağmen bunlar YPAI için kesin değildir.

8.2.5. Laboratuar teşhisi
a) Gerekli numuneler / nakil : Örnekler hem canlı ve klinik olarak hastalıktan etkilenen kanatlılardan, hem de yeni ölmüş kanatlılardan alınmalıdır. Canlı kanatlılardan kloakal ve trakeal svablar ve/veya taze dışkı ve serum alınmalıdır. Ölü kanatlılardan sindirim kanalı dokuları (proventrikülüs, ince bağırsak, sekal tonsil) ve solunum kanalı dokuları (trakea, akciğer) alınmalıdır. Örnek toplanması, taşınması, muhafazası ve işlenmesi ile ilgili ayrıntılı bilgiler için EK 7’ya bakınız.
b) Laboratuar testleri: Patolojik değişikliklerin hastalık için kesin tanımlayıcı olmamasından dolayı teşhisin hastalık etkeni virüsün izolasyonu ve karakterizasyonu ile teyit edilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Bakteriyel septisemileri ayırıcı teşhisten dışlamak ve özellikle AI’nın hafif patojenik formlarıyla karışan enfeksiyonları tanımlamak için bakteriyoloji uygulanmalıdır.
Toplanan örnekler öncelikle Bölge VKAE’ne ve buradan da hastalığın çıktığı ildeki KKGM’ne yönlendirilir, etkenin izolasyonundan sonra ise daha ileri karakterizasyon için URL’na gönderilir. Nihai tanımlama ise genellikle Uluslararası AI referans laboratuarları ya da OIE influenza referans laboratuarı tarafından gerçekleştirilir.
Virüs izolasyonu ve tanımlanması: İnfluenza vıruslarının izolasyonu ve tanımlanmasında kullanılan metotlar EK 8’de ayrıntıları ile açıklanmıştır.
Virüs alt tip tayini için gerekli testler : İnfluenza virusları A, B veya C olarak tiplendirilirler ancak kanatlılardan izole edilen bütün AI virusları A tipi olmuştur. AI vıruslarının daha ileri alt tiplendirilmesi hemaglütinin (H) ve nöraminidaz yapısına göre yapılır.
Patojenite testleri: Bir kanatlıdan izole edilen influenza virüsünün virulensi aşağıdaki testlerden biri ya da daha fazlası yapılarak tespit edilir:

1.Tavuk patojenite testleri. Bakteriden yoksun allantoik sıvı içerisindeki virüs solusyonu 4-6 hafta yaştaki spesifik patojenden ari (SPF) tavuklara intravenöz yolla inoküle edilir. Eğer 10 gün içinde altı ya da daha fazla tavuk ölürse virüs tavuklar için yüksek derecede patojenik olarak kabul edilir. İnfluenza vıruslarının patojenite test metotları EK 11’de ayrıntıları ile açıklanmıştır.
.2. Plak test: Tripsinli ve tripsimsiz hücre kültürlerine virüs ekilir. Tripsin yokluğunda eğer plaklar oluşursa ve izolat tavuk patojenite testinde 1–5 civcivi öldürürse, virüs tavuklar için yüksek derecede patojenik olarak kabul edilir. İnfluenza vıruslarının plak test metotları EK 8’de ayrıntıları ile açıklanmıştır.
3. Moleküler patotiplendirme: Parçalanma bölgesinde virüsün hemaglütinin proteinini kodlayan gen sekansı belirlenir. Yüksek, orta, düşük ve nonvirulent virusların gen sekansları arasında iyi bilinen farklılıklar bulunmaktadır. YPAI bulunan tavuklardan şimdiye kadar yalnızca H5 ve H7 alt tipleri izole edilmiştir. Teşhiste zaman çok önemli olduğundan bir AI virüsünün patojenitesinin belirlenmesinde moleküler patotiplendirme tercih edilen bir metot olmaktadır. Bir salgınla ilgili virüs karakterize edildiğinde virulent enfeksiyonları teyit etmek için immünohistokimya, immünofloresans ve virüs izolasyonu kullanılabilir. Evcil kanatlılardan izole edilen bütün AI vıruslarının moleküler patotiplendirilmesi yapılarak bunların mutasyonla virulent hale gelme potansiyelleri tespit edilmelidir.
4. Seroloji: Agar jel immunodifüzyon testi (AGİD) veya ELISA kullanarak influenza A grup spesifik antikorlar ya da hemaglütinasyon inhibisyon (HI) ya da ELISA kullanarak alt tip hemaglütinin ya da nöraminidaz antijenlerine spesifik antikorlar aranarak önceki bir AI enfeksiyonuna ilişkin bulgular elde edilebilir. İnfluenza virusları antikor tespitine yönelik serolojik test metotları EK 9’de ayrıntılı olarak açıklanmıştır.


8.2.6. Ayırıcı teşhis
AI enfeksiyonu tavuk ve hindilerde çeşitli patojenite düzeylerindeki klinik ve postmortem (ölüm sonrası) muayenelerde genellikle aşağıda sıralanan hastalıklarla karışabilir.

• 
  Newcastle hastalığı,
  
• 
  Avian pneumovirüs ve diğer paramyxovirüsler,
  
• 
  Enfeksiyöz bronşitis,
  
• 
  Enfeksiyöz laringotrakeitis,
  
• 
  Tavuk kolerası,
  
• 
  Başın Escherichia coli sellülitisi,
  
• 
  Akut pastorellozis,
  
• 
  Enfeksyöz koriza,
  
• 
  Chlamydia,
  
• 
  Akut zehirlenme, ya da
  
• 
  Yüksek mortaliteye (ölüm oranına) neden olan olumsuzluklar (örneğin boğulma, sıcak stresi, dehidrasyon)
  

Şiddetli depresyon, iştah kaybı, sinirsel belirtiler, sulu ishal, şiddetli solunum belirtileri ve/veya yumurta veriminde önemli düşüş ve normal olmayan yumurtalar şeklindeki belirtilerle birlikte ani kanatlı ölümleri görüldüğünde YPAI’den şüphe edilmelidir. Yüzde deri altı ödem, şişkin ve siyanotik ibik ve sakal, seröz membranlarda peteşiyal kanamalar AI varlığı ihtimalini artıran belirtilerdir. Genç tavuklar ya da hastalığın perakut formundan ölen kanatlılarda herhangi bir lezyona rastlanmayabilir.

Tablo 1: AI’nin teşhisinde kullanılan mevcut test metotları ve sürecleri

Test	Gerekli numuneler	Testin saptayacağı etken	Sonuç alma süresi
İmmünofloresan	Taze doku (pankreas)	Viral antijen	4 saat
İmmünohistokimya	Formolde tespit edilmiş dokular	Viral antijen	2 gün
Virüs izolasyonu	Dokular	Virüs	2–10 gün
HI, EM/İmmün EM ve Nörominidaz testi ile ile Virüs tanımlaması	virüs izolatı	Spesifik antijenler	4 gün
Sürülerde ve çevre sürülerde seroloji: Alttip spesifik HI, grupspesifik ELISA/ AGID	Serum	Antikor	1 gün
Patojenite testleri: kanatlı eprüvasyonu	virüs izolatı	Patojen ve virüsün patojenitesi	2–8 gün
PCR/gen sekans tespiti	virüs izolatı	RNA genomunda Virulens markörleri (işaretleyicileri)	2-3 gün

8.3. SALGIN YÖNETİMİ

Salgın yönetimi; Tavuk Vebası Hastalığına Karşı Korunma ve Mücadele Talimatnamesinin 6’ıncı Maddesinde yer alan Mücadele bölümü çerçevesinde ve bu bölümde yer alan açıklamalara göre yürütülür.

8.3.1.Hastalık Bildirimi ve Şüphesiyle İlgili Yönetim:
1. Sorumluluk:

Kanatlı işletmelerinde AI hastalığından şüphelenildiği durumlarda ya da hastalık görüldüğünde 3285 Sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanunu’nun 9. ve 10. Maddelerine göre hastalık ihbarını alan makamlar illerde Bakanlık İl Müdürlüğüne, ilçelerde ise İlçe Müdürlüğüne derhal bildirir.

Şüpheli durumların bildirilmesi RV’i bilgi temini açısından desteklemesi gereken şirket veteriner hekimi veya özel veteriner hekimler için de zorunludur. Eğer şüpheli durum RV’nin gelişinden önce bildirilmiş ise refakatçi veteriner hekim ya da özel pratisyen kendi yetkisi dahilinde enfeksiyonun yayılmasını önlemek için gerekli herşeyi yapmalıdır. Resmi veteriner hekim gelinceye kadar hastalık mahallindeki köy, kasaba, şehir, çiftlik ve işletmelerdeki görevli ve yetkililer tarafından aşağıdaki tedbirler alınır,

• 
  Hasta kanatlıların bulunduğu yere giriş ve çıkışlar önlenir,
  
• 
  Ölen hayvanlar muayene ve teşhis için muhafazaya alınır, kokuşma halinde ise herhangi bir ifrazatı akmayacak şekilde hayvan uğrağı olmayan bir yere sürüklenmeden nakledilir. İki metre derinlikteki çukurlara kireçlenerek gömülür,
  
• 
  Hastaların temas ettiği ve hastalara ait her çeşit eşya, hayvan yemi ve hayvan maddelerinin dışarıya çıkarılması yasaklanır,
  
• 
  Hasta hayvanların bakımı için yeterli sayıda kişiler görevlendirilir. Görevli kişinin dışında tecrit mahallerine hiç kimsenin girmesine izin verilmez. Hastaların bakımı ile görevlendirilenlerin, sağlam hayvanlarla ve bunlara ait malzeme ile temasları önlenir,.
  
• 
  Alınan tedbirlerin uygulanmasından, köylerde muhtarlar ve hayvan sahipleri, şehir ve kasabalarda belediyeler, mahalle muhtarı ve hayvan sahipleri, çiftlik ve işletmelerde ise hayvan sahipleri, işletme sorumlusu ve bakıcılar sorumludur.
  

AI şüphesi bildirilir bildirilmez resmi veteriner hekim (RV) hastalık şüphesini bildiren kişiyi hemen tespit eder ve aşağıdaki konularda bilgi toplar:

• 
  Hastalık çıkan yer, çiftlikteki kanatlıların ve diğer hayvanların özellikleri ve sayıları,
  

• 
  Hastalık yerindeki personel ve taşıt varlığı,
  

• 
  Yakın geçmişe ait kişi, ekipman, taşıt ve hayvan hareketleri,
  

• 
  Olay yerinde dezenfektan ve ilgili mekanların dezenfeksiyonunda kullanılacak ekipmanın
  

bulunup bulunmadığı,

RV çiftlik düzeyinde şüpheli mekanlarda insanların, hayvanların, ekipman ve taşıtların hareketlerini önlemek için gerekli işlemleri koordine eder ve o arada:

• 
  TKBİM Hayvan Sağlığı Şube Müdürüne, Hayvan Sağlığı Şube Müdürü de KKGM’ye veya UHKM haber verir. Bunu takiben bu planın 4. ve 5. Bölümüne uygun olarak faaliyetler yapılır.
  

• 
  Bölge VKAE’ni AI şüphesi konusunda bilgilendirilir,
  

• 
  1 No’lu kitten bir adet edinir ( İlgili ekipmanın listesi EK 11)
  
• 
  AI şüpheli çiftliğe en yakın gezici dezenfeksiyon birimini belirler.
  

2.,Erişim

• 
  Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliğinde hastalık ihbarını alan resmi veteriner hekimin her ne kadar en seri vasıta ile en geç 24 saat içinde hastalık yerine gitmesi gerektiği belirtilmiş olsa da “ilk vaka” senaryosunda 2 saat içerisinde, “gittikçe artan” senaryoda ise 1 saat içerisinde işletmeye ulaşmak için her türlü çaba sarf edilmelidir. İl yada İlçe Müdürü gerekli vasıtayı temin etmekle yükümlüdür. Hastalık yerine gidilmesi için İl veya İlçe Müdürlüğünün imkanlarının yeterli olmadığı durumlarda mülki ve mahalli idare ve zabıta makamları gereken her türlü kolaylığı ve yardımı göstermeye mecburdur,
  
• 
  İhbarı alan resmi veteriner hekim olay mahalline gitmeden önce gerekli hazırlıkları yaparak olay mahalline hareket eder ve gittiği aracı işletmenin dışına veya uygun bir mesafeye park ettirme konusunda gerekli titizliği göstermek zorundadır,
  

• 
  Enfekte mekanlara erişim bütün giyeceklerin değiştirilmesinden sonra sağlanmalıdır. Bir kullanımlık giysiler, şapkalar, ayakkabı galoşları, çiftliğe giriş yapan bütün personel tarafından giyilmelidir. Bir soyunma odası tespit edilmelidir, bu odada geniş plastik çantalar, mukavva kutular, lateks eldivenler, ve yeterli miktarda dezenfektan solusyonlar bulunmalıdır. 1 No’lu kit’in diğer bileşenleri kanatlı barınağı/kümesine girişten sonra içeride kullanılacaktır.
  

• 
  Konuyu araştırmak amacı ile görevlendirilen enstitü uzman veteriner hekimi sadece Avian influenza şüphesi olan işletmelere ziyarette bulunabilir. İl’de birden fazla vakada görevlendirilmiş ise şüphesi en az olan işletmeden şüphesi en güçlü olana doğru ziyaretlerini yapmalıdır. Bu uzman veteriner hekim şüpheli durum sona ermesine kadar veya şüpheli durumun teyit edilmesi halinde enfekte olmuş işletme ile son temas gününden sonra 3 gün boyunca diğer kanatlı işletmelerini başka nedenlerle dahi olsa ziyaret etmemelidir.
  

• 
  Laboratuar veteriner hekimi,(LV) yanında enfekte mekanların dışında kalması gereken ve patolojik nümuneleri laboratuara ulaştırmakla sorumlu bir sürücü eşliğinde EK 13’de yer alan 2 no’lu kit ile birlikte ilgili mekana ulaşmalıdır. LV, soyunma odasında koruyucu giysiler giymeli, ve 2 no’lu kitte bulunan ve aşağıda sıralanan malzemeleri soyunma odasında bırakmalıdır:
  

- Sızdırmaz, suya dayanıklı kap,

- Numunelerin taşındığı termik kap,

- İki çift lateks eldiven,

- Beş adet otoklav edilebilen plastik çanta,

- Beş adet siyah çöp torbası,

- Dezenfektan solusyon.

2 no’lu kitten geriye kalan bileşenler barınak/kümes içine taşınmalıdır.
3.Ekipman

• 
  RV ve LV’nin ekipman listesi EK 11 /13’de verilmiştir.
  

4. Şüpheli işletmede takip edecek prosedürler

a) Resmi Veteriner Hekimin Alması Gereken Önlemler:

• 
  Laboratuvar sonucu gelinceye kadar hastalığa geçici olarak el koymak için, el koyma tutanağı olan EK-14 doldurularak imzalattırılır. Hastalığın kesin teşhisi ve gerekli tedbirler alınıncaya kadar hayvanların çevreyle teması kesilir. Kümes hayvanlarının işletmeye giriş ve çıkışları yasaklanır, hastaların temas ettiği ve hastalara ait her çeşit eşya, hayvan yemi ve hayvan maddelerinin dışarıya çıkarılması yasaklanır, hayvan yeminin girişleri ise RVH’in iznine tabi olacaktır.
  

RVH geçici kordon altındaki hayvanları ve alınan tedbirleri inceler. Bu süre zarfında ölen ve kokuşmuş olan kanatlıların gömülmesi işlemine nezaret eder. Bunlar hayvanların uğrağı olmayan, akarsulardan uzak, yer altı sularını kirletmeyecek yerlere uygun bir şekilde nakledilir ve ölü kanatlılar en az iki metre derinliğindeki çukurlara kireçlenerek gömülür. Hasta kanatlılar ile bulaşmadan şüpheli kanatlıların ayrı yerlerde bulundurulmasını sağlar. Şüphe duyulan enfeksiyonun yayılmasını önlemeye yönelik tedbirler alınır. Kümes, yem ve su kaplarını dezenfekte ettirilir. Hayvanların içme suyuna antiviral dezenfektanlar katılması sağlanır,

• 
  İşletmedeki personel sayısını sınırlandırır. Bakıcıların diğer kümeslerle ilişkisini keser. İşletmede bulunan personelden 3 gün boyunca diğer reseptif (hassas) türdeki hayvanlarla temas etmeme ile ilgili EK 14 örneği verilen bir taahhütname alır,
  
• 
  İşletme içerisine araçlar mümkünse alınmamalıdır. Eğer araç girecekse çıkışta araçların yıkanması ve dezenfeksiyonunu organize edebilmek için işletmedeki uygun yerleri belirler. İşletmeden çıkacak olan araçların dezenfeksiyonu için yıkama sularının, su yollarına karışmadığı bir yer belirlenir. İşletme araçlarının dış ve mümkün olan yerlerde iç dezenfeksiyonu gerçekleştirilmelidir,
  
• 
  İşletme ile kümes hayvanlarının barındırıldıkları binaların giriş ve çıkışlarında uygun dezenfeksiyon araçları dezenfeksiyon için kullanılacaktır.
  
• 
  Resmi veteriner hekim personelin çıkışta maruz kalmış olan bölümlerini yıkaması ve dezenfekte etmesi, ayakkabılarını yıkaması ve dezenfekte etmesi için talimatlar verir ve mümkün olması halinde, tulum giyilmesini sağlar. Söz konusu personel kendi evlerine ulaştıktan sonra işletmede giymiş olduğu giysileri derhal yıkamak zorundadır,
  
• 
  İşletmedeki tüm kümes hayvanlarının katogorilerinin hayvan sahibi/bakıcısı tarafından kayıt edilmesi sağlanacak, her katogoride ölmüş olan, klinik belirtileri gösteren ve göstermeyen hayvan sayısı belirlenecektir. Bu kayıt şüpheli durum devam ettiği sürece doğan ya da ölen kuşlarıda dahil ederek kanatlı sahibi veya bakıcılar tarafından güncel tutulacaktır. Güncel tutulacak bu kayıtlar istenildiğinde RVH gösterilecek, her ziyarette kontrol edilebilinecektir.
  
• 
  Hastalık şüphesinin bulunduğu kanatlı işletmesi ile temasları nedeniyle olası bulaşıklık şüphesi uyandıran diğer kanatlı işletmeleri de resmi kontrol altına alınır.
  

• 
  İşletmenin veteriner hekimleri ve teknik personelinin 3 gün süre ile başka kümeslere ya da işletmelere gitmesi yasaklanır.
  

b) Ön epidemiyolojik araştırma

Epidemiyolojik araştırmalar EK 17’de yer alan Epidemiyolojik Araştırma Formu kullanılarak yapılacaktır.

Epidemiyolojik araştırma ile ilgili önemli noktalar şunlardır:
- Hayvan hareketleri: hayvan hareketleri ilk klinik belirtilerin başlamasından 21 gün öncesine kadar kaydedilmiş olmalıdır
- Kişilerin hareketleri: Çiftliğe giriş çıkış yapan bütün kişiler (personel, akrabaları, hizmet personeli, veteriner hekimler) kaydedilmelidir,

• 
  Taşıt hareketleri: hayvanlarla temas edip etmemelerine bakılmaksızın çiftliğe girmiş çıkmış bütün araçlar kaydedilmelidir.
  
• 
  Aşı uygulamalarına özel olarak dikkat edilmelidir.
  
• 
  Her türe ait kanatlılar tespit edilmeli ve klinik belirtilerinin başladığı tarihi, klinik belirtilerin tarifini ve bildirilen mortalite oranları kaydedilmelidir.
  

Epidemiyolojik araştırma tamamlandıktan sonra en kısa zamanda ve mümkünse faksla yetkili makamlara gönderilmelidir.

c)Klinik araştırma

Klinik araştırmanın amacı hasta ve şüpheli kanatlılar dahil olmak üzere çiftlikteki klinik durumun ortaya konmasıdır. Klinik araştırmalar çiftlikteki hastalığa karşı hassas bütün türlerde yapılmalıdır ve şüphenin bulunduğu kümesten değil bu kümese en uzak olan kümesten başlamak gerekmektedir.

d)Patolojik numunelerin toplanması

Marazi maddeyi alırken hastalığın zoonoz karakterde olduğunu dikkate alarak, başına şapka, gözüne gözlük, eline eldiven takılmalıdır. AI şüphesinin olduğu vakalarda teşhis için gerekli materyal EK 7’da belirtilen şekilde toplanır.

e) Şüpheli işletmeden çıkış

Klinik ziyaret ve örneklerin toplanmasından sonra RV ve LV belirlenen soyunma odasında, koruyucu giysilerini dezenfekte ederler ve sterilize edilebilen bütün malzemeleri dıştan dezenfekte edilen bir ikinci çanta içine konulup mühürlenen otoklav edilebilen bir çantaya doldururlar. Tek kullanımlık bütün malzemeler, kağıtlar, giysiler, ayakkabı koruyucuları, bir plastik çantaya konur ve imha edilmek üzere işletmede bırakılırlar.

.İşletmede bulunan RV ve LV şüpheli durumun sona ermesine kadar veya şüphe durumunun teyit edilmesi halinde enfekte olmuş işletme ile son temas gününden sonra 3 gün boyunca diğer kanatlı çiftliklerini ziyaret etmemelidir.
8.3.2. Teşhis yönetimi

Resmi Veteriner Hekim tarafından bu Acil Eylem Planının EK 7’de belirtildiği şekilde şüpheli hayvanlardan alınan uygun örnekler, en uygun koşullarda Laboratuar Acil Eylem Planında numune nakli ile ilgili Maddede belirtildiği şekilde EK 15’da yer alan form ile birlikte en kısa sürede laboratuara ulaştırılması sağlanmalıdır.

HSŞM olağan dışı teşhis işlemi için gerekli tedbirleri hemen alması amacıyla telekonferans yolu ile gönderilen numunenin nakli, zamanı ve yol ile ilgili bilgileri verir. HSŞM ayrıca teşhis imkanlarında hız kazanılması ve önceden yapılacak hazırlıkları koordine edebilecek olan KKGM’deki ilgili anahtar şahıslara bilgi verir.
8.3.3. Şüphe Durumunun Onaylanmaması Durumunda

AI hastalık şüphesinin laboratuarca onaylanmadığı durumlarda söz konusu hastalıktan dolayı işletmede alınan tüm tedbirler ortadan kaldırılır. Bakanlığa bilgi verilir.

8.3.4. Hastalığın Resmi Teyidinde Alınacak Önlemler:

8.3.4.1.Özel Tedbirler

a)Kısıtlı Bölgeler (KIB)
Hastalık yeri ilan edilirken enfekte olmuş işletmenin çevresinde, minimum 3 km.lik bir yarıçapa sahip koruma bölgesi ve bu 3 km. dahil olarak minimum 10 km.lik bir gözetim bölgesi sınırları belirlenecektir. Bu bölgelerin coğrafi sınırları belirlenirken idari (mülki) sınırlar, doğal engeller, gözetim imkanları ve AI hastalığı virüsünün hava ya da diğer yollarla muhtemel yayılışını tahmin etmeyi mümkün kılan teknolojik ilerlemeler dikkate alınacaktır. Bu şekilde bir sınır tespitinde gerektiğinde bu unsurlar göz önünde bulundurularak yeniden değerlendirme yapılacaktır.