Sharoitlari va yollanma ishchilar mehnat muhofazasi

MUHOKAMA 
Yollanma ishchilar mehnat muhofazasi. O‘rganishlar natijalari shuni ko‘rsatdiki, 
birinchidan, qurilish materiallari, sement, shifer, yog‘och va yog‘och mahsulotlari hajmining 
kattaligi va vaznining og‘irligi sababli, xususiy tadbirkorlar ushbu mahsulotlarni trasport 
vositalariga yuklash, tashish, tushirish, qadoqlash, qo‘riqlash va sotishni ruxsat etilgan bir nafar 
yollanma ishchi bilan bajara olmayotganliklari sababli qonunchilikda belgilanganidan ortiqcha 
xodimlarni yollab norasmiy ishlatishga majbur bo‘lmoqda bu faqat bir qurilish soxasida emas 
ishlab chiqarishda qishloq xo’jaligida sanoatda ko’pkina tarmoqlarda shu kabi xolatlar 
ko’p,qurillishda pudrachi tashkilotlarlarda yollanib ishlaydigan ishchilar va davlatimizda 
qurillishlar ortgani sababli alyuminiy (plastik) profillardan eshik, deraza va boshqa buyumlarni 
tayyorlash yirik uskunalardan foydalanilgan holda, sanoat usulida amalga oshirilishi shuningdek, 
xom-ashyo materiallari va tayyor mahsulotlarni ortish, tashish, tushirish va o‘rnatish uchun ko‘p 
ishchi kuchi talab etilishi sababli xodimlarni norasmiy yollab ishlatishga to‘g‘ri kelmoqda. 
Shu kabi holatlar avtomobillarni yuvish faoliyati bo‘yicha ham kuzatilmoqda. Natijada, 
norasmiy yollangan xodimlarning mehnat muhofazasi va mehnat xavfsizligi ta’minlanmasdan, 
mehnat stajlari yuritilmasligiga hamda kelgusida asoslangan pensiya to‘lovi kafolatlanmasdan 
qolishiga sabab bo‘lmoqda, va bu nizollarni ortishiga mehnat muhofazasi talablari buzilishlariga 
olib kelmoqda O‘zbekiston Respublikasining «Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida"gi qonuniga 
binoan yuk ortish va tushirish ishlari og‘ir va xavfli ishlar toifasiga kiritilgan bo‘lib, 
ish jarayonida bir xodimning doimiy ko‘taradigan yuk og‘irligi 15 kilogrammdan va ish smenasi 
davomida jami ko‘taradigan yuk og‘irligi 870 kilogrammdan ortiq bo‘lmasligi lozim. Lekin 
sement (1 qopi 50 kg), shifer, va yog‘och mahsulotlari sotishda (1 nafar ishchi bilan) mazkur 
normalarga amal qilib bo‘lmaydi.
Yuqoridagi sabablarga ko‘ra, xususiy tadbirkorlar yuridik shaxs tashkil etmasdan 
shug‘ullanishi mumkin bo‘lgan faoliyat turlarini qayta ko‘rib chiqish ehtiyoji yuzaga keldi. 
Qarordagi shu kabi 17 faoliyat turlariga tegishli o‘zgartirishlar kiritildi va 2 faoliyat turi faqat 
yuridik shaxslar tomonidan amalga oshirilishi belgilandi.17 faoliyat turiga o’zgartirishlar kiritildi 
lekin yollanma ishchilar mehnat muhofazasi dolzarbligicha qolmoqda bunga misollar ish o’rnini 
yuqotmasdan shu tashkilot talablariga ko’nib ishlash ish o’rinlari ko’p va yaxshi haq 
to’lanadigan ish o’rinlarini yaratishga extiyoj juda katta sababi bizda Mamlakatda 1 million 
441,8 ming kishi ishga muhtoj bo‘lib, ishsizlik darajasi 8.8 foizga yetdi. Resbuplika miqyosida 
olib borilayotgan keng qamrovli bunyodkorlik ishlari yildan yilga oshishi natijasida bugungi 
kunda qurilish sohasida faoliyat yuritayotgan tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish talablariga 
eʼtiborsizlik va xodimlarga xavfsiz mehnat sharoitlari yaratilmaganligi natijasida ishlab chiqarish 
bilan bogʼliq holdagi baxtsiz hodisalar soni koʼpayotganligi kuzatilmoqda. Ishlab chiqarishdagi 

---

SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337 
249 
shikastlanish sabablari va qurilishda avariya turlari. Mehnat xavfsizligi bo'yicha me'yoriy-
huquqiy baza. Qurilish tashkilotida shikastlanishlarni tahlil qilish va hisobga olish. Kasbiy xavfni 
kamaytirish va baxtsiz hodisalarning oldini olish bo'yicha chora-tadbirlarning mukamal 
tuzilmagani guvoxi bo’lamiz. 
Baxtsiz hodisalar sabablari xilma-xil boʼlishiga qaramay, ularni sodir boʼlishining 
umumiy sharoitlari boʼlib, bozor iqtisodiyotiga utish davrida daromad orqasidan quvish yoʼlida 
koʼplab qurilish tashkilotlari ish beruvchilari va xodimlari qurilish ishlarini olib borishda 
xavfsizlik qoidalariga amal qilmasligi hisoblanadi.
tezis, https://fotochlenov.ru/14/11/2017 
qo'shilgan