Sharof rashidov Samarqand davlat universiteti muhandislik fizikasi instituti

Yüklə 1,36 Mb.

ABDUQAHHAROVA BAHRIDDINOV TANLOV FAN

YADRO FIZIKASI VA ASTRONOMIYA KAFEDRASI 4-BOSQICH TALABALARI BAHRIDDINOV BOBOSHER VA ABDUQAHHAROVA SITORALARNING DIFFUZION KAMERALAR, ULARNI ISHLASH PRINSIPI MAVZUSIDA TAYYORLAGAN TAQDIMOTI.

Diffuzion kamera

Diffuzion kamera - zaryadli zarralar (proton, elektron, a-zarra va h.k.) ning harakat trayektoriyasini kuzatishga imkon beradigan asbob. Amerikalik fizik L. Langsdorf yasagan (1936). Usti va yonlari shisha, tubi metalloplastinkadan iborat silindr shaklidagi germetik idish (rayem). D. k. Vilson kamerasit oʻxshaydi, lekin har doim ionlovchi zarralarga sezgir boʻlib, uzluksiz ishlab turadi. Kameraga tushgan zaryadli zarra gaz atomlari bilan toʻqnashib, elektronlarni ajratadi, yaʼni gaz ionlashadi. Kameradagi suyuqlik (spirt) bugʻi kondensatlanadi (ka-meraning tagi sovitiladi va qopqogʻi isitiladi, natijada temperatura pasayishi tufayli kamerada oʻta toʻyingan bugʻ hosil boʻladi) va zarra kameradan oʻtganda suyuklik tomchilaridan iborat iz qoladi. D. k. yonidan yoritiladi va zarra izi suratga olinadi. D. k. yuqori energiyali zarralarning kameradagi gaz yadrolari bilan oʻzaro toʻqnashuvini oʻrganishda, zarralar impulsniy aniqlashda, katta bosimli gazlarni tekshirishda ishlatiladi.

Karlsrue radon diffuziya kamerasi dastlab radon va uning parchalanish mahsulotlarini atrof-muhit monitoringi uchun mo'ljallangan passiv radon dozimetridir. Ushbu ishda ushbu dozimetrni qo'llash uranni yer osti qidiruviga kengaytirildi. Tajribalar shuni ko'rsatadiki, dozimetr dala o'lchovlari uchun juda mos keladi va ikkita detektor elementining mavjudligi ma'lumotlarni tasdiqlashni osonlashtiradi.
Natijalar ikki xil hududda radon kontsentratsiyasining nisbiy taqsimotini ko'rsatadigan kontur xaritalarida berilgan. Ruda jismlarining nisbiy chuqurliklari va ularning konfiguratsiyasi haqida ba'zi tahlillar berilgan.

Shaxta muhitida radon gazi ta'sirini o'lchash uchun diffuziya kamerasi dozimetri ishlab chiqildi va sinovdan o'tkazildi. Ushbu dozimetr oddiy dizayndagi kichik mustahkam qurilmadir. U konchilar tomonidan qulay va iqtisodiy jihatdan ishlatilishi mumkin. Tsellyuloza nitrat plastik iz detektorlari 222 Rn parchalanishi natijasida 4 ta He-zarracha emissiyasini o'lchash uchun ishlatiladi . Radon gazining o'lchangan kontsentratsiyasini o'z ichiga olgan laboratoriya kamerasida bir qator ta'sir qilish vaqtlari uchun kalibrlash amalga oshirildi. Vaqt bo'yicha o'rtacha javob qisqa ta'sir qilish vaqtlari uchun diffuziya kamerasining sezgir hajmidan radonning sekin tarqalishi tufayli ko'tarilishi aniqlandi. Uzoqroq ta'sir qilish vaqtlari uchun javob tekis bo'ladi. O'lchangan javob 0,0654 ± 0,0033 trek / sm 2 dan yuqori bo'lgan.0,5 soatlik eng qisqa ta'sir qilish vaqti uchun pCi-h/l boshiga, 8 soatlik eng uzoq vaqt davomida 0,0431±0,0005 gacha. 2 soatlik ta'sir qilish vaqtidan keyin pasayish taxminan 14% ni tashkil qiladi.

Atrof-muhitdagi radon faolligi kontsentratsiyasini o'lchash uchun passiv detektor taqdim etiladi. U integratsiyalashgan qattiq holatdagi yadro izi detektorini o'z ichiga olgan diffuziya kamerasidan iborat. Detektor plyonkasining qarshisida manfiy zaryadlangan elektret joylashgan. Radon gazi radon qizlarini ushlab turadigan filtr orqali diffuziya orqali kamera hajmiga kiradi. Kamera ichidagi musbat zaryadlangan parchalanish mahsulotlari elektret yuzasida to'planadi va shu bilan kamera devorining ichki qismidagi plastinka kamayadi. Elektret yuzasidagi faol parchalanish mahsulotlari trek detektorini ma'lum bir tarzda nurlantiradi va shu bilan ma'lum vaqt davomida yo'l zichligini oshiradi. Shunday qilib, radonni ro'yxatga olish uchun diffuziya kamerasining sezgirligi 3 barobar ortadi.

Yüklə 1,36 Mb.

Dostları ilə paylaş: