Sh. Sh. Shodmonov
Hozirgi davrda pulning amal qilish muammolari bo‘yicha
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1.2. Hozirgi davrda pulning amal qilish muammolari bo‘yicha
nazariy tadqiqotlaming kuchaytirilishi Pul — rivojlangan bozor xo‘jaligining zarur elem enti b o ‘lib, konyunktura holati va iqtisodiy siklning borishiga doimiy hamda jiddiy - ta ’sir ko'rsatadi. Pul tizimi xalq xo'jaligi organizmida «moddalar 12 almashuvi»ni ta’minlaydi, katta hajmdagi tovarlar vu pul massasi hara- kitini bilvosita ifodalaydi, davlat moliyasi va kredit kanallari orqali ishlab chiqaruvchi kuchlarning rivojlanishini rag'batlantiradi. Pul tahlilini faollashtirish bu mavzudagi nashrlar sonining keskin o ‘sishi, pul-kredit muammolari bilan shug'ullanuvchi iqtisodchilar doirasining kengayishi, pul mexanizmining faoliyatiga e ’tiborning ku- chayishi, pulni modellashtirish usullarini ishlab chiqish va hokazolarda namoyon bo‘ladi. Pul haqidagi fan eng dinamik va ommaviy iqtisodiy fanlardan biriga aylandi. G ‘arb mamlakatlarida iqtisodiy nazariyaning II jahon urushidan keyingi rivojlanishi pulning faoliyat ko'rsatish muammolariga qiziqish- ning tobora o ‘sib borishi uchun xarakterlidir. Bu sohadagi tadqiqotlar- ning jonlanishi XX asrning 50-yillarida boshlangan bo‘lib, «pul renes- sansi» yoki «pulni takroran kashf etish» deb nomlangan. U paytda g‘arb mamlakatlarining pul-kredit tizimi ikkinchi jahon urushini moliya- lashtirish uchun pul emissiyasi va ssuda kapitali bozoridan keng foyda- langan davlat budjet organlari vasiyligidan chiqa boshladi. Markaziy banklar ko'proq mustaqillikka ega bo‘ldi va pulning xarid qobiliyatini mustahkamlash uchun shiddatli vositalardan foydalana boshladi. Biroq moliya-kredit tizimini to‘liq barqarorlashtirishning uddasidan chiqilmadi. G ‘arb mamlakatlarining ko‘pchiligi pul muomalasining surunkali yetishmasligiga duch kelgan bo‘lib, bu inflatsiya bosimining vaqti- vaqti bilan kuchayishi, ssuda kapitali bozorining beqarorligi, foiz stav- kalarining keskin tebranishi, valuta muammolari va hokazolarda na moyon bo'Idi. Shunday qilib, pul muammolariga g‘arb nazariyotchilari ko‘rsatgan kuchli e’tibor asoslangan hisoblanadi. Bugungi kunda pul va pul siyosatining nazariy muammolari g‘arb iqtisodiy fikr namoyondalari o ‘rtasida qizg‘in munozaralar va raqobat maydoniga aylangan. Chunki xo‘jalik rivojlanish sur’atini rag‘batlantirish va iqtisodiy konyunkturani kundalik boshqarish vositasi sifatida pulni tezkor qo‘llashni ifodalovchi keyns yondashuvi va pul sohasidagi avto- matik bozor stabilizatorlari harakatini qiyinlashtiradigan iqtisodiyot- dagi ziddiyatlar va disproporsiyalarni qoralovchi Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|