S. N. Alimetov, Ş. S.İBrahimova
Yüklə 3,75 Kb. Pdf görüntüsü
|
Yuxu arteriyasının ahıl adamlarda, arterial hipertoniya nəticəsində h əlqə şəkilində əyilməsi və yerdəyişməsi, onun anevrizasına oxşar v əziyyəti yarada bilər. İkizirvəli və ya iki pikli nəbz (pulsus bisferiens) üçün hər ürək yığılmasından sonra, iki nəbz dalğasının hiss olunması səciyyəvidir. Onun əmələgəlmə mexanizmi qanın sürətlə aortaya daxil olması ilə əlaqədardır. Ürəkdən aortaya yüksək sürətlə daxil olan qan cərəyanının maksimal sür ətində qalxan aortanın divarlarında sorucu effekt yaranır (Bernulli effekti) v ə bunun nəticəsində divaryanı təzyiq güclü dərəcədə azalır. İkizirvəli nəbz yüngül dərəcəli aortal stenoz və ağır dərəcəli aortal requrg itasiyanın birgə mövcudluğunda, yəni müştərəkliyində rast gəlinir. Ür ək əzələsinin yığılma funksiyası zəiflədikdə, ikizirvəli nəbz itir. Aortal requrgitasiya sı olan xəstələrin 30-40%-də yuxu arteriyalarında titrəmə tapılır. Aortanın laylanan anevrizmasında sol bud arteriyası üzərində ikizirvəli nəbz qeyd edilə bilər və əks tərəfdə eyni adlı arteriyada o tapılmır. Belə bir tərəfli effekt aortanın laylanan anevrizması üçün s əciyyəvidir. İkizirvəli nəbz bəzi hallarda hipertrofik obstruktiv kardiomiopatiya zamanı və ya güclü dərəcədə inkişaf etmiş olan aortal requrg itasiyalı xəstələrdə də qeyd edilə bilər. Yuxu arteriyası üzərində dikrotik nəbzin meydana çıxması ürək atımının azalması, periferik damar müqavimətinin artması və aorta divarlarının intaktlığı, yəni elastikliyi fonunda qeyd edilir (ağır ürək ça tışmazlığı, dilatativ kardiomiopatiya, ürək tamponadası, kardial əməliyyatlardan sonra, xüsusilə aortal qapağın rekonstruksiyasından sonra ür ək atımının azalması). Aşağı ətraf damarlarının zədələnməsi çox vaxt koronar aterosklerozla birg ə rast gəlinir. Ürəyin işemik xəstəliyi və hipertoniya x əstəliyi olan, 50 yaşdan yuxarı xəstələrdə qarın aortasının anevrizmasının mövcudluğunu axtarmaq gərəkdir (palpasiya, ultrasəs müayin əsi). Ür əyin atım həcmi və bu həcmdə qanı qəbul edən arterial damarların rigidliyi, arterial qan təzyiqini yaradır. Diastolik qan təzyiqi periferik damar müqavim əti, aortanın elastikliyi və diastola zamanı arteriyalarda olan qanın həcmindən asılı olaraq müəyyən edilir. Aortanın v ə digər arteriyaların sistola zamanı genəlməsi və diastola zamanı geriyə doğru yığılıb daralması diastolik təzyiqi dəstəkləyir və yüksək periferik damar müqavim ətinin artmasında aortanın aterosklerotik rigidliyinə, yəni onun elastikliyin itirm əsinə baxmayaraq diastolik təzyiqin normal qalmasına və ya hətta yüksəlməsinə şərait yaradır. Böyük, y əni yaşlı adamlarda normal qan təzyiqinin yuxarı sərhəddi 140/90 mm c.s. t əşkil edir. Uşaqlarda sistolik qan təzyiqinin normal 28 göst əricisi SAD = 90 (yaş x 5) : 3 düsturu ilə müəyyən olunur; diastolik qan t əzyiqi uşaqlarda 60 ± 10 mm c.s-na bərabər olur. Ür əyin atım həcminin azalmasına cavab olaraq, periferik damar müqavim əti artır və bu qan təzyiqinin normal qalmasına şərait yaradır. Ür ək çatışmazlığı proqressivləşdikcə, arterial qan təzyiqi azalır. Ür əyin atım həcminin artması nəticəsində qanın sistolik təzyiqi artmağa başlayır; periferik damar müqavimətinin azalması diastolik qan t əzyiqinin enməsinə səbəb olur. Aortal requrgitasiya zamanı sistolik qan t əzyiqi, arterial damarların və o cümlədən aortanın elastikliyi hesabına 140 mm c.s-dan çox yüks əlmir. Yaşlı, ahıl şəxslərdə aortanın rigidliyi hesabına aortal requrgitasiya, sistolik qan təzyiqinin 180 mm c.s-na qədər yüks əlməsinə səbəb olur. Hipertoniya xəstəliyi fonunda qeyd olunan aortal requrgitasiya, periferik damar müqavim ətinin artması hesabına normal qala v ə ya bir qədər arta bilər. Arterial qan t əzyiqinin yuxarı ətraflarda müxtəlif olduğu zaman, müvafiq arteriyanın obstruktiv zədələnməsi (aterosklerotik və ya embolik), döş qəfəsinin yuxarı dəliyi sindromu, boyun qabırğasının mövcudluğu, artefakt, qapaqüstü aortal stenoz haqqında fikirləşmək lazımdır. Xəstənin anamnezində vertebrobazillyar tutmaları olduqda və bir qolda arterial qan t əzyiqi yüksəldikdə, qanın körpücükaltı arteriyaya onurğa arteriyasından geriyə yönəlməsi haqqında fikir yaranır (qanın körpücükaltı oğurlanması sindromu). Aortal stenozda, damarlarda qan c ərəyanının pozulmasında, nəbz dalğasının yayılma sürətinin azalmasında və nəbzin dolğunluğu azaldıqda N.S. Korotkov tonları eşidilmir. Tonların qüvvətlənməsi üçün əvvəl x əstənin qolunu yuxarı qaldırmaq və sonra tezliklə qan təzyiqini mü əyyən etmək lazımdır; tonlar manjetin mərkəzi hissəsinin altında daha yaxşı eşidilir. Ona görə də fonendoskopun başını manjetin altına itələyib yerl əşdirmək məsləhətdir. Bu zaman fonendoskopun başına minimal t əzyiq göstərilməlidir. Şok vəziyyətində N.S. Korotkov tonlarının stetoskop vasit əsilə müəyyən etmək mümkündür, çünki fonendoskop yüks ək tezlikli səsləri öz membranası ilə tuta bilmir. Arterial qan t əzyiqinin müəyyən edilməsində aşağıdakı tövsiyələrə riay ət olunması məsləhət görülür: - civ əli manometrdən istifadə edilməsi, çünki aneroid manometr il ə onun arasında 10 mm c.s-na qədər fərq tapılır; - manometrin manjeti normadan ensiz olduqda, alınan göst ərici 10 mm c.s-na qədər yüksək alınır; əksinə manjet normadan enli olduqda, göst ərici 5 mm c.s-na qədər azalır; - manjeti sür ətlə hava ilə doldurmaq və yavaş boşaltmaq lazımdır; 29 Yüklə 3,75 Kb. Dostları ilə paylaş:
|