Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu Azərbaycanda Seçki Ərəfəsində Azad Sözə Təzyiqlər Daha Da Artır
Fəsil 1: Jurnalistlərə qarşı zorakılıq, şantaj
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fəsil 1: Jurnalistlərə qarşı zorakılıq, şantaj və təzyiq
- Elmar Hüseynov
- Emin Hüseynov
- Ərşad İbrahimli
- Araz Bayramov
12
Fəsil 1: Jurnalistlərə qarşı zorakılıq, şantaj və təzyiq
Azərbaycanda ifadə azadlığına əsas maneələrdən biri jurnalistlərə və media nümayəndələrinə qarşı zorakılıq hallarının intensivliyi və bu əməlləri törədən şəxslərə qarşı cəzasızlığın hökm sürməsidir. Başqa sözlə desək, Azərbaycanda “cəzasızlıq böhranı” yaşanmaqdadır və bu vəziyyət oktyabrda keçiriləcək prezident seçkiləri ərəfəsində daha da pisləşməkdədir.
Hüquqları ciddi şəkildə pozulmuş jurnalistlər və media nümayəndələri üçün ədalətin təmin olunması və günahkarlın məsuliyyətə cəlb olunması demək olar ki, qeyri-mümkün bir hala çevrilib. Bu cür cəzasızlıq mühitinin hakim olması ölkədə özünü-senzuranın geniş vüsət almasına səbəb olmuşdur. Jurnalistlərin çoxu “tabu” hesab olunan müəyyən mövzularda, məsələn korrupsiya və ya prezident ailəsinin biznes maraqları barədə yazmaqdan çəkinirlər.
Oktyabrda keçiriləcək prezident seçkiləri ərəfəsində, hökumət tənqidçi jurnalistləri, bloqçuları, hüquq müdafiəçilərini, siyasi fəalları və QHT-ləri susdurma və nüfuzdan salma kampaniyasını həyata keçirib. Ötən 6 ay müddətində hətta fərqləndirici jurnalist gödəkçələri geyinmələrinə rəğmən jurnalistlər mitinq və kütləvi iğtişaşlardan reportajlar hazırlayarkən polisin zorakılığına və kobud rəftarına məruz qalıblar. Hakimiyyət etiraz aksiyalarını, məhkəmə proseslərini və ictimai maraq kəsb edən digər hadisələri işıqlandıran jurnalistlərin işinə tez-tez müdaxilə edib. Öz peşə fəaliyyətini yerinə yetirən jurnalistlərlə qəsdən bu cür sərt rəftar edilməsi rejimin ifadə azadlığına dözümsüzlüyünün aşkar göstəricisidir.
Jurnalistlərə qarşı polis zorakılığı ilə bağlı edilmiş onlarla rəsmi şikayət hökumət tərəfindən cavablandırılmayıb. Jurnalistlərin peşə fəaliyyətinə müdaxilə etmiş polis işçilərindən heç biri intizam tədbiri ilə üzləşməyib. Bu cür əməllər Azərbaycan Konstitusiyasının 50-ci (məlumat azadlığı), İnsan Hüquqları üzrə Avropa Konvensiyasının isə 10-cu (ifadə azadlığı) maddələri ilə təmin olunan informasiya əldə etmək hüququnun pozulmasını təşkil edir. Jurnalistin peşə fəaliyyətinə mane olma ən azı Cinayət Məcəlləsinin 163-cü maddəsi ilə cinayət məsuliyyəti yaradır.
Hakim rejimin maraq dairəsinə aid məsələləri araşdıran jurnalistlərin susdurulması vasitəsi kimi onların qətllərinin, onlara qarşı fiziki və mənəvi təzyiqlərin cəzasız qalmasına görə rejim özü məsuliyyət daşıyır.
Martın 2-də Azərbaycanda və dünyanın bir çox yerində jurnalistlər 2005-ci ildə yaşadığı binanın qarşısında odlu silahla qətlə yetirilmiş “Monitor” jurnalının baş redaktoru Elmar Hüseynovun hələ də üstü açılmamış qətlinin səkkiz illiyini qeyd edib. Elmarın ölümü ilə Azərbaycan xalqı həqiqəti cəsarətlə yazan bir jurnalistini itirdi. Elmarın jurnalist fəaliyyəti və qətli media mənsublarına araşdırmaçı 13
jurnalistikanın nə qədər cəsarət tələb etdiyini və bu işdə jurnalistin hansı risklərlə üzləşə biləcəyini göstərdi.
E.Hüseynovun qətlindən bəri Azərbaycanda 2011-ci ilin noyabrında tanınmış yazıçı-jurnalist Rafiq Tağının da qətli daxil olmaqla jurnalistlərə qarşı 200-dən zorakılıq hadisəsi baş verib. 2013-cü ilin ilk altı ayında jurnalistlərə qarşı 24-ü peşə fəaliyyətini yerinə yetirərkən olmaqla 26 fiziki təzyiq faktı qeydə alınıb. Bundan başqa, hökumət tərəfindən jurnalistlərə təzyiqlərin və onların işinə digər formada müdaxilələrin baş verməsi, həmçinin jurnalistlərə qarşı təhdidlərlə bağlı bir çox məlumatlar yayılmışdır.
Jurnalistlərin məruz qaldığı aşağıda qeyd olunmuş zorakılıq halları, ümumiyyətlə, Elmar Hüseynovun qətlindən bəri jurnalistlərə qarşı baş vermiş cinayət əməllərinin demək olar ki heç biri hökumət tərəfindən lazımınca araşdırmamış və əsl günahkarlar cəzalandırılmamışdır. Bu isə media ictimaiyyəti arasında qorxu hissinin, tənqidi fikirləri zor tətbiq etməklə boğmaq niyyətində olan şəxslər üçün isə cəzasızlıq mühitinin yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Yanvarın 12-də Bakının mərkəzində əsgər ölümlərinə son tələbi ilə keçirilmiş icazəsiz etiraz aksiyası hökumət tərəfindən aşırı güc tətbiq edilməklə dağıdıldı. Aksiyada təxminən 10-dək jurnalist, “Press” gödəkçələri və kameraları ilə fərqlənmələrinə baxmayaraq, polisin təzyiq və zorakılığı ilə üzləşiblər. RATİ sədri
qəsdən itələnən Hüseynov yerə yıxılmış, başı arxada olan iri daş parçasına dəymiş və kiçik beyin silkələnməsi xəsarəti almışdı. Hadisə anbaan videokameraların lentinə alınmışdır.
5
Məhkəməsi Emin Hüseynova qarşı 2008-ci ildə baş vermiş əvvəlki polis hücumu işi ilə bağlı kommunikasiyaya başlamışdır. Yanvarın 22-də “Azadlıq” qəzetinin müxbiri Ərşad İbrahimli naməlum şəxs tərəfindən izlənməsi barədə Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutuna (RATİ) məlumat verib. Onun sözlərinə görə, yanvarın 22-də Gəncə şəhər polisindən olduğunu deyən, amma adını gizli saxlayan bir nəfər onunla telefon əlaqəsi saxlayaraq, onun nəzarətə götürülməsi barədə xəbərdar edib. Yanvarın 23- də səhər saatlarında isə jurnalist mülki geyimdə olan bir nəfər tərəfindən izlədiyini hiss edib. Jurnalist izlənməsinin səbəbini Gəncədə keçmiş polis rəisi ilə icra başçısı davası haqda məlumatların mətbuata çıxmasında polisin ondan şübhələnməsinin olduğunu ehtimal edir. Yanvarın 24-də İsmayıllıda baş vermiş hadisələrdə çəkiliş aparan “musavat.com” saytının reporyoru Araz Bayramov polis təzyiqi ilə üzləşib. Jurnalistin sözlərinə görə, o, polisin vətəndaşlara qarşı zorakılığının çəkilişi zamanı saxlanılıb. Bayramov zorla polis idarəsinə aparılmış, bir saat orada saxlanmış və yalnız polisin saytın redaksiyası ilə əlaqə saxlamasından, və jurnalistin orada işləməsini
5 http://bit.ly/144Bmlc Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|