Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Veymar respublikası
- Vəzirov
- Viktoriya
402
"veto hüququ" dövlət başçısına verilir, o, nümayəndəli hakimiyyət orqanları tərəfindən qəbul olunmuş qanunvericilik aktlarına veto qoya bilər; 3) BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvləri olan dövlətlər "veto hüququ"na malikdirlər. Veymar respublikası - Almaniyada 1918-ci il Noyabr inqilabı nəticəsində yaranmış respublika. Veymar şəhərində qəbul olunmuş konstitusiyaya görə belə adlandırılmışdır. 1933-cü ildə Hitler hakimiyyətə gələndən sonra ömrünü başa vurmuşdur.
(ər. "əl-Vəhhabiyyə") - XVIII əsrin ortalarında Ərəbistanda Məhəmməd ibn Əbd əl-Vəhhabın təlimi əsasında sünnilər arasında meydana gəlmiş dini-siyasi hərəkatın tərəfdarları. əl-Vəhhab 1703/1704-cü illərdə qazı ailəsində anadan olmuş, dini təhsil almış, gənc yaşlarında Ərəbistan və qonşu ölkələrə çoxlu səyahətlər etmiş, sonra isə öz təlimini yaymağa başlamışdır. Onun təliminin əsasını Allahın təkliyi haqqındakı düşüncələr təşkil edirdi: "Allah törənişin yeganə mənbəyidir və yalnız O, səcdə olunmağa layiqdir, amma müsəlmanlar müqəddəslərə etiqadla və müxtəlif yeniliklər tətbiq etməklə bu prinsipdən uzaqlaşmışlar". Vəhhabilərə görə, islamın təmizlənməsi və onun ilkin vaxtlardakı normalarına qayıtmaq zəruridir. Vəhhabilər ictimai- siyasi sahədə sosial harmoniya, bütün müsəlmanların qardaşlığı və birliyini təbliğ edir, islamın əxlaqi-etik prinsiplərinin ciddi qorunması, cah-calalın, tamahkarlığın ittiham olunması çağırışı ilə çıxış edirdilər. Çoxallahlılara və erkən islam prinsiplərindən "uzaqlaşan" müsəlmanlara qarşı cihada mühüm yer verilirdi, belə ki, hesab olunurdu ki, əslində, həmin müsəlmanlar "çoxallahlıdırlar". Öz rəqiblərinə qarşı inam və ekstremizm məsələlərində mübarizədə erkən vəhhabiliyə qatı fanatizm xarakterikdir. XVIII əsrin 40-cı illərinin ortalarından əl-Vəhhab Ərəbistan yarımadasında siyasi mübarizəyə qoşulmuşdu, onun təlimi Ərəbistanı öz hakimiyyətləri altında birləşdirmək istəyən əl-Səud nəsli nümayəndələrinin mübarizə bayrağına çcvrilmişdi. Sonralar isə Səudilər dövlətinin - Səudiyyə Ərəbistanının rəsmi ideologiyası oldu. XIX əsrin əvvəllərində vəhhabilik Ərəbistan yarımadasının əksər hissəsində mövqeyini möhkəmlətdi, sonra isə Hindistan, İndoneziya, Şərqi və Şimali Afrikada yayıldı. SSRİ-nin dağılmasından sonra vəhhabizm Orta Asiya respublikalarında, eləcə də faktik olaraq Çeçenistanda (İçkeriya Respublikasında) yayılmağa başladı. Hazırda vəhhabilər Azərbaycan Respublikasında da yuva salmağa cəhd göstərirlər. vəqf - müəyyən məqsədlər üçün nəzərdə tutulan və özəlləşdirilməyən əmlak: 1) ən geniş mənada - müsəlmanlar tərəfindən fəth olunmuş və onlardan xərac ödənilən torpaqlar; 2) daha məhdud və ürnumişlək mənada - gəlir və ya məhsulun tam və ya bir hissəsinə mülkiyyət hüququnun məhdudlaşdırıldığı əmlak; 3) dini-xeyriyyə məqsədləri üçün nəzərdə tutulmuş özəlləşdirilə bilməyən əmlak.
403
Bu mənada müsəlman dini müəssisələrinə mənsub olan torpaq sahələri də vəqf hesab olunur. vətəndaş - qanunla müəyyənləşdirilmiş hüquqlardan istifadə edən və dövlət qarşısında öhdəliyi olan adam. Vətəndaş müharibəsi - bir ölkə daxilində onun vətəndaşları arasında baş verən müharibə. vətənpərvər (patriot) - vətənə dərin məhəbbət hissi bəsləyən insan. vəzir - Şərq ölkələrində dövlət inzibati aparatının başçısı. Quranda həmin söz ilkin mənasında ("köməkçi") işlənilir. Vəzirin əsas fəaliyyət dairəsi inzibati- maliyyə işləridir; adətən ordu və məhkəmə məsələləri onun tabeliyində olmurdu. X əsrdən, xüsusilə də Ərəb xilafətinin şərqində iri hökmdarların hamısının vəziri olmuşdur. Osmanlı imperiyasında bir neçə vəzir olmuşdur və onlardan yalnız biri - baş vəzir (ulu vəzir) sultana məlumat vermək ixtiyarına malik idi. Dövrümüzdə "vəzir" sözü "nazir" məfhumu ilə ehtiva olunur.
dram əsərləri: "Daldan atılan daş topuğa dəyər", "Sonrakı peşmançılıq fayda verməz", "Adı var, özü yox" və Azərbaycan ədəbiyyatında ilk faciə "Müsibəti- Fəxrəddin". Vidadi Molla Vəli (1709 - 1809) - Azərbaycanın lirik şairi. Vidadi Şəmkirdə anadan olmuşdur. O burada ibtidai təhsil almış, sonra isə kənd məktəblərində dərs demişdir. Vidadi bir müddət Qarabağ xanlığında və gürcü çarı II İraklinin sarayında yaşamışdır. O, Füzulinin davamçısıdır. Onun bir çox şerləri xalq aşıq poeziyası formasında yazılmışdır. Vidadi qoşma və gəraylı ustası kimi tanınır. O öz şerlərində feodal qayda-qanunlarından narazılığını ifadə etmişdir. Qazaxda "Gəmiqaya" deyilən yerdə dəfn olunmuşdur. vikinqlər - VIII - XI əsrlərdə Avropa ölkələrinə talançı və işğalçı yürüşlər etmiş skandinav tayfaları. Qərbi Avropada vikinqləri "normanlar", Kiyev Rusunda isə "varyaqlar" adlandırmışlar. VIII əsrdə yelkənli qayıqlarla Qərbə yollanan vikinqlər İslandiyaya, Britaniyaya, Avropa qitəsi və Aralıq dənizi sahillərinə soxulmuşlar. Vikinqlər Baltik dənizindən Kiyev Rus dövlətinin çayları vasitəsilə Qara dənizədək gəlib çıxır və Bizans imperiyası şəhərlərini talayırdılar. Bu ölkələrin hökmdarları vikinqlərə müqavimət göstərmədən xərac ödəməklə talanlardan qurtarmağa üstünlük verirdilər. Vikinqlərin mədəniyyət nümunələri saqalardır.
Nike ilahəsinə uyğundur. vilayət - Türkiyədə inzibati-ərazi vahidi. Vilayətlərə bölgü 1866-cı ildə tətbiq olunmuşdur, bu vaxta qədərsə əsas inzibati vahid əyalət idi. Vilayətin başında hökumət tərəfindən təyin olunan vali durur. Vilayətlərdə yerli özünüidarə orqanı seçkili məclisdir. Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|