10.3-rasm. Qisqa muddatli oraliqda foydani
maksimallashtirish grafigi.
12.3-rasmdagi grafikdan ko`rish mumkinki, ishlab chiqarish hajmi kichik bo`lganda, firma foydasi manfiy bo`ladi, firma zarar bilan ishlaydi, firmaning daromadi o`zgarmas va o`zgaruvchan xarajatlarni qoplash uchun etarli emas.
Ishlab chiqarish hajmi oshib borishi bilan firmaning foydasi musbat bo`lib oshib boradi va ishlab chiqarish hajmi Q2 ga teng bo`lganda daromad TR(Q) bilan umumiy xarajat TC(Q) o`rtasidagi farq maksimal bo`ladi (12.3-rasm bu MN). Demak, foyda ishlab chiqarish hajmi bo`lganda maksimallashadi (12.3-b-rasm). Ishlab chiqarish hajmi dan oshganda umumiy xarajatlarning o`sishi daromad o`sishiga nisbatan ustunroq bo`lgani uchun foyda kamayib boradi. Rasmdan ko`rinib turibdiki, ishlab chiqarish hajmi Q1 gacha bo`lganda firma zarar bilan ishlaydi, nima uchun deganda . Firma Q1 va oraliqda foyda oladi va bu foyda ga qadar oshib, ishlab chiqarish hajmi ga teng bo`lganda maksimal qiymatga erishadi. N nuqtada daromad chizig`ining burchak koeffitsienti (chekli daromad ) umumiy xarajat chizig`ining burchak koeffitsientiga (chekli xarajatiga ) teng .
Shunday qilib, firmaning chekli daromadi bilan chekli xarajati bir-biriga teng bo`lganda foyda maksimal qiymatga erishadi. foydani maksimallashtirish sharti bo`lib, firma qaysi bozorda (raqobatlashgan, monopol, oligopol) faoliyat ko`rsatmasin, u o`z kuchini saqlab qoladi.
Yuqoridagi mulohazalardan shu kelib chiqadiki, agar bo`lganda, firma mahsulot ishlab chiqarish hajmini oshirishi kerak (har bir qo`shimcha ishlab chiqarilgan mahsulot umumiy foydani oshirib boradi), agar bo`lsa - ishlab chiqarish hajmini qisqartirish kerak bo`ladi.
Maksimallik shartini matematik tomondan keltirib chiqarish mumkin:
. (6)
Funktsiya maksimal qiymatga erishadi, qachonki ishlab chiqarish hajmini kichik miqdorga oshirganimizda foyda o`zgarmasa, ya`ni
, bundan
. (7)
va ,
bo`lgani uchun foydani maksimallashtirish shartini quyidagicha yozamiz:
. (8)
Dostları ilə paylaş: |
