Ramiz Mehdiyev demokratiya yolunda: irs haqqında düşünərkən

 

 

778 

Ramiz 

Mehdiyev  

 

Demokratiya 

yolunda: 

irs haqqında 

düşünərkən

 

  Sosial qrup – qeyri-formal və ya formal üzvlüklə məh-

dudlaşan fərdlərin toplusu. 

  Staqflyasiya – iqtisadiyyatın bu vəziyyətində durğun-

luq və ya istehsalın azalması (staqnasiya) ilə eyni 

vaxtda işsizliyin artması və qiymətlərin fasiləsiz artması 

– inflayasiya baş verir. Staqflyasiyanın səbəbləri böh-

ranlar dövründə qiymətləri yüksək səviyyədə saxlayan 

inhisarların siyasəti, eləcə də dövlət tərəfindən keçirilən 

“tələbatın idarə edilməsi” (məsələn, dövlət satınalma-

ları) və qiymətlərin “tənzimlənən” artması kimi anti-

böhran tədbirləridir. 

  Staqnasiya – iqtisadiyyatın bu vəziyyətində durğunluq, 

yaxud istehsalın azalması inflyasiyanın və  işsizliyin 

artması ilə eyni vaxtda baş verir. 

  Substansiya (latınca  substantia – substansiya, əsasını 

təşkil edən bir şey) – varlığın ilkin əsası. 

  TMK (transmilli korporasiya) – xaricdə aktivləri (ka-

pital qoyuluşları) olan və iqtisadiyatın hər hansı sahə-

sinə (bir neçə sahəsinə) beynəlxalq miqyasda güclü təsir 

göstərən korporasiya, yaxud iri firma (və ya müxtəlif 

ölkələrin firmalarının birliyi). Beynəlxalq iqtisadiyyata 

aid ingilisdilli ədəbiyyatda beynəlxalq biznes təşkilatla-

rını göstərmək üçün tez-tez “çoxmilli firmalar” (multi-

national firms – MNF) və “çoxmilli korporasiyalar 

(multinational corporations – MNC) terminlərindən si-

nonimlər kimi istifadə edilir. 

  Transfer – bir subyektin rolunun başqa subyektə keç-

məsi mexanizmi. 

  Transformasiya cəmiyyəti (ingiliscə  transformation – 

dəyişiklik sözündən) – dəyişikliklər prosesində olan 

cəmiyyət. 

---

 

 

779

Terminlər 

lüğəti 

  Tranzit (ingiliscə transition sözündən) – keçid. 

  Unilateralizm (latınca unilateral sözündən) – birtərəfli; 

yeni dünya nizamına xas olan birtərəlilik siyasətini əks 

etdirir. 

  Urbanizasiya (latınca urbanus – şəhər sözündən) – cə-

miyyətin inkişafında şəhərlərin rolunun artması prosesi. 

Urbanizasiyanın ilkin şərtləri  şəhərlərdə  sənayenin art-

ması, onların mədəni və siyasi funksiyalarının genişlən-

məsi,  əməyin  ərazi üzrə bölgüsünün dərinləşməsidir. 

Kənd əhalisinin şəhərlərə axını və iri şəhərlərin ətrafın-

dakı kəndlərdən və kiçik şəhərlərdən əhalinin iri şəhər-

lərə müntəzəm gediş-gəlişinin (işləməyə, məişət-mədə-

ni ehtiyaclarla əlaqədar) artmasıdır. 

  Ümumi rifah dövləti (ingiliscə welfare state) – vətəndaş-

ların maddi rifahına görə dövlətin məsuliyyət daşıdığı 

cəmiyyət. Bu məsuliyyət nə  fərdin özünə, nə  də özəl 

korporasiyaya, yaxud yerli hakimiyyətə həvalə edilə bilər. 

 Verballaşma – mövcud təcrübənin sözlərlə rəsmiləş-

dirilməsi. Hissiyyatın nitq formasına keçirilməsi.  

---

 

 

780 

Ramiz 

Mehdiyev  

 

Towards to 

democracy: 

reflecting on 

heritage 

 

 

Summary 

 

 

 

uring many centuries, mankind has tried to develop fair 

model of management. Plato, Aristotle, Machiavelli, 

Montesquieu, Russo, De Tocqueville and many other pro-

minent thinkers, philosophers and scholars have numerously 

addressed the issues of co-existence of humans in conflict-free 

and mutually beneficial environment in the framework of 

guaranteed rights and liberties of all the people of society. 

Democracy fighters of the 18

th

 century persisted that their mo-

narchs and ministers were immoral, unreasonable and reprehen-

sible. Nevertheless, human attempts to balance the determi-

nation of private life style and activity forms became the 

essence of the democratic understanding of the social life. 

Benedict Spinoza once emphasized that, democracy is the best 

form of political organization of the society – – the only pro-

vider of common welfare, supremacy of wisdom and freedom, 

which are considered gifts of nature. Meanwhile, philosopher-

materialist outlined that notwithstanding the form of management, 

supreme power in the society belongs to the assembly of the 

citizens, because, it is wisdom that determines the will of the 

assembly, not passion. Only collective discussion of state affairs 

may advance adoption of the decisions, securing common welfare. 

Mankind entered into democracy epoch with great expec-

tations. However, it is not surprising that, soon enough illusions 

were to collapse. It became clear that, democracies do not make 

any fewer mistakes than monarchies and aristocracies do. 

Analogy that can be made between those whom democracy put 

forward as the leaders of the government and those whom 

imperators and kings for the sake of exercising of their absolute 

power advanced to this position, didn’t always benefit demos, 

that is, representatives of the people. 

D

---

 

 

781

Summary 

 

Throughout the development of the mankind and augmen-

ting necessity to exploring new sources for the support of the 

life activities of the humans, new places and energy resources to 

determining the role of the democracy, geopolitical and 

geoeconomic interests prevailed. Ideas of equal co-existence are 

interpreted as an opportunity to establish “new hegemony” and 

expand so called “stripes of the democratic states”. As a result, 

democracy turned into basic ideological weapon of the 21

st

 

century – capable not only to change existing systems and 

causing transit and transformation, but also to “legitimize” 

military intervention at any place in the earth. Requirements of 

the “cold war” separating world into two spheres – communist 

and capitalist – were transforming into the principles of the new 

division of the place of world as “free, partially independent 

and non-independent”. In this regard, it would be appropriate to 

quote French philosopher Jan Jack Russo (1712-1778): 

“freedom is not comprised of any form of management; it is 

settled in the heart of every independent person”. 

Democracy, as an abstract definition, may not be regarded as 

a specific exit point in order to achieve ultimate goals. 

Therefore, democracy can not be accomplished at the places 

where ideas of power of people are either foreign or new. As 

every other theory, it also requires some time to completely 

wipe out all the previous stereotypes, as well as, to form other 

behavior norms and standards. In addition, ambivalence of the 

establishment of democratic regime is based on the approach of 

the essence of democratic transformation. If the “third 

democratic wave” was the outcome of global democratic 

achievement started in 1974 in Portugal, “expansion of the 

freedom zone and democracy” in the beginning of new 

millennium is acknowledged by majority as an intention to 

establish new world order dictated by Pax Americana demands. 

Meanwhile, if the demise of the Soviet Union was the outcome 

of apparent economic and political stagnation caused by lack of 

adequate response to the challenges of time, processes of the 

21

st

 century in some states, where “soft transformations” 

occurred, were the results of indoctrination of “new views” on 

post-soviet locations – many times through clientele groups. 

---