Qubadlinin yer- yurd adlari (mononimleri). pdf

 
 
7 
coğrafi ərazilərin bölgü prinsiplərinin hiyləgər şəkil-
də alt-üst edilməsi sübutlarla qələmə alınmışdır.  
Bu günkü erməni torpaqlarının Azərbaycan  əra-
ziləri olması, onların hansı illərdə haradan gəlmələri 
və kimlərin onlara dayəlik etmələri haqqında tutarlı 
məlumatlar yazılmışdır.  
Mən ümid edirəm ki, tarixi faktlara əsaslanan bu 
kitab oxucuların diqqətini cəlb edəcək. 
Eyni zamanda vətənimizin bu dilbər guşəsinə, 
onun canlı tarixinə sahib çıxmaq istəyən, həyasızca-
sına “mənimdir” deyən ermənilərə tutarlı cavab ola-
caqdır. 
Onu qeyd edim ki, Qubadlı oronimlərinin, oyko-
nimlərinin, hidronimlərinin  hamısını yazmaq üçün 
daha böyük kitablar yazmaq lazımdır. Bu yazılanlar 
kifayət deyildir. Qubadlının yer-yurd adlarını yazar-
kən heç bir yad, hibrit toponimə rast gəlinmədi. 
Eşitdiklərimiz, bildiklərimiz hamısı türk mənşəlidir. 
“Kitabi - Dədə Qorqud” la bağlı toponimlərə rast 
gəldikdə,  həqiqətən,  müəyyən olunur ki, Qazan 
xanın  Qubadlı,  Ordubad, Qafan ərazilərində olan 
yaylaqlarda olması, yaşaması ilə bağlı sübuta heç bir 
ehtiyac qalmır. Qazan dağ,  Qazan gəldi, Qazan 
Zəmi, Qazan təpə, Qazan dərə, Aladağ, Alagöz, Ala-
din, Alaquc, Alaquş, Qaraquş toponimlərinin olması 
buna tam əsas verir. 
Daşdan yonulmuş qoç heykəllər, Sandıq qəbir-
lər, daş kitabələr sübut edir ki, mən türkə məxsusam. 

---

 
 
8 
Eyniadlı tarixi abidələri digər rayonlarımızda da gör-
mək mümkündür. 
Kitabda Qaraqoyunlu, Tatar, Saraxatun düzü, 
Anabat meşəsi adlarının olması ərazinin kimlər tərə-
findən idarə olunmasının əsas sübutudur. 
Toponimlərin izahını verərkən ziddiyyətli məsə-
lələr müqayisə edilmiş, rayon ərazilərini yaxşı tanı-
yan insanların məsləhətlərinə diqqət yetirilmiş, daha 
çox elmi, tarixi faktlara əsaslanmışdır. 
80-dən çox yaşlı insanla görüşüb söhbətlər apa-
rılmış, Qubadlı rayon İcra hakimiyyəti işçilərindən, 
ərazi dairə nümayəndəliklərindən bəzi sorğular alın-
mışdır. 
Kitabda verilmiş oronimlərin hansı tərəfdə, neçə 
kilometrlikdə, oykonimin hansı istiqamətində yerləş-
məsinə çox diqqət yetirilmişdir. Çünki gələcək araş-
dırıcılara  və  gələcək nəsillərə  o  ərazilərin coğrafi 
yerləşməsini müəyyənləşdirməyə köməklik edəcək-
dir. 
Bu kitabın ərsəyə gəlməsində köməyi olan bütün 
insanlara təşəkkürümü bildirərək, kitablarından isti-
fadə etdiyim dünyasını dəyişmiş böyük ziyalılarımı-
zın hamısına ulu Tanrıdan rəhmət diləyirəm . 
SUMQAYIT DÖVLƏT UNİVERSİTETİNİN TARİX
 
kafedrasının müəllimlərinə bu kitaba verdikləri məs-
ləhətlərinə görə “çox sağ olun” - deyirəm.  

---

 
 
9 
Ч. И. Салмановун тягдим етдийи  
“Губадлынын йер-йурд адлары" адлы ясяриня 
 
Р Я Й 
 
Ч.И.Салмановun «Губадлынын йер-йурд адлары» 
адлы ясярi 264 сящифядя тягдим едилир, ясярдя 70 ад-
да ядябиййата истинад олунуb. 
Сон  дюврлярдя  Азярбайжан  ономастикасынын 
юйрянилмясиня мараг хейли артмышдыр. Она эюря ки, 
юзцнцдяркетмя  вя  мцстягиллийимизин  эенишляндийи 
бир дюврдя халгымызын сойкюкцнц, онун мяшьулий-
йятини,  игтисади-  сийаси  щяйатыны,  тарих  вя  мяшьулий-
йятиni, тябият гцввяляриня гаршы мцбаризясини, мор-
фолоэийасыны,  етнографийасыны,  еляжя  дя  тарихи-  жоь-
рафи  мювгейини,  миграсийасыны  вя  йайылма  ареалла-
рыны  юйрянмякдя  ономастик  ващидлярин  чох  бюйцк 
ящямиййяти вардыр. 
Узун  мцддят  мясяляйя  биртяряфли  бахылдыьын-
дан ономастик ващидляр хцсуси топонимляр, тарих-
шцнаслыьын, жоьрафийашцнаслыьын тяркиб щиссяsи кими 
юйрянилмямишдир.  Щал-щазырда  бу  долашыглыьын 
арадан  галдырылмасында  ономастиканын  дилчилийин 
бир бюлмяси олмасы фикри даща эениш йайылмышдыр. 
Топонимляр,  хцсуси  адлар,  диалект  вя  шивялярин 
юйрянилмяси  бахымындан  да  явязсиз  мянбядир. 
Чцнки  гядим  диалект,  шивя  хцсусиййятляри  цмуми 
диалектик  сюзлярдян  чох  тайфа,  гябиля,  шяхс  адла-

---

 
 
10 
рында  юзцнц  эюстярир,  чцнки  тайфа  адлары  мцщцм 
мянбя сайылыр. 
Мялумдур  ки,  фярди  адларын  йаранмасында 
халг  иштирак  едир.  Бу  адлар  щяйатдан,  инсан  арзу-
сундан, инсан тяфяккцрцндян сцзцлцб эялир. 
Щяр щансы халг тяряфиндян ишлянян хцсуси топо-
нимлярдя инсанын биолоъи тябияти, антрополоъи хцсу-
сиййятляри,  ономастикасы  хцсуси  антропономийада 
юзцнц эюстярир.  
Ч.И.Салманов  tərəfindən  топланмыш  зянэин  то-
пономик материаллар, тарихи, елми- нязяри мянбяляр 
ясасында  йазылмыш  бу  ясяр  юзцнцн  тядгигат  мето-
ду  вя  цсуллар  йенилийи  вя  ориъиналлыьы  иля  фярглянян 
арашдырмалардандыр. 
Хцсусиля  гейд  олунмалыдыр  ки,  Ч.И.Салманову 
бу  ишя  сювг  етдирян  илк  нювбядя  онун  милли  тяяс-
сцбкешлийи,  вятяня,  йурда  баьлылыьы,  вятяндашлыг 
боржу олмушдур. 
Бу  ясяри  йазмагла  о,  халгынын  ясл  зийалы  оьлу 
кими щярякят етмишдир.  
Тябии  ки,  тягдим  олунан  ялйазмада  мцбащи-
сяли,  гаранлыг  мясяляляр  дя  вар.  Цмид  едирик  ки, 
мцяллиф  эяляжяк  тядгигатларында  бу  мясяляляря 
йенидян бахажаг вя онлары арадан галдыражагдыр.  
Цмидварыг ки, йцксяк елми потенсиала вя бажа-
рыьа  малик  олан  Ч.И.Салманов  бу  сащядя  олан 
арашдырмаларыны  давам  етдиряжякдир.  Губадлыда, 

---

 
 
11 
еляжя  дя  диэяр  яразилярдя  олан  топонимлярин  бир- 
бири  иля  ялагялярини  щяртяряфли,  мцасир  ономастик-
топономик  сявиййядя  щяллиня  сяй  эюстяряжякдир. 
Бу йолда онa уьурлар диляйирям. 
Гейд  олунанлара  ясасланараг,  Ч.И.Салмано-
вun "Губадлынын  йер-йурд  адлары"  ялйазмасынын 
китаб  шяклиндя  няшр  олунмасыны  мягсядяуйьун 
сайырам.  
 
Сумгайыт Дювлят Университетинин 
Авропа вя Америка Юлкяляринин Йени вя 
Ян Йени Тарихи кафедрасынын мцдири,  
тарих елмляри доктору, проф. Ш.Д.Сялимов  
 
 
Тарих вя Жоьрафийа факцлтясинин  
елми катиби, дос. Жавид Мямийев  

---