Qubadlinin yer- yurd adlari (mononimleri). pdf
Yüklə 18,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
70 Gödəklər. Bərgüşad çayının sol sahilindədir. Kənd keçmişdə Mil düzündə yaşamış xalacların gö- dəkli tirəsinə məxsus ailələrin bir hissəsinin Bərgü- şad çayı sahilində məskunlaşması nəticəsində yaran- mışdır. Gödəkli tirəsinin kərbalılar və nəzərli nəsil- ləri əvvəllər yayı Qubadlıda, Gödəklər kəndində, qışı isə Mil düzündə keçirirdilər. Beyləqan, Xaçmaz, Şəki, Zaqatala rayonlarında da Gödəklər adlı kəndlər var. Göyərcik. Qubadlı rayon mərkəzindən 22 kilo- metr qərbdə Bərgüşad silsiləsinin yamacında yer- ləşən kənd. Məlumatlara görə, Göyərcik yaşayış məntəqəsini XIX əsrin ortalarında qonşu Qiyaslı kəndindən küçüb gələn ailələr salmışlar. Bəzi tədqi- qatçılar toponimi "göylük, yaşıllıq, otluq" mənası ilə izah edirlər. Bəziləri isə onu kürd dilindəki kuvər (arxac) sözü ilə əlaqələndirib (-cik Azərbaycan dilin- də kiçiltmə şəkilçisidir) "kiçik arxac" kimi yozurlar. Toponimi türkdilli küçərçi etnonimi ilə bağlayanlar da var. Topinimlə Maraluçan, Qaya, Güllü yer, Qalaça, Əli bulağı, Bədəl bulaq, Quşçu bulağı, Akif bulağı, Pəyə dərə, Quru dərə, Tüklü təpə, Top daş, Daşçıxan, Yal yeri, Yolaşan, Təvərə yer, Quşçu düzü, Zoğallıq, Zəmi yerləri, Taxtalıq, Aşağı bulağa, Zağlıq, Zağlığın dərəsi, Quyu bulağı, Şalvar zəmi, Nənə yeri, Səfəralı dərəsi, Qara qaya, Qarğa cəvizi, 71 Yuxarı bulaq, Səfəralı bulağı, Hallı gab, Saldaş, Daş arası, Çaqqal parası, Abasqulu yeri, Taxta meşə, Hüseynalı yeri, Nəvər biçənəyi, Çöp yeri, Pəyə yeri, Xırda pəyə, Armuddux, Qoşalcalar, Uc armud. Göyərabbas. Bərgüşad silsiləsinin yamacında- dır. Rayonun şimal qərbində mərkəzdən 28 km-də dəniz səviyyəsindən 1300 m hündürlükdə yerləşir. Rayonun dardan yuxarı kəndləri sırasına daxildir. Təbiəti olduqca gözəldir. Göyərcik kəndindən gedən Göyər Abbas adlı şəxs kəndi salmışdır. Bəzi tədqi- qatçılar Göyər tayfalarından olduqlarını yazırlar. Toponimləri: Alpaşa yeri, Bərəher düzü, Biçə- nəklər, Əzgillik, Batıq yer, Güllə bulağı, Dəyirman, Əli bulağı, Quru bulaq, Kəpəz. Göyyal. Dağlıq ərazidə yerləşən kənd. Göyyal toponimi göy və yal sözlərindən ibarətdir. Göy - yaşıl mənasında, yal isə dağ beli mənasındadır. Kənd salındığı ərazinin adı ilə adlandırılmışdır. Toponimləri: Quru dərə, Həcətgə, Hərtiz piri, Yeddişərik, Örtdən, Əjdaha qayası, İldırımvuran, Cöngədüşən, Cəvizdər, Boyalı, Çıxıkolavat, Gözət- daş, Muzula bulağı, Kənd bulağı, Ağ quyu bulağı, Quyu bulağı, Gözətcə dağı, Əhədi dağı, Qalaca dərə- si, Səngər yeri, Qələycə, Hacı yurdu, Şıx Əfəndi, Cümcümə, Türk qəbri, Bozlu yal, Yolaşan, Maral duracağı, Tayıfça və s. 72 Gürcülü. Qubadlı rayonunda Bərgüşad silsiləsi- nin yamacında yerləşən kənd. Gürcülü yaşayış mən- təqəsinin salınması haqqında iki fikir var. Birinci ehtimala görə, kəndin ilk sakinləri Gürcüstandan gəlmiş azərbaycanlı ailələr olduğu üçün kənd belə adlanmışdır. İkinci ehtimala görə, mülkədarlar gürcü əsirlərini öz torpaq sahələrində işlətmiş, sonralar onlar geri qayıtsalar da kənd Gürcülü adlandırıl- mışdır. Toponimləri: Səkkizbucaqlı türbə, Fındıqlı bu- laq, Söyüdlü bulaq, Göy təpə, Ağ düz, Fındıqlı və s. Böyük mülkədar, tacir, tarixçi Rəşidəddin bu yerlərdə olmuş, Qubadlı ərazilərindən özünə xeyli torpaq sahələri almışdır. Məlumatlara görə, Qaradağ əyalətindən həmin yerlərə xeyli əhali köçürdülmüş və orada məskunlaşmışlar. Rəşidəddin aldığı ərazilərdə tikinti və təsərrüfat işləri aparmaq üçün İrandan gürcü əsirlərindən pulla alıb bu yerlərə gətirir. Deyilənlərə görə, kəndin adı da gürcülərlə bağlıdır. Nəzər Heydərovun və Əbdurahman Şirinovun kitablarında bu məlumat verilmişdir. Gürcülüdə me- marlıq üslubunda tikilmiş günbəzin tarixi haqqında Qubadlı ərazisində yaşamış Rəşid Ənanın məlumat- larına görə XVII əsrdə abidə var imiş. 73 Göyərlər. Göyçə adlanan göl, Ərzurumda Köy kənd, Tiflisdə, Şamaxıda Göylər dağ, Göylər, Qu- badlıda Göyərabbas, Göyərcik kənd. Aleksandrapol qəzasında Qoqarci qala adları Gö- yərlərlə (Göyər tayfaları) bağlıdır. Qoqarcik mahal adı erməni mənbələrində “Qqarck” formasında yazılmışdır. Bu bilərəkdən etnooykonimin türk mən- şəlilikdən uzaqlaşdırmaq məqsədi güdülməsidir. Göyər-cik şəkilçisi dilimizdə ən geniş yayılmış şəkilçilərdən biridir. Nəvaziş, kiçiltmə bildirir. Əsa- sən, bizim toponimlərimizdə an-lar, cı-çıq etnofor- matları (şəkilçiləri) çox işlədilmişdir. Quqarcıq topo- niminin türk mənşəli olmasını sadaladığımız şəkilçi- lər də subut edir. E.Sevortanyan görtərir ki, müxtəlif türk dillə- rində kökər (özbək), Koqar (Qaraqalpaq), Kükər (Tatar), Qoqar (Altay) sözlərinin kökündə göy umumtürk sözü Tanrı, səma mənasında işlənmişdir. “Oğuznamə”də Göy-dirək yox formasında da atalar sözü qeyd edilmişdir. (168.14) Orxon Yenisey abidələrində də “göy”, ”Kök ün”, ”Köyür” oxşar köklü coğrafi adlara rast gəlinir. (143.387) Türk dilli xalqların yaşadıqları ərazilərdə Göyər toponimlərinə oxşar oykonimlər geniş yayılmışdır. 74 Güllü zəmi (Əyin k), Vənnik (Cibikli), Xatın kol- luğu (Mirlər k), Nərgizli (Çərəli k), Armudlu (Əyin k), Armudlu (rayonun kəndi), Əzgilli dərə (Göyərcik k). Hal. Bazarçayın sahilində rayon mərkəzindən 11 kilometr cənub-şərqdə yerləşən kənd. Əhalisi tü- tünçülük, baramaçılıq, heyvandarlıq, taxılçılıqla məşğul olur. Hal komponenti bir çox mənalar daşıyır: 1) Əşyanın başqa əşya, əlamət, yaxud proseslərə münasibətini ifadə edən müəyyən ismin (adın), cüm- lənin digər üzvlərinə münasibətini bildirən qram- matik kateqoriya; 2) Müxtəlif dillərin hal sistemini təşkil edən kateqoriya formalarından biri. Ayrı-ayrı dillərdə hal- ların sayı müxtəlifdir. Azərbaycan və rus dillərində 6, alman dilində 4, ingilis dilində 2, Tabasaran di- lində 46 hal var; 3) Türk xalqları, o cümlədən azərbaycanlılar cin- lərin dişisinə hal deyirlər. Folklordan bəlli olduğuna görə, hal anasının ən çox qorxduğu şey iynədir. Inama görə, əgər cinin üstünə iynə sancılsa, gözə gö- rünər, insana tabe olar; 4) Hal komponenti vəziyyət, hal-əhval mənasın- da da işlənir. Toponimləri: Taxtalar, Ortaçlar, Nərgizli, Vənli dərə, Kattarlı, Toxmaq təpə, Şıx Məhəmməd piri, Körpü, orta əsrə aid qəbiristanlıq və s. Yüklə 18,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|