Qriqori Petrov a ğ zanbaqlar
Yüklə 1,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 6
Kilsə Snelman alovlu məhəbbətlə sevdiyi Suomini oyandırmaq üçün yalnız xalq müəllimləriylə danışmaqla kifayətlənmirdi. Haradasa, məmurların, həkimlərin, ruhanilərin, tacirlərin, müəllimlərin, zabitlərin hansısa yığıncağı olurdusa, Snelman fürsət tapıb toplaşanlara deyirdi: - Xalq haqqında düşünün. Siz hamınız bu xalqın içindən çıxmısınız. Kim olmaq istəyirsiniz? Özünüzü savadsız qar- daşlarınızdan ayırmaqmı istəyirsiniz? Yoxsa öz xalqınızın həyatını necə yaxşı qura bilmək üçün düşünəcəksiniz? Xalq kütlələrini mədəni cəhətdən yetişdirmək üçün hansı işlər görmüsünüz? Snelman ruhanilərə üz tutub deyirdi: - Kilsənin hörmətli ruhani atalan və pastorları! Düşməniniz olaraq deyil, kilsənin oğlu, dini ruhlu bir insan kimi sizdən xahiş edirəm: Həqiqətən öz xalqınıza yol göstərin! Ruhanilər kilsə məmurları demək deyil. Sizin işiniz yalnız mərasim və ayinləri icra etməklə qurtarmır. Sizin fəaliyyətiniz kilsəyə qulluq etməklə bitmir. İsa Məsih hər şeydən öncə, xalqa təmiz, xeyirxah, doğru yaşamağı öyrədirdi. O 50 insanların vicdanını oyadırdı. Onlara öz yaxınlarına sevgi aşılayırdı. Xeyiri necə yaratmağı, insan-heyvanlardan, insan- vəhşilərdən Tanrı oğlu düzəltməyi öyrədirdi. Xalqın içinə canlı nəsihətlər və canlı həqiqətlərlə gedin. Xalqla, özünüzün darıxdırıcı, ürəkbulandıran keşiş dilinizdə danışmayın, yüz illərdir özünüzü, bu ölmüş sözləri ikiüzlülüklə təkrarlayan meyitlər kimi aparmağınız kifayətdir. İsa Məsih indi Suomiyə gəlsəydi, xalqınızla necə danışardısa, siz də onunla məhz o cür danışın. Müqəddəs atalar, siz ey İsa Məsih ardıcıllarının bələdçiləri, iki milyonluq fin xalqı adından, göz yaşları içində sizdən xahiş edirəm: ruhunuzu bu ölmüş fikirlərdən ibarət sxolastik fəlsəfədən təmizləyin, özünüzü canlı İsa Məsih kimi aparın və xalqa onun həqiqətlərini anlamağı öyrədin. Qocalarda və uşaqlarda, gənclərdə və yaşlılarda yuxuya dalmış iradəni oyadın, canlandırın və İncilin öyrətdiyi kimi yaşamaqla onlara nümunə göstərin. Bir dəfə Finlandiyanın paytaxtı Helsinqforsda yepiskopların toplantısı keçirilir və orada aşağıdakı suallar müzakirə edilirdi: - Xalq kütlələri arasında dinin ölüb getməsi; - Kilsəyə laqeydlik və ruhanilərə hörmətsizlik; - Bunlarla mübarizə aparmaq üçün lazım olan üsullar. Snelman bu toplantıda məruzəylə çıxış etmək istədiyini bildirdi. Əvvəlcə buna etiraz etdilər: - Bura yepiskopların toplantısıdır, mülki adamlar bu toplantıda iştirak edə bilməz. Üstəlik, ilahiyyat təhsili olmayan Snelman kilsənin yüksək təbəqəsindən olan insanlara nə deyə bilər? 51 Əvəzində Snelman toplantıya açıq məktub yazıb göndərdi: - Mənim sizə nəsihət vermək fikrim yoxdur. Mən mülki bir adam kimi sizə yalnız geniş və zəngin məbədlərinizin nəyə görə bizim kimi mülki insanlar üçün soyuq olduğunu söyləmək istəyirəm. Siz özünüz, xalqın dindən və kilsədən soyuduğunu təsdiqləyirsiniz, mən isə bunun səbəbini izah etmək istəyirəm. Məni “xalqın səsi olaraq” dinləməyinizi xahiş edirəm, məni öz kilsənizdəki toplantıya buraxmaq və mənə qulaq asmaq istəmirsiniz. Dərdini demək istəyən xəstəyə qulaq asmadan onu necə müalicə edə bilərsiniz? Bundan sonra Snelmam kilsə toplantısına çağırdılar və o, yepiskoplara belə bir müraciət ünvanladı: “Mənim sizi ittiham etmək, günahlandırmaq niyyətim yoxdur. Onsuz da mən deməsəm də, indi insanların çoxu ruhaniləri qınayır və günahlandırır. Mən isə ruhaniləri deyil, özümü, cəmiyyəti, bütün xalqı günahlandırıram. Ruhanilər göydən düşmür, onları külək bataqlıqlardan qovub gətirmir. Bizim ruhanilərin əti ətimizdən, sümüyü sümüyümüzdəndir. Necə olmasından, yaxşılığından-pisliyindən asılı olmayaraq, ruhanilərimiz də elə bizim özümüz deməkdir. Onlar bizim aramızdan çıxıblar. Ona görə də, kimlərinsə ruhaniləri günahlandırdığını görəndə o şəxslərdən soruşuram: Aranızda neçə nəfər vicdanlı və dürüst tacir var? Aranızda namuslu aşpazlar, vicdanlı bənnalar, memarlar, dəmirçilər varmı? Hansı sənət sahibləri sizi qane edir? Vəkillərinizi, parlament üzvlərinizi, jurnalistlərinizi bu ölkənin dadı-duzu saymaq olarım? Siz nə istəyirsiniz? Əgər öz aranızda namuslu bir donuzotaran tapa bilmirsinizsə, onda nə üçün kilsədə dürüst bir tann bələdçisinin olma- mamsına heyrətlənirsiniz? Sizin kilsəniz də elə özünüz 52 sünüz. Eləcə, ruhaniləriniz də özünüzdən ibarətdir. Onlar sizin xəmirinizdən yoğurulub bişiriliblər. - Ona görə də mən buraya sizi günahlandırmaq üçün deyil - Snelman üzünü bütün Finlandiyanın yepiskoplarının toplantısında iştirak edənlərə tutub dedi, - həkimin yanma gələn xəstə kimi gəlmişəm. Gəlmişəm sizə deyəm: Xalq kobuddur. Xalq amansızdır. Xalq yalançıdır. Xalq tamahkardır. Xalq heç kimə və heç nəyə hörmət etmir. Xalq heç kimə etibar etmir. Hamı bir-birinə şübhəylə yanaşır. Burada dinin yeri haradadır? Burada hansı din ola bilər? Xalqda yalnız bir sıra qədim kilsə adətləri və xurafat qırıntılarına alışqanlıqdan başqa din adına layiq heç nə yoxdur. Məgər bütün bunlar xalqın günahıdır? Kim və harada xalqa din haqqında həqiqətləri danışıb? İsa Məsih və onun ardınca həvariləri, özləri xalqın içinə gedirdilər. Onunla çox sadə və aydın bir dildə danışırdılar. Misallar çəkirdilər. İbrətamiz əhvalatlar danışırdılar. Onun ürəyini, ruhunu ayıldırdılar. Beləliklə, minlərlə insan İsa Məsihin ardınca gedirdi, İohan peyğəmbərə qoşulub səhraya üz tuturdu... Ancaq indi kilsələr, hətta, böyük dini bayramlarda belə boşdur! Adamlar moizələrdən qaçırlar. Nə üçün? Çünki burada ölmüş adamlar ölmüş sözlər danışmaqla məşğuldur və bu sözlər xalqın şüuruna və ürəyinə heç nə çatdıra bilmir. Düşünün, görək bu fəlakətdən necə çıxmaq olar. Bunu siz etməlisiniz. Bu, sizin işinizdir. Bunun məsuliyyəti sizin boynunuzdadır. - Sizə, - Snelman sözünə davam etdi, - xalqın ağır ruhi xəstə olduğunu demək istəyirəm. Çox qorxulu bir şəkildə xəstədir. Din - insanın dünyayla, insanlarla, çöldəki hər bir bitkiylə, duygusal əlaqəsidir. Əgər belə bir əlaqə yoxdursa, onda dövlətin, cəmiyyətin, ailənin, hətta, insanın belə 53 mövcudluğu mümkün deyil. Xalqın dinc olmaması kilsənin məsələsi deyil. Bu dövlətçiliyə qarşı təhlükədir. Kütlənin dinə laqeydliyi xalq arasında qorxulu xəstəlik törədə bilər. Yelbeyin gənclik ağıl kasadlığından əziyyət çəkən liberallarla birgə, çox nahaq yerə, allahsızlığın azad düşüncəliliyin əlaməti olduğunu düşünür. Allahsızlıq - ürəyin şikəstliyi, ruhun xəstəliyidir. Allahsızlıq - xalqın varlığında özünə yer tapmış bütün müqəddəsliklərin ölümüdür və elə bunun nəticəsində, biz indi heyvan-insanlar, mənəviyyatsızhq, əxlaqsızlıq, kobud təkəbbür, talançılıq, sırtıqlıq səviyyəsinə çatmış pozğunluqla üz-üzəyik. Ona görə də mən adi vətəndaş kimi siz kilsə atalarma deyirəm: xalqın ruhundakı Allah ölür. Bu ölümdən daha qorxunc nə ola bilər? Əgər siz özünüzün, Allahın və öz xalqınızın qarşısında vicdanınızın rahat olmasını istəyirsinizsə, günahkarları uzaqda axtarmayın. Elmi, fəlsəfəni, ziyalıları günahlandırmayın, bütün inanclarda olmuş və bu gün də yaşamaqda davam edən fariseyçiliyə nəzər salın. Özünüzü günahlandırın! Özünüzü müalicə edib sağaldın! Xalqa öyrətmək istədiklərinizi öncə özünüz öyrənin. Özünüz Allahı axtarın. Özünüzdə. Özünüz üçün. Bundan sonra xalqa Allahın yolunu həyatda göstərin! Təkrar edirəm, xalqın ruhu Allahsız olduqca, onun xilası mümkünsüzdür. Mən siz - kilsə rəhbərlərinə müraciətimi kömək barədə çağırışla bitirirəm: Xalqımızı xilas edin! Allahı ona qaytarın. Ona inancın ölü qaydalarıyla təsir etməkdən əl çəkin, Allahın könüllərdə canlı bir duyğuya çevrilməsinə çalışın. Snelman çıxışını bitirib toplaşanlar qarşısında baş əydi. Onun bu çıxışı zalda əyləşənlər arasında fərqli təəssürat ya 54 ratmışdı. Bəzi ruhanilər qəzəblənmişdilər. Onlar uca səslə deyinirdilər: - Biabırçılıq! Həyasızlıq! Bu, kilsəni təhqir etməkdir! Bizi ələ salmaqdır! Başqaları isə, - nə yaxşı, onlar çoxluqdaydılar - susurdular. Bu sükut Snelmanın sözlərinin həqiqət olduğunu etiraf etmələrinin ən yaxşı sübutuydu. Onlar öz keçmişlərinə görə xəcalət çəkir, ancaq eyni zamanda gələcəkləri üçün sevinirdilər. Uşaqlıqda Snelmanın dini təhsiliylə məşğul olmuş, toplantının ən yaşlı yepiskoplarından biri natiqə yaxınlaşdı, onu bərk-bərk qucaqlayıb dedi: - Çox sağ ol! Sən öz qoca müəllimini sevindirdin. Mən indi artıq əminəm, sənin qulluğundan azad olmağını xahiş etməyə dəyər, çünki xalqı xilas etmək üçün lazım olan bəsirət gözüm açılıb. Tanrı yardımçın olsun! Xalqı ayağa qaldır və onu kamilləşdir! Bir daha çox sağ ol! Bir sıra yepiskoplar bu toplantıdan qayıdandan sonra öz yepiskopluğunun bütün ruhanilərinin yığıncağını keçirdilər. Kilsə moizələrinin necə canlandırılması, ruhanilərin xalqla necə yaxınlaşması barədə uzun-uzadı və ürəkdən söhbətlər apardılar. Özlərinin də bir ruhani kimi onlara necə başçılıq etməli olduqları bu söhbətlərinin əsas mövzusuna çevrilmişdi. Həmin yığıncaqdan sonra, ruhanilərin ən müxtəlif təbəqələri, bir yerə toplaşıb yığıncaqlar keçirməyə, İncili birlikdə oxumağa başladılar. Böyük həqiqətlərin dərinliklərinə varmağa çalışdılar. Bu yığıncaqlara inanclı insanları da dəvət edirdilər. Xalqla yeni, daha başa düşülən dillə danışırdılar. Yeni mövzular, yeni suallar ətrafında müzakirələr aparırdılar. Gəncləri və yeniyetmələri bir yerə toplayıb söhbətlər aparır, onlara təsir etməyə çalışırdılar. Keçmiş dövrlərdə 55 olduğu kimi, şüuru, elmi, həyat sevincini lənətləmir, onlara özlərindəki təmiz uşaq ruhunu və gənclik idealının qızğınlığını yaşatmalı olduqlarını təlqin etməyə çalışırdılar. Xalq kütlələri də hərəkətə gəldi. Daha yaxşı həyata can atmağa başladı. Çoxları özləri üçün yeni olan həqiqətləri öyrənincə, ruhi yüngüllük duymağa başladılar. Ürəklər yumşaldı. Gözlər daha çox açıldı, daha fərəhlə baxdı. Snelman və dostları bu canlanmanı görüb sevinir, deyirdilər: - Sıralarımız artır. Biz xalqın maariflənməsi üçün yeni, gərəkli və dəyərli köməkçilər qazana bildik. 56 |