19
cəhdinə işarə edir
[11]
.”
Siyasi motivli həbslər
Beş jurnalist, bir media işçisi və bir bloqçu hal-hazırda müvəqqəti saxlama məntəqəsində
ifadə azadlığı hüquqlarını icra etməklə bağlı ittihamlarla mühakimə olunmağı gözləyir. Bakıda
yerləşən Reportyorların Azadlığı və Təhlükəsizliyi İnstitutunun (RATİ) məlumatına görə, 2012-
ci ilin 13 mart tarixində dörd jurnalist həbs olunmuşdur: Vuqar Qonağov, Zaur Quliyev və Zaur
Mustafayev, müvafiq olaraq Xəyal TV-nin icraçı direktoru, baş redaktoru və reklam işləri üzrə
redaktoru; və Poliqon İnformasiya Agentliyinin müxbiri Cəmil Məmmədli. Həbslərin 2012-ci il 1
mart tarixində Quba şəhərində baş vermiş etiraz aksiyası ilə əlaqədardır
[12]
.
İranın “Sahar” televiziyasının azərbaycanlı müxbiri Anar Bayramlı üzərində heroin aşkarladığını
iddia edilərək polis tərəfindən 2012-ci il fevral ayında evində həbs edildikdən sonra narkotik
vasitə saxlamaq ittihamı ilə təqsirli bilinərək hələ də həbsdə saxlanmaqdadır. RATİ-yə görə,
Bayramlı “Sahar” televiziyasının Azərbaycan dilində yayımladığı xəbərlər buraxılışında
Azərbaycan hakimiyyətini tənqid etməsi səbəbilə hədəfə çevrilmişdir
[13]
. “Sahar” televiziyasının
sürücüsü Ramil Dadaşov da eyni gün bu hesabatın dərc edilməsi müddətində qeyri-müəyyən
olaraq qalmış ittihamlarla həbs olunmuşdur
[14]
.
Bloqçu və insan hüquqları müdafiəçisi Teleh Xasməmmədov 2011-ci ilin noyabr ayında həbs
edildikdən sonra xuliqanlıq və dövlət nümayəndəsinə fiziki hücum etmə ittihamları ilə həbsdə
saxlanılır. “Qanun və Hüquqlar 2010” insan hüquqları qrupunun sədri cənab Xasməmmədovun
fikrincə, o, bloqçuluq və insan hüquqları ilə bağlı fəaliyyətləri səbəbilə hədəfə alınmışdır
[15]
.
“Xural” qəzetinin baş redaktoru Əvəz Zeynallı 2011-ci il oktyabr ayında həbs olunduqdan sonra
rüşvət alma ittihamı ilə həbsdə saxlanılır. İttihamlar millət vəkili Gülər Əhmədovanın şikayətinə
əsaslanır. Zeynallı Əhmədovanın iddialarını inkar edərək ittihamların siyasi motivli olduğunu
təkid edir
[16]
. Zeynallının həbsindən öncəki aylarda “Xural” qəzeti, defamasiya ilə bağlı çoxsaylı
məhkəmə prosesləri və qəzetin öhdəliklərinin əlindən alınması daxil olmaqla artan təzyiqlə
üzləşmişdir. Sərhədsiz Reportyorlar Təşkilatı Zeynallının prezident Əliyevə yönələn kəskin
tənqidləri nəticəsində hədəf alındığına inanır
[17]
.
Son illərdə ifadə azadlığını icra etdiyi üçün həbs edilmiş şəxslər, 2010-cu ilin sentyabr ayında
ABTQ-nin Azərbaycana birgə missiyası zamanı hələ həbsdə olmuş redaktor Eynulla Fətullayev
və bloqçu və gənc fəallar Adnan Hacızadə və Emin Millinin timsalında çox vaxt cəza müddətləri
[11] https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1839497
[12] http://www.irfs.az/content/view/8290/28/lang,en/
[13] http://www.irfs.az/content/view/8137/lang,az/
[14] http://en.rsf.org/azerbaijan-journalists-pay-the-price-as-azeri-21-02-2012,41916.html
[15] http://www.irfs.az/content/view/8224/28/lang,eng/ and http://www.irfs.az/content/view/7711/28/lang,eng/
[16] Preventiv Cavab Qrupu, Əvəz Zeynallının həbsi ilə bağlı Hesabat, 11 yanvar 2011-ci il
[17] http://en.rsf.org/azerbaidjan-newspaper-hounded-editor-jailed-04-11-2011,41345.html
20
20
başa çatmadan azadlığa buraxılmışdır. Lakin bu halların heç birində ədalət bərqərar olmamışdır,
belə ki azadlığa buraxılma şərtləri keçmiş məhbusların reputasiyalarına kölgə salan və xaricə
səfərlər, yaxud dövlət strukturlarında işləmək üçün maneələr yaradacaq cinayət keçmişi ilə baş-
başa qoymuşdur.
Azərbaycanın siyasi məhbuslar məsələsi xüsusi məruzəçi Christoph Strässer-ə Azərbaycanda
siyasi məhbuslar məsələsini araşdırmaq tapşırığının verildiyi AŞ-də getdikcə daha çox diqqət
cəlb edən araşdırma mövzusuna çevrilmişdir. Bu günədək Azərbaycanın hakim strukturları
Strässerlə əməkdaşlıq etməmiş, onun mandatı çərçivəsində tələb olunan hesabatın
hazırlanması üçün faktaraşdırıcı səyahət həyata keçirmək məqsədilə ölkəyə səfər etməsi
üçün viza müraciətləri rədd edilmişdir. Strässerə viza verilməməsi nəticəsində PACE Hüquqi
Məsələlər və İnsan Hüquqları Komitəsi 2012-ci il 26 yanvar tarixində Strazburq şəhərində
vəziyyətlə bağlı iclas çağırmışdır. Strässer ölkədə təxminən 70 siyasi məhbusun işini araşdırır
[18]
.
Belə bir yayğın fikir mövcuddur ki, siyasi motivli ittihamlarla həbs olunmuşlar 2012-ci ilin
mayında keçiriləcək Avroviziya mahnı Müsabiqəsindən əvvəl mühakimə edilməyəcəklər, belə
ki onlar siyasi məhbuslar siyahısını daha da uzadacaqları üçün hökumətə mənfi təsir göstərə
bilər.
xarici jurnalistlər üçün səyahət məhdudiyyətləri
ABTQ-nin 2010-cu ilin sentyabr ayında Azərbaycana təşkil etdiyi birgə missiyadan sonra
hakimiyyət orqanları xarici jurnalistlərin ölkəyə səfər edib burada işləmə imkanlarını
məhdudlaşdırmaq üçün davamlı olaraq hüquqi müddəalardan istifadə etmişdir.
Almaniyanın “Frankfurter Allgemeine Zeitung” qəzetinin müxbiri Michael Ludwig 2011-ci ilin
iyul ayında Naxçıvana gəlişi zamanı yerli hakimiyyət tərəfindən təzyiqlə üzləşmişdir. Xarici
İşlər Nazirliyinin xüsusi mətbuat akkreditasiyası verməsinə baxmayaraq, Naxçıvanın hakim
qurumları ilkin olaraq onun işləməsinə icazə verməkdən imtina etmiş, daha sonra isə ancaq
hökumət nümayəndəsinin müşayiəti ilə səyahət etməsinə razılıq vermişdir. Bu isə onun
müstəqil şəkildə müsahibələr götürməsinə və mövzusunu araşdırmasına mane olurdu
[19]
.
Həmçinin 2011-ci ilin iyul ayında Rusiyanın “İzvestiya” qəzetinin müxbiri Yuri Sneqriyevin
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı yazmış olduğu və hökumətin onun erməni perspektivlərini
nümayiş etdirdiyini iddia etdiyi iki məqaləsi əsasında Azərbaycana daxil olması qadağan
edilmişdir.
2011-ci ilin iyununda “Bloomberg” şirkətinin foto-jurnalisti Diana Markosyanın soyadının erməni
soyadına bənzəməsi səbəbilə aeroportda Azərbaycana daxil olmasına icazə verilməmişdir.
2011-ci ilin may ayında “Exo Moskvı” radio stansiyasının redaktor müavini Sergey Buntmanın
tanınmamış Dağlıq Qarabağ Respublikasının rəhbərləri ilə aparmış olduğu müsahibəsindən
sonra Azərbaycana daxil olması qadağan edilmişdir
[20]
. 2011-ci ilin aprelində “New York Times”
qəzetinin müxbiri Sərhədsiz Reportyorlar Təşkilatına bildirmişdir ki, ona, ancaq ölkə ilə bağlı
[18] http://www.rferl.org/content/azerbaijan_continues_refuses_visa_to_council_of_europe_official/24456379.html
[19] http://en.rsf.org/azerbaidjan-authorities-in-lawless-nakhchivan-03-08-2011,40668.html
[20] http://en.rsf.org/armenie-foreign-reporters-barred-from-06-07-2011,40610.html