QəRİbov asəF ƏZİzov anar

10.  İxrac  nəzarətinin  həyata  keçirilməsi. 
Gömrük 
orqanları  ixrac  nəzarəti  orqanı  kimi  Azərbaycan  Respubli-
kasının Gömrük Məcəlləsi və "İxrac nəzarəti haqqında" Azər-
baycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş qaydada 
ixrac  nəzarətini  həyata  keçirirlər.  Gömrük  orqanları  ixrac 
nəzarətinə  düşən  malların  gömrük  sərhədindən  qeyri-qanuni 
keçirilməsinin,  o  cümlədən  bu  malların  ixracına  qadağa  və 
məhdudiyyət  qoyulmuş  dövlətlərə  və  son  istifadəçilərə  ixra-
cının qarşısını  alırlar.  İxrac nəzarətinə düşən malların gömrük 

---

239 
 
sərhədindən  keçirilməsi  qaydaları  "İxrac  nəzarəti  haqqında" 
Azərbaycan  Respublikasının  Qanununa  müvafiq  olaraq 
müəyyən edilir. 
Tarif  –  Azərbaycan  Respublikasının  gömrük  sərhədin-
dən keçirilən mallara tətbiq edilən və xarici iqtisadi fəaliyyətin 
əmtəə çeşidinə uyğun olaraq sistemləşdirilmiş gömrük rüsumu 
dərəcələrinin məcmusudur. 
Gömrük  rüsumu  -  mallar  (Azərbaycan  Respublikasının 
gömrük  sərhədindən  keçirilən  istənilən  əmlak,  o  cümlədən, 
istilik,  elektrik  enerjisi  və  enerjinin  digər  növləri)  Azərbaycan 
Respublikasının  gömrük  ərazisinə  gətirilərkən  və  ya  bu 
ərazidən  çıxarılarkən  Azərbaycan  Respublikasının  gömrük 
orqanları  tərəfindən  tutulan  haqq  olmaqla  yanaşı,  həm  də  bu 
cür idxal və ixracın mühüm şərtidir. 
Gömrük rüsumları üç əsas funksiyanı yerinə yetirir: 
1. Fiskal funksiya. 
2. Proteksionist funksiya. 
3. Balanslaşdırıcı funksiya. 
Malın gömrük dəyəri - malın "Gömrük tarifi haqqında" 
Azərbaycan  Respublikası  qanununa  uyğun  olaraq  müəyyən-
ləşdirilən  və  aşağıdakı  məqsədlər  üçün  istifadə  olunan  dəyə-
ridir: 
- maldan rüsum tutulması üçün; 
- xarici iqtisadi əlaqələr və gömrük statistikasının aparıl-
ması,  ticarət-iqtisadi  münasibətlərin  dövlət  tənzimlənməsi,  o 
cümlədən xarici iqtisadi əməliyyatlara valyuta nəzarəti; 
-  bu  sahədə  bank  hesablaşmalarının  həyata  keçirilməsi 
ilə bağlı tədbirlər. 
Gömrük  dəyəri  bir  neçə  üsulla  hesablanır  və  həmin 
üsullar aşağıdakılardır: 
- gətirilən malların sövdələşmə qiyməti ilə; 
- eyni malların sövdələşmə qiyməti ilə; 
- eynicinsli malların sövdələşmə qiyməti ilə; 

---

240 
 
- dəyərin toplanması üsulu ilə; 
- dəyərin çıxılması üsulu ilə; 
- ehtiyat üsulu ilə.