“pul mablag‘lari va valyuta operatsiyalari

Korxonalarning moliyaviy barqarorligi bevosita uning valyutaviy holatining qanday ekanligiga bog‘liq. Ushbu o‘rinda korxonaning valyutaviy holati deganda quyidagilar nazarda tutilmoqda:

• * korxonaning xorijiy valyutadagi majburiyatlari yuzasidan to‘lovlarni o‘z vaqtida va to‘liq to‘lay olish imkoniyati;
• * korxonaning xorijiy valyutadagi aktivlari va passivlarini qayta baholash natijasida foyda yoki zarar ko‘rganligi;
• * xorijiy valyutada amalga oshirilgan moliyaviy operatsiyalar bo‘yicha foyda yoki zararning mavjudligi;
• * korxona eksport tushumlarining barqarorligi yoki barqaror emasligi bilan birga buxgalteriyaga topshiriladi va bu haqda kassa daftariga kayd etiladi. Kassa operatsiyalari buxgalteriya hisobi quyidagi hisobvaraqlarda aks ettiriladi: 5010 – “Milliy valyutadagi pul mablag‘lari” 5020 –“Xorijiy valyutadagi pul mablag‘lari”.

Pul va valyuta operatsiyalarining asosiy jihatlari:

• Pul va valyuta operatsiyalari ichki va xalqaro miqyosda valyutalarni boshqarish va ayirboshlash bilan bog'liq faoliyatni anglatadi. Ushbu operatsiyalar mamlakatlar o'rtasidagi savdo, investitsiya va moliyaviy operatsiyalarni osonlashtirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Mana, pul va valyuta operatsiyalarining asosiy jihatlari:
• 1. Valyuta ayirboshlash: Pul va valyuta operatsiyalari turli valyutalarni sotib olish va sotishni o'z ichiga oladi. Bunga sayohat, savdo yoki investitsiya kabi turli maqsadlarda bir valyutani boshqa valyutaga aylantirish kiradi.
• 2. Valyuta kurslari: Valyuta kurslari bir valyutaning boshqasiga nisbatan qiymatini belgilaydi. Pul va valyuta operatsiyalari import va eksport xarajatlariga hamda xalqaro investitsiyalar rentabelligiga ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan valyuta kursining o'zgarishini kuzatib boradi va tahlil qiladi.

3. Valyuta zahiralari: Markaziy banklar va hukumatlar o'z valyutalari qiymatini boshqarish va valyuta bozorida barqarorlikni ta'minlash uchun valyuta zaxiralarini saqlaydilar. Ushbu zaxiralar ko'pincha valyuta kurslariga ta'sir qilish uchun valyutalarni sotib olish yoki sotish orqali bozorga intervensiya qilish uchun ishlatiladi.

• 3. Valyuta zahiralari: Markaziy banklar va hukumatlar o'z valyutalari qiymatini boshqarish va valyuta bozorida barqarorlikni ta'minlash uchun valyuta zaxiralarini saqlaydilar. Ushbu zaxiralar ko'pincha valyuta kurslariga ta'sir qilish uchun valyutalarni sotib olish yoki sotish orqali bozorga intervensiya qilish uchun ishlatiladi.
• 4. Xedjlash va risklarni boshqarish: Pul va valyuta operatsiyalari valyuta o'zgarishi bilan bog'liq risklarni boshqarishni o'z ichiga oladi. Kompaniyalar va investorlar valyuta kursining salbiy oʻzgarishi natijasida yuzaga keladigan potentsial yoʻqotishlarni yumshatish uchun forvard shartnomalari yoki optsionlar kabi xedjlash strategiyalaridan foydalanishlari mumkin.
• 5. Xalqaro toʻlovlar: Pul va valyuta operatsiyalari xalqaro toʻlovlar va oʻtkazmalarni osonlashtiradi. Bunga savdo, pul oʻtkazmalari, toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalar va boshqa transchegaraviy moliyaviy faoliyatlar boʻyicha operatsiyalar kiradi.
• 6. Me'yoriy-huquqiy baza: Pul va valyuta operatsiyalari markaziy banklar, hukumatlar va xalqaro tashkilotlar tomonidan o'rnatilgan qoidalar va siyosatlarga bo'ysunadi. Ushbu qoidalar moliya tizimining barqarorligi va yaxlitligini taʼminlash, jinoiy daromadlarni legallashtirish va firibgarlikning oldini olish hamda adolatli va shaffof valyuta amaliyotini qoʻllab-quvvatlashga qaratilgan.