Psychologia Społeczna – serce I umysł

R.10. Atrakcyjność interpersonalna: od pierwszego wrażenia do związków uczuciowych

Determinanty Atrakcyjności Interpersonalnej

1. 
   cechy sytuacji (pokrewieństwo, powtarzająca się ekspozycja)
   
2. 
   cechy indywidualne (fizyczna atrakcyjność, podobieństwo, uzupełnianie się)
   
3. 
   elementy zachowania (nagradzanie, komunikowanie sympatii)
   
4. 
   oraz te, co wiążą w/w
   

[Przypadek Hildy Vogel (spadającej do windy) i Nathana Serlina]

1. 
   GŁÓWNI PROTOPLAŚCI ATRAKCYJNOŚCI
   

Lubimy tych którzy:

1. 
   wierzenia i zainteresowania mają podobne do naszych
   
2. 
   mają podobne zdolności, umiejętności, kompetencje
   
3. 
   posiadają miłe i pożądane cechy (lojalność, rozsądek, uczciwość i uprzejmość
   
4. 
   też nas lubią
   

1. 
   Osoba z sąsiedztwa: efekt częstości kontaktów
   

Determinanty zjawiska wzajemnej atrakcyjności – bliskość

• 
  Efekt częstości kontaktów: im częściej widzimy i kontaktujemy się z drugą osobą, tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie on naszym przyjacielem.(ujawnia się nawet na najniższym poziomie)
  

[Eksperyment. Mady Segal – usadzenie w klasie i przyznanie miejsc w akademiku w porządku alfabetycznym (przypadkowość). Wskazanie kogo się najbardziej lubi  tych najbliżej np. Larson & Lee.

• 
  Efekt czystej ekspozycji: im częściej jesteśmy wystawieni na ekspozycję bodźca, tym bardziej jesteśmy skłonni ten bodziec polubić (np. mieszkamy w miejscu, w którym często zjawia się wiele osób).
  

[Eksperyment Zajonca: im częściej była pokazywana fotografia danej osoby, tym bardziej była lubiana]

[Eksperyment z fotografią nas w lustrze i zwykłym portretem. Podobamy się sobie bardziej na „lustrzanym” zdjęciu  siebie oglądamy w lustrze. Przyjaciele wybierają zwykły portret  tak nas widzą].
2. Wpływ atrakcyjności fizycznej na to, czy kogoś lubimy

„Tylko powierzchowni ludzie nie oceniają po wyglądzie” – Oscar Wilde.

1. 
   Założenia przyjmowane w stosunku do ludzi atrakcyjnych
   

Funkcjonowanie stereotypu - „piękne jest dobre” (K. Dion, E. Berscheid – w powszechnej świadomości to co piękne kojarzone jest z innymi pozytywnymi cechami.

2. 
   Kulturowe standardy piękna.
   

Dotyczy to głównie dzieci, które są głównymi odbiorcami Disneya i lalek Barbie.

Eksperyment Dion i Berscheid: badania dzieci w przedszkolu (także zdanie studentów na temat atrakcyjności dzieci w przedszkolu)– są wrażliwe na atrakcyjność fizyczną rówieśników. Atrakcyjność fizyczna ma duży wpływ na popularność. [Może to wynikać z naśladownictwa dorosłych, kt. też faworyzują pięknych]

3. 
   Samospełniające się proroctwo
   

(irytująca konsekwencja stereotypu opartego na fizycznej atrakcyjności to możliwość pojawienia się s.p.)

Jak bardzo lubimy innych decyduje o tym, jak bardzo wydają się oni nam atrakcyjni.

Samospełniające się proroctwo  sposób w jaki traktujemy ludzi wpływa na ich zachowanie i na to co myślą o sobie. I vice versa – to jak bardzo lubimy innych, wpływa na ich pojęcie atrakcyjności u siebie. Im bardziej kogoś lubimy, tym przyjemniejszy wydaje nam się jego wygląd.

[Eksperyment - nauczyciel „ciepły” traktowany jako bardziej atrakcyjny fizycznie od nauczyciela „zimnego”]

3. Podobieństwo: swój ciągnie do swego

Podobieństwo (postaw, przekonań, wartości, itp.) – jak my sami jesteśmy podobni do drugiej osoby.

Dlaczego podobieństwo jest ważne dla zjawiska atrakcyjności interpersonalnej? ponieważ:

• 
  ludzie podobni dostarczają społecznego wsparcia dla naszych własnych cech i wierzeń (potwierdzają nasze przekonania)
  
• 
  myślimy negatywnie o tych, którzy nie zgadzają się z nami w ważnych kwestiach (prowadzi do repulsji).
  

4. Dopełnianie: czyż przeciwieństwa się nie przyciągają?

np. - osoba uległa może być atrakcyjna dla tych, którzy lubią wychowywać innych,

- gaduła atrakcyjna dla osoby małomównej

- nieśmiała dla otwartej [usw...]

[trzeba zrobić rozróżnienie na podobieństwo kogo czego; podobieństwo poglądów, opinii, zainteresowań, ale różnice charakterów – np. introwertyk, ekstrawertyk ...]
5. Obsypywanie pochwałami

• 
  Ingracjacja - stosowanie strategii (np. udzielanie pochwał, pozytywne wsparcie) w celu manipulowania innymi czy zdobywania ich sympatii.
  
• 
  Obsypywanie pochwałami  skuteczne do momentu wyczucia przez nas ewentualnej podstępnej metody manipulacyjnej (wg. tłumacza – „maślenia komuś”) ingracjacji, lub nieszczere, nieuzasadnione.
  
• 
  Sądzimy, że osoby wykrywające nasze wady są bardziej inteligentne, od chwalących nas.
  

6. Lubić i być lubianym

„Śmiej się, a świat będzie się śmiał do ciebie”

• 
  Konsekwencje zmian w czyjeś sympatii do nas: efekt zysku –straty
  

Efekt zysku i straty  tym bardziej lubimy daną osobę, im więcej wysiłku musieliśmy włoży w zmianę jej pierwotnej opinii o nas (anfang – nie lubiani, dann lubiani), natomiast tym mniej lubimy daną osobę, im więcej jej pierwotnej sympatii straciliśmy (na początku nas lubiła, a teraz nie).
7. Teorie atrakcyjności interpersonalnej: wymiana społeczna i równość (Thibaut & Kelley)
a) teoria wymiany społecznej – to, co ludzie sądzą o swoim związku z inną osobą, zależy od tego, jak spostrzegają nagrody, które daje im ten związek, koszty, na jakie się narażają, na jaki – ich zdaniem - związek zasługują i jakie jest –ich zdaniem- prawdopodobieństwo nawiązania lepszych stosunków z kimś innym.

• 
  Nagrody- pozytywne aspekty związku, czynią go wartościowy i wzmacniającym. Są to cechy indywidualne partnera, konkretne zachowania, jak i nasze umiejętności osiągania zewnętrznych korzyści dzięki znajomości zalet partnera (dostęp do pieniędzy, status, działalność, grono przyjaciół)
  
• 
  Koszty – konieczność znoszenia drażniących nawyków, wady drugiej osoby
  
• 
  Efekt związku – rachunek nagród i kosztów [wynik ujemny – związek w słabej kondycji ]
  
• 
  Poziom odniesienia (T. K.) bilans (wyrażony w terminach kosztów i nagród), jakiego oczekujemy od danego związku. Tzw. Poprzeczka 
  
• 
  Porównawczy poziom odniesienia – bilans (wyrażony w terminach kosztów i nagród), jakiego oczekujemy od danego związku w porównaniu z innym, możliwym związkiem
  

b) Teoria równości – przyjmuje się, że ludzie czują się najszczęśliwsi w związkach, w których zarówno koszty jak i zyski będące udziałem, jednej ze stron są w przybliżeniu takie same jak koszty i zyski przypadające drugiej stronie.

2. 
   ZWIĄZKI UCZUCIOWE
   
   1. 
      miłość braterska – uczucie zaangażowania, bliskości w stosunku do drugiej osoby, któremu nie towarzyszy namiętność ani pobudzenie fizyczne.
      
   2. 
      Miłość erotyczna – intensywna tęsknota za drugą osobą, której towarzyszy fizjologiczne pobudzenie (bicie serca usw...). Gdy wszystko przebiega dobrze (II. Strona też nas kocha) – czujemy spełnienie, ekstazę.
      

Gdy miłość nieodwzajemniona – smutek, rozpacz.

• 
  Trójczynnikowa koncepcja miłości (Robert Sternberg `86; `88) - zgodnie z nią miłość to stan składający się z trzech podstawowych elementów:
  

I uczucie bliskości – to uczucie związku z drugą osobą

II namiętność – najbardziej gorący czynnik, wyraża się stopniem pobudzenia wobec partnera (także pobudzenie seksualne)

III zaangażowanie – definiowane na poziomie decyzji krótkoterminowej (znaczy, że kochamy partnera) i długoterminowej (chcemy podtrzymać tę miłość i wierność)

3. 
   PRZYCZYNY MIŁOŚCI
   

1) Wymiana społeczna w związkach długotrwałych.

Nagrody są zawsze ważne dla wyniku końcowego, koszty zaś odgrywają coraz większą rolę wraz z upływem czasu.

• 
  Inwestycyjny model związku (Rusbult) – (inwestycja) to co ludzie wnoszą w dany związek, zależy od satysfakcji, jaką im daje; satysfakcji definiowanej w kategoriach nagród, kosztów, a także poziomu odniesienia i porównawczego poziomu odniesienia oraz inwestycji, które stracą, gdy się z tego związku wycofają.
  
  • 
    inwestycje – dobra materialne (środki, własność np. dom.), niematerialne ( dobro emocjonalne naszych dzieci, poczucie integralności)
    

(im więcej inwestujemy w związek, tym mniej jest prawdopodobne, że go opuścimy, mimo, że nas nie satysfakcjonuje, a inne związki wydają się być bardziej satysfakcjonujące).

Nagrody - Koszty

Zadowolenie ze związku

- Poziom odniesienia

Porównawczy poziom odniesienia Zaangażowanie w związek

Poziom inwestycji wnoszonych

w dany związek

ryc. 1 inwestycyjny model zaangażowania

Związki krótkotrwałe – relacje wymiany, w których ludzie przywiązują dużą wagę do równego rozkładania się zysków i kosztów:

1. 
   oczekujemy natychmiastowej zapłaty za nasze usługi
   
2. 
   czujemy się zawstydzeni, jeżeli grzeczność z naszej strony nie spotka się z grzecznością partnera
   
3. 
   rejestrujemy dokładnie co kto wnosi
   
4. 
   to, że możemy pomóc drugiej osobie nie ma wpływu na nasz nastrój
   

Związki długotrwałe – relacje darowizny, koncentracja na pomaganiu partnerowi (tu odwrotnie do krótkotrwałych zw.)
2) Równość: czy zawsze musi być „coś za coś”?

• 
  Relacje wymiany - relacje interpersonalne oparte na potrzebie równości (tj. na potrzebie wyrównania stosunku kosztów do zysków), tyczy się związków(osób), które poznały się niedawno.
  
• 
  Relacje darowizny - związki, w których ludzie troszczą się przede wszystkim o zaspokojenie potrzeb drugiej osoby. (np. rodzicielstwo)
  

Lidzie różnią się pod względem stopnia realizacji zasady równości.
3) Atrakcyjność fizyczna a związki długotrwałe

Liczy się, czy atrakcyjność osoby , z którą się spotykamy, dorównuje naszej atrakcyjności.

4. 
   Style przywiązywania się a związki uczuciowe
   

Styl przywiązywania się – oczekiwania, jakie ludzie formują co do kontaktów z innymi osobami; oczekiwania te wynikają z rodzaju więzi między ich pierwszymi opiekunami a nimi jako niemowlętami
Trzy typy relacji pomiędzy niemowlętami i ich matkami (style przywiązywania)

1. 
   oparty jest na poczuciu bezpieczeństwa – jego cechą charakterystyczną jest zaufanie, brak lęku przed odrzuceniem i świadomość, że jest się wartościową i lubianą osobą.
   
2. 
   oparty jest na unikaniu – cechą charakterystyczną jest tłumienie potrzeby nawiązania intymnych kontaktów z tą osobą, ponieważ , ponieważ realizacja tej potrzeby zakończyła się niepowodzeniem; ludzie dla których charakterystyczny jest ten styl, z trudnością nawiązują bliskie kontakty z innymi. (posiadają opiekunów niedostępnych, zdystansowanych)
   
3. 
   Lękowo – ambiwalentny – cechą charakterystyczną jest niepokój wynikający z niepewności, czy druga osoba odpowie na potrzebę nawiązania intymnego kontaktu; rezultatem jest wyższy niż przeciętnie poziom lęku. (Mają najczęściej opiekunów niekonsekwentnych i apodyktycznych).
   

4. 
   Kłopoty w raju
   

a) Uczucie zazdrości w bliskich związkach uczuciowych

• 
  Związek między zazdrością a samooceną nie jest tak wielki jak przypuszczano,
  
• 
  stwierdza się, że ludzie skłonni do zazdrości wtedy, gdy czują się zagrożeni w obszarach szczególnie ważnych dla ich dobrej samooceny, w ważnej dla nas dziedzinie.(np. chcemy bardzo dostać się na psychologię, a dostaje się nasz kolega)
  

b) Zerwanie: rozstanie jest zawsze trudne
Cztery etapy odchodzenia od drugiej osoby

1. 
   faza interpersonalna – myślimy, jak bardzo niesatysfakcjonujący jest dla nas ten związek
   
2. 
   faza diady – dyskutowanie na temat rozstania z partnerem
   
3. 
   faza społeczna – przekazywanie informacji innym na temat rozstania z partnerem
   
4. 
   raz jeszcze faza interpersonalna – fakt rozstania zostaje przyjęty do wiadomości i podejmujemy próbę sformułowania własnej oceny tego, co się stało
   

Rozróżnienie na osoby: Rozstające się - osoby z wysokim poczuciem odpowiedzialności

Porzucające - udział ich w tej decyzji był znaczący

Porzuconych - osoby z niskim poczuciem odpowiedzialności