Psixologik xusijsiyatlari
Yüklə 0,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
| birinchi oylarida harakatlarning
hvojlanishi alohida ahamiyatga ega. Chaqaloq motorikasi tug‘ilganidan boshlab yetarlicha tashkiliylikka cga, u holatlami boshqarishga mo‘ljallangan ko‘pgina mexanizndami ()‘z ichiga oladi. Chaqaloqda ko'pincha oyoq-qoilarining yuqori liarakatchanlik faolligi paydo bo'ladi, bu kelajakda koordinatlashgan harakatlarni murakkab inajmuini shakllanishida ijobiy ahamiyutga ega. C'haqaloq bolalarda qo‘l--oyoqlar bukilib, barmoqlar musht bo‘lib turadi. Hay otining birinchi oylarida, bola bezovtalangan paytlarda, qo‘l va oyoqlaniing harakati juda betartib, bir-biriga moslashniagan, beixtiyor liolda bo‘ladi. Keyin hijrakatlar asta-sekin «ongli»lashib boradi va bu luirakatlar yangi sezgilaming manbai bo‘lib xizmat qiladi, bu murakkabroq harakatlarga o‘tishni tayyorlaydi. 3*3,5 oylik bola, unda hall aniq koordinatsiyalashgan harakat bo‘lmasa ham, qo‘llarini o'yinchoqlarga uzatadi. Aniq koordinatsiyalashgan haraliat 4 oyli bolada yaxshi ko‘rinadi. Bola o‘yinchoqni bemalol qo‘liga ololadi. Uni tutib olib, u-bu yog‘iga qaraydi, og‘ziga tegizib ko‘radi va shu yo‘l bilan ko plab har xil taassurotlar oladi. Ikki oylik bola, qomi bilan yotqizib i|o'yilsa, boshini ko‘tara boshlaydi. IJch oylikda esa yotgan holda tirsagiga tiranib turadi va bemalol u yoq-bu yoqqa qaray oladi. Shu bilan birga, qo‘ltig‘idan tutib turilsa, oyog‘ida turadi. 8-8,5 oyligida boshqalfiming yordamisiz o‘tira oladi, emaklaydi va biror narsaga suyanib oyog‘ida tura oladi. 12-13 oyligida o‘tirib, tura oladi, birovning yordamisiz qadam qo‘ya oladi, demak, bola yura boshlaydi. Bolaning vaqtida yurib ketmasligiga salomatligiiiing nochorligi, chaqaloqligida ko‘p kasal bo‘lganligi va umxmiiy harakat hamda sezj^ organlarining kech rivojlanishi sabab bo‘ladi. Bolaning harakatlari rivojlanishi hayotini birinchi yilidfi judayam tez maromda kechadi, o‘n ikki oy ichida erisliilgan taraqqiyot hayratlanarli. Cheklangan qo‘l-oyoq, boshni tug‘ma umuimiy elemental harakatliir to‘plamidan iborat imkoniyatga ega bo‘lgan, amalda yordamga muhtoj mavjudotdan bola kichkina odamga aylanadi, u nafaqat ikki oyoqda oson turuvchi, b£ilki muhitda nisbatan ozod va mustaqil harakatlanuvchii oyoqlar harakati bilan bir vaqtda fazoda qo‘l bilan murakkab boshqiunv harakatlarini va atrofdagi olamni tadqiq etishga mo‘ljallangan harakatlami amalga oshira oladi. Yangi tug'ilgan bolada (Jiqqat qilish qobiliyati bo'lmaydi. Unda turli qo‘zg‘ovchilar ta’sirida asta-seto ixtiyorsiz diqqat rivojlanib boradi. Bolaning tasawur doirasi qancha qisqa bo‘lsa, uning o‘zi uchun tanish va yangi bo‘lgan predmetga nisbatan diqqati shuncha intensiv va davomli bo‘ladi. Diqqatmng psixik ta’siri ma’lum, u sezgi kompleksini iirokka aylantiiib, psixik jarayonlaming o‘tishini kuchaytiradi va tasawurlarning xotirada mustahkam saqlanisliiga yordam ЬегаШ. |