Свойства твердых тел и жидкостей
С.Агакишиев
7
Əgər çubuqda yaranmış gərginlik mütənasiblik həddindən kiçikdirsə
(
σ < σ
m
)
, onda Huq qanunu ödənir.
Əks halda, əgər mexaniki gərginlik mütənasiblik həddindən böyükdürsə
(
σ > σ
m
)
, onda Huq qanunu pozulur.
Diaqramda mütənasiblik həddi
A
hərfi ilə işarə olunub.
Elastiki deformasiya
zamanı yaranan maksimal gərginlik
σ
el
elastiklik h
əddi adlanır
.
Əgər çubuqda yaranmış mexaniki gərginlik elastiklik
həddindən kiçikdirsə
(
σ < σ
el
)
,
onda yükü
götürdükdən sonra çubuq öz əvvəlki formasına və ölçülərinə qayıdır. Əks halda,
(
σ > σ
el
)
olduqda, çubuqda qalıq
deformasiyalar müşahidə olunur.
Elastiklik həddi diqramda
B
hərfi ilə işarə olunub.
Diaqramın CD hissəsi “materialın axmasına” uyğundur. Bu hissədə çubuğun uzanması, praktiki olaraq yük
artmadan, baş verir.
Def
o
rm
a
si
y
a
y
o
x
d
u
r
l
0
Δ
l
A
h
alı
A
O
σ
ε
ОА hissəsində Huq qanunu ödənir.
σ
m
Def
o
rmas
iy
a
yoxd
u
r
l
0
Δ
l
A
h
alı
B h
alı
A
O
σ
ε
OB hissəsində material elastiki
deformasiyaya məruz qalır.
В
𝝈
𝒎
𝝈
𝒆𝒍
Свойства твердых тел и жидкостей
С.Агакишиев
8
Materialın dağılmasına səbəb
olan gərginlik möhkəmlik
σ
möhk
həddi adlanır.
Əfər materialda yaranan
gərginlik möhkəmlik həddindən böyükdürsə
(
σ > σ
möhk
)
, onda onda nümunə dağılır.
Diaqram üzərində möhkəmlik
həddi
E
hərfi ilə işarə olunub.
K
nöqtəsi materialın dağılmasına uyğundur.
C
halı
D
h
alı
E
halı.
M
ateri
alı
n
dağ
ılmas
ı
CD
–materialın
axması
A
O
σ
ε
CD hissəsi – materialın axmasıdır.
E – möhkəmlik həddi.
В
С
D
E
K
𝜎
𝑚
σ
el
σ
möh