Platon mektuplar

DÖRDÜNCÜ MEKTUP

Platon'dan Syrakusalı Dion'a.

İyilikler,

Olup bitenlerle candan ilgilendiğimi, bunların bir sonuca varması için çok çabaladığımı her fırsatta açıkça gösterdim, sanıyorum; böyle davranmış olmamın nedeni, her şeyden önce güzel şeylere beslediğim sevgidir. Çünkü, bence gerçekten erdemli olan, erdeme göre davranan kimselerin, uygun oldukları onuru elde etmelerinden daha doğru bir şey olamaz. Çok şükür, işler şimdilik yolunda gidiyor; ama dövüş, asıl gelecekte ateşli olacak. Başkaları, gözüpeklikleri, hızları ya da güçleriyle kendilerini gösterebilirler; ama gerçek, doğruluk ve ruh yüksekliğine ve bu erdemlerle birlikte giden seçkinliğe gelince, hiç kimse bunlara saygı duyanların üstünlüğünü yadsıyamaz. Bu söylediklerim çok açıktır; ama kimilerinin (kimleri demek istediğimi sanırım anlıyorsun) başka insanlardan, insanların çocuklardan olduğundan daha üstün olmaları gerekir. Bizim görevimiz de, söylediğimiz gibi insanlar olduğumuzu göstermektir; bu, Tanrı'nın da yardımıyla kolay olacaktır. Başkaları, kendilerini tanıtmak için ülke ülke dolaşmak zorundadırlar; ama sen öyle bir durumdasın ki (böyle bir şey söylemek abartma olmazsa) bütün dünya gözlerini bir yere, o yer de sana çevirmiştir. Böylece bütün gözler sana çevrilmiş olunca, sen, o eski zamanların ünlü yasa koyucusu Lykurgos'u, Kyros'u ve kişilikleriyle yarattıkları kurumlarla ün salmış o üstün adamları kendi kişiliğinde yaşatmaya hazır olmalısın; üstelik şunu da düşün ki, burada, birçok kimse, hemen hemen herkes, Dionysios ortadan kalkınca, senin, Herakleides'in, Theodotes'in ve başka büyük kimselerin hırsları yüzünden işlerin bozulacağını söylüyorlar. Böyle bir hastalığa kimsenin tutulmamasını dileyelim; ama tutulan olursa, her şeyin yolunda gitmesi için hekimlik etmek sana düşer. Senin de benim kadar iyi bildiğin bu şeyleri yazmamı belki gülünç bulursun; ama tiyatroda, çocukların el çırpmalarıyla coşan oyuncular, dostlarının alkışlarıyla daha da coşarlar; o dostlar ki, bütün yüreklendirmeleri, çabalarından ve iyilik isteklerinden ileri geliyor. Şimdilik siz kendiniz çalışın, çabalayın; bir eksiğiniz olursa bize yazın.

Burada her şey bıraktığın gibi. Neler yapmış olduğunuzu, şimdi neler yapıp ettiğinizi yazın. Çünkü birçok şey söyleniyor ama, biz doğrusunu bilmiyoruz. Lakedaimonya'ya, Aegina'ya, Theodotes'le Herakleides'den şimdi birkaç mektup geldi. Yineliyorum: burada birçok şey duyuyoruz, ama orada ne oluyor, ne bitiyor, hiçbir şey bilmiyoruz. Şu noktaya da dikkatini çekmek isterim: kimileri, seni gerektiği kadar iyicil bulmuyorlarmış; unutma ki, ona buna hoş görünmek devlet yönetiminden sayılır; kurumlanmaksa kişinin yalnız kalmasına yol açar. Başarılar.

BEŞİNCİ MEKTUP

Platon'dan Perdikkas'a.

İyilikler,

Mektubunda dilediğin gibi, Euphraios'a işlerinle uğraşmasını ve bütün zamanını bunlara vermesini söyledim. Sözünü ettiğin konular üzerinde, hele Euphraios'dan nasıl yararlanacağın konusunda sen dostuma da kutsal denen o öğütleri vermem doğru olur. Euphraios'dan çok yararlanacaksın; çünkü daha gençsin ve bu konuda gençliğe öğüt verebilecek pek az kimse bulunur. Her devletin, her yaşayan varlık gibi, kendisine özgü bir dili vardır: demokrasi, oligarşi, monarşi (4), hep başka başka dillerde konuşurlar. Birçok kimse bunları bildiklerini söyler ama, gerçekte (birkaç kişiyi bir yana bırakalım) bu dilleri anlamaktan epey uzaktırlar. Tanrı ve insanlarla olan ilişkilerinde kendi dilini kullanan, eylemlerini de buna uyduran her devlet gelişir, yerinde kalır; başka bir dile öykünecek olursa, ortadan kalkar. Euphraios, sana, birçok şeyde olacağı gibi, her şeyden önce bu yolda yararlı olacaktır; monarşiye yakışan sözleri bulmakta, sana, yanındakilerin hepsinden daha çok yardımı dokunacağını sanıyorum. Onu bu yolda çalıştırırsan, sen kendin yararlanacağın gibi, ona da büyük hizmet etmiş olacaksın.

Sana bu sözleri söylediğimi duyan bir kimse, belki şöyle der: "Platon, demokrasiye yararlı olacak şeyleri bildiğini söylüyor, ama halk toplantısında konuşmak, en yararlı öğütleri vermek elindeyken, kalkıp da bir sözcük bile söylemedi." Ona şu yanıtı verirsin: "Platon, yurdunda çok geç dünyaya geldi; halkın, yaşlanmış atalarının etkisiyle, vereceği öğütlerle çelişen birçok şeyi yapmaya alışmış olduğunu gördü. Hiçbir başarı elde etmeden boş yere çabalayacağını düşünmemiş olsaydı, halka, tıpkı bir baba gibi öğüt vermekten son derece mutlu olacaktı."

O kimse de, bana öğüt vermeye kalksaydı benim gibi davranırdı sanıyorum. Yola gelmeyeceğimi görünce benden uzaklaşır, benim ve işlerim üzerinde öğüt vermekten sakınırdı. Başarılar.

ALTINCI MEKTUP

Platon'dan Hermeias, Erastos ve Koriskos'a.

İyilikler,

Bana öyle geliyor ki, yararlanmasını bilirseniz, eliaçık ve iyiliksever bir Tanrı, size güzel bir yazgı hazırlıyor. Üçünüz de birbirinize yakın yerlerde oturduğunuzdan, birbirinize en büyük hizmetleri edebilecek bir durumdasınız. Hermeias'ın her alandaki erki, sürü sürü at, başka savaş hazırlıkları ve zenginliğine kattığı altınlardan çok, sağlam huylu ve güvenilir dostlar edinmekle artacaktır. Erastos'la Koriskos'a gelince, yaşlı olmakla birlikte şunu ileri süreceğim ki, o güzel idealar evrenine ulaşmış olmakla birlikte kendilerini kötü ve eğri kimselere karşı koruyacak başka bir bilime, kendilerini savunabilecek bir güce gereksinmeleri vardır; çünkü, yaşamlarının büyük bir bölümünü bizim gibi, doğru ve bozulmamış kimseler arasında geçirdiklerinden, pek görgüleri yoktur. Gerçek bilimi savsaklamak zorunda kalmamaları, insan yaşamının gereksinmelerine gereğinden çok önem vermemeleri için, böyle bir dayanağa gereksinmeleri vardır. Bu yetiyi (kendisini hiç görmemiş olmakla birlikte, anladığıma göre) doğa vergisi yeteneğiyle, görgünün sağladığı bilgiyle Hermeias elde etmiştir.

Bu sözlerle ne demek istiyorum? Erastos'la Koriskos'un huylarını iyice incelemek için elime senden çok fırsat geçmiştir Hermeias. Şunu söyler, şuna güvence veririm ki, bu komşularından daha çok güvene değer bir kimse kolay kolay bulamazsın. Onun için, sana söylüyorum, bunlara doğruluğun izin verdiği ölçüde bağlan; bunu önemsiz sanma. Erastos'la Koriskos da, Hermeias'a bağlanmalı. Birbirinize böylece bağlanınca, karşılıklı dostluk bağlarınızı sağlamlaştırın. İnsanca şeyler sürekli olamayacağından, aranızdan biri bu birliğinizi bozacak olursa, yakınılarınızı buraya, bana ve dostlarıma bildirin. Size buradan gelecek olan ve doğrulukla onur konularına dayanan yanıtlar, ayrılığınız çok önemli nedenlerle olmamışsa, her türlü büyülü seslenişten daha güvenli olarak, sizi birbirinize yaklaştıracak ve üçünüzü de daha önce bağlamış olan dostluğu ve birliği yeniden kuracaktır. Böylece siz de, biz de, bilgeliğe elimizden geldiğince uygun olarak davranırsak, gelecekle ilgili olarak söylediğim bu sözler gerçekleşecektir; böyle davranmazsak... susuyorum; çünkü ben yalnızca iyi şeyler konusunda geleceği haber veririm. Tanrıların izniyle bütün bunları iyi bir sonuca vardıracağımızı söyleyebilirim.

Bu mektubu, olabilirse, üçünüz birden okumalısınız; olmazsa, ikişer ikişer, hem de elinizden geldiğince sık okuyun. Bunu, doğru da olacağı gibi, bir sözleşme, bağlayıcı bir yasa sayın; ciddilikle, ama ciddiliğin kardeşi olan incelik ve şakacılıktan uzaklaşmadan ant için. Tanıklarınız olan ve olacak her şeyin başı Tanrı'yla, başın ve nedenin gücü sonsuz Babası olsun; gerçekten filozofsak, bu gücü sonsuz Baba'yı göklerin iyiliğini görmüş kimseler gibi açık olarak tanıyacağız.