“pedagogs” international research journal issn: 2181-4027 sjif

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-35, Issue-2, June-2023
 
178
Taniqli psixolog D. N. Uznadzening diqqatni ustanovka bilan boqlash 
nazariyasiga N. F. Dobrinin qarshi chiqdi. N. F. Dobrinin fikricha, diqqatni ustanovka 
bilan boqlovchi nazariya quyidagi jishatlarni shisobga olmagan. Diqqat shaqiqatdan 
ma'lum moslashuvchi sharakatlar bilan birga bo’ladi, lekin bu sharakatlarga borib 
yetmaydi. Agar tomoshabin sashnadan o’girilsa, ko’zini yumadi, quloqini berkitadi, u 
sashnada nima bo’layotganiga diqqat qilolmaydi. Sashnaga qarash va eshitish uchun 
boshqa shamma narsalardan chalqish kerak va idrokni sashnada bo’layotgan 
shodisalarga qaratish lozim. qarab turib ko’rmaslik, tinglab turib eshitmaslik mumkin. 
Diqqat shundan iboratki, u nimaga qaratilgan bo’lsa, uni ko’rish demakdir. Yuqoridagi 
muloshazalardan kelib chiqqan sholda N. F. Dobrinin diqqatni kishi psixik faoliyatini 
biron-bir ob'ektga yo’naltirish va to’plash bilan boshqa ob'ektlardan chalqish orqali 
tushuntiradi.
Diqqatning psixik faoliyatning qandaydir ob'ektga yo’nalishi va to’planishi 
orqali o’rganishni qator mualliflar tanqid qiladilar. Ana shulardan biri S. L. 
Rubinshteyndir. S. L. Rubinshteyn diqqatni aloshida mazmunga (mashsulga) ega 
emasligiga qo’shiladi, lekin uning guvoshlik berishicha, diqqatni biror ob'ektga tanlab 
yo’nalishi uning fenomenologik xarakteridir. Bunday fenomenologik xarakteristikada 
sham diqqatning tabiati va xususiyatlari ochilmay qolaverar ekan.
Mana biz diqqat nazariyalari yuzasidan muayyan darajada ma'lumotga ega bo’ldik. 
Ijtimoiy turmushda diqqat xususiyatlarini ashamiyatliligining oshishi-uning 
eksperimental tarzda o’rnatilishiga mushim omil bo’lib xizmat qildi. Diqqatning 
ashamiyatliligi qanday muammolarda namoyon bo’lyaptiq
Ushbu savolga javob berishdan oldin ilmiy-texnika revolyusiyasi kishilar oldiga 
qanday masalalar qo’yayotganligini ta'kidlab o’tish maqsadga muvofiq.
Bular:
1) bir vaqtning o’zida ko’pchilik ob'ektlarni qabul qilish;
2) distasion boshqarish, ya'ni inshaklsiyani boshqarish;
3) shar xil operasiyalarning tez va aniq bajarilishini ta'minlash va boshqalar. Bular 
kishining faoliyatida aloshida psixik jarayonlarining aniq, ravshan va ravon yuzaga 
chiqishini ta'minlaydi.

XULOSA 
Ko’plab jahon, sharq olimlari diqqat tushunchasiga turlicha talqin tilganligi 
ko’rib chiqdik. Ta’lim olishda diqqatning roli ta’kidlanarkan, Odamga har bir daqiqada 
atrof-muhitdan juda ko’p narsa va hodisalar ta'sir etib turadi. Lekin odamga ta'sir 
etayotgan bu narsa va hodisalarning hammasi bir xil aniqlikda aks ettirilmaydi. Ulardan 
ayrimlari aniq yaqqol aks ettirilsa, boshqa birlari shunchaki juda xira aks ettiriladi, yoki 
umuman aks ettirilmaydi. Bu esa ana shu odamga ta'sir etayotgan narsalarga diqqatning 
qay darajada qaratilishiga bog’liqdir. Demak, diqqatimiz qaratilgan narsa va hodisalar 
aniq va to’la aks ettiriladi.

---