ÖZÜ VƏ ustadi haqda məlumat

9

 

 

9

 

iran aşıqlarının dastanları    

 

 

 

dastanlardan  bırını  müasır  Aşıq  şerınə  və  dastanına 

çövürmüşəm.onu  sızın  qulluğuza  çatdıracı-yam  .o  hansı 

dastandı.(ulaş  oğlu  salur  qazanın  övünün  talanması)  bu 

dasta-na  Qaracuq  Çobanın  dastanıda  deyrlər.dədə  qurqud 

belə  yazıb.  oğuz  türklərının  xanlarının  xanı  bayundur 

xanıdı  .  bayındırxanın  təkcə  bir  qızı  varıdı.(uzun  boylu 

burla xatun)adlı .burla xatun həddı buluğa gəlmışdı. 

və  bu  tərəfdəndə  oğuz  elındə  bir  oğlan  varıdı  igıdlıgınə 

görə  ağıl  kamalına  görə  gözəllıgınə  görə  bütün  oğuz 

türklərı  onu  barmağınan  göstərərdılər.o  kimidı  (Ulaş  oğlu 

salur  Qazan)  o  zaman  oğuz  türklərının  adət  ən-ənəsınən  

qazan xan burla xatunla hayat qurdular. Aşıq dılı yurək olar 

.bu vəslətdən bir il ötəndən sonra bu ailədə bir oğlan uşağı 

dünyaya  göz  açdı.ataların  bir  sözü  var  deyblər  ((dövlətdə 

dəvə  övldda  nəvə))  şirin  olar.oyuduku  bayındır  xanın 

dərısınə  sığmırdı.  Tez  xəbər  verdı  bütün  xanlar  xaqanlar 

gəldılər.məclıs  quruldu  yemək  içmək  çal-  çağir  səsı  aləmı 

bürümüşdü.  xanlardan  birı  qalxdı  dedı  xan  sağ  olsun  hər 

məclısın munasıbətın olduğunu dıyədin ama bu məclısın nə 

munasıbətə qurulmasını demədun. bayındırxan dedı mənım 

nəvəmln  ad  qoyma  məclısıdı.  Xanlar  dedılə  xan  adı  nə 

olacaq.  Bayıdırxan  dedı  adinı  dədəqurqud  gəlib  qoyacaq. 

Və bu zaman dədəqurqud qopuz əldə məclısə gırdı. Hamısı 

ayağa  qalxdı.  Dədəqurqud  dedı  oturun  camaat.camaat 

oturandan  sunra  dədəqurqud  göturub  görək  oğlabın  adinı 

nə qoyur . tərəfindən bız dıyək sızə can sağliğı.................... 

Ulu   tanrım    elımızə 

igıd   bir evlad  verıbdı 

bayındıra    şırın    nəvə 

Qazana  qanad  verıbdı 

---

10

 

 

10

 

iran aşıqlarının dastanları    

 

 

 

 

 

tural dedım köz  eşqınə 

Halal  çörək duz eşqınə 

Yaradanım   öz  eşqınə 

 

  Ağzımıza   dad  verıbdı 

 

Dədə qurqud qopuz əldə 

Söz  söyləyb  bizım dıldə 

Boy boylayıb bütün  eldə 

Igıdlərə     ad      verıbdı. 

 

.bəlı  dədə  qurqud  oğlanın  adinı  tural  qoydu  tural 

böyüməkdə  olsun  bayundurxan  qocalmaqda.  Bayudurxan 

baxdıkı kürəkənı salur qazan igıdlıkdə ədalətdə uzaq görən 

sıyasətınə görə oğuz elındə hamıdan üstündü.qazan xanı öz 

yerinə  qoydu  .qazanxanın  ağlının  kamalının  gücünə  görə 

oğuz  türklərının  günü  –  gündən  ilı  -  ildən  gözəl  keçırdı. 

Qazan xan əmır vermışdı hər il bütün oğuz- xanları bir yerə 

yığışardılar.  Və  qazan  xanı  hər  əhvalatdan  xəbərdar 

olardı.qazan  xan  əmır  verdı  bu  il  xanlar  gələndə  özüynən 

hərə  öz  mahalının  qəhramanlıq  göstərən  igıdlərınıdə 

gətirsin  olara  mal  və  mülk  bağışliyacıyam.  Bu  adətə  görə 

Qazan  xan  əmır  verdı  bir  düzdə  90  dənə  ucu    bucağı 

görünmüyən  ipək  çadırlar  qurdular.oğuz    xanları  bir-bir 

gəldılər  hamı  cəm  oldü.yemək  içmək  çal  çağır  səsı  aləmi 

bürümüşdü.  bu  çal-çağir  3  üçgün  davam  etdı.  buzaman 

qazan  xan  bir  hay  saldı  xanlar  bir  yığışın.yığışdılar  qazan 

xan    Dedı  xanlar  yeyıb  yatmaqdan  bövrümüz  durmaqdan 

belımız  ağrıdı  .Durun  atlanın  bir  neçə  gündə  (ala  dağa) 

---

11

 

 

11

 

iran aşıqlarının dastanları    

 

 

 

şıkara  çıxacıyıq.  Xanlar  atlandı.  Bu  zaman  6  ərkək 

dərısındən  kürkü  olan  yenə  topuğuna  çatmıyan  3  qoç 

dərısındən  tıkılən  papaği  genə  qulağını  örtmüyən.  Qazan 

xanın dayısı (Oruz qoca )qazan xanın qabağını kəsdı. Dedı 

bütün xanları götürüb şıkara çıxırsan orduya düşmən gəsə 

kım qabağında dayanacaq? 

qazan  xan  dedı  oğlum  oğlum    başında  igıdlərınən.  Uzun 

boylu  Burla  xatun  başında  kənızlərıynən  .bular  aladağa 

şıkara çıxdılar. sızə xəbər verım çuğuldan. Oğuz türklərının 

yağı düşmənı olan (şovkəllı məlıkə) xəbər apardı kı ay evın 

yıxılsın  nə  oturubsan.  oğuz  xanları  hamısı  bırlıkdə  şıkara 

çıxıblar.  Şovkəllı  məlık  bu  firsətı  əldən  vermıyıb.  12  mın 

selahlı  kafirınən  gecənı  arıya  salıblar  oğuzların  ordusuna 

hucum  elədılər.Yuxuda  Qazan  xanın  oğlu  turali  başında 

igıdlərıynən.qollarını  bağladılar  burla  xatunu  başında 

kənızlərıynən.  Qazan  xanın  qoca  anasını  bütün  qızları 

gəlınlərı  qolu  bağlı  əsır  apardılar  .sürü  –  sürü  qızıl 

dəvələrın  dəstə-dəstə  laçın  atların.  Nə  kı  qızıl  ləl-cəvahır 

qıymətdə ağır çəkıdə yüngül nəkı varıdı qənıymət götürüb 

qalan  çar-çadırada  od  çəkıb  getdılər.  bular  getməkdə 

olsunlar  .  sızə  xəbər  verım  Qazan  xandan.  Yatmışdı 

dəhşətlı  bir  yuxu  gördb.  dik  qalxdı.  Gecənın  aləmındə 

qaçıb  qardaşı  (Qaragünə)nı  oyatdı.  qardaş  nə  yatıbsan. 

Qaragünə  dedı  qardaş  nə  olub  Qazan  xan  dedı  yuxuda 

gördüm oğuz ellərının üstünü  Qara bulud alıb o buluddan 

alov yağır. əlim bıləgımə qədər qızıl qan içındədı.ovcumun 

içındən  tərlan  quşumu  alıb  aparılar.  saçlarımı  boynuma 

doluyub  mənı  boğullar.  Qardaş.Qazan  xan  dedı  qardaş  bu 

yuxunu mənə yoz. Qaragünə başını buladı.Qazan xan dedı 

nə  var  qardaş  bu  yuxuda?  Qaragünə  qopuzunu  götürüb 

---