O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 19- son ilmiy tadqiqotlar jurnali

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
19-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
20.05.2023
nomga ega faylda fayl tizimi metama’lumotlarini o‘zgartirish bilan bog‘liq barcha 
tranzaksiyalarni aniqlaydi va bu o‘zgarishlarni “FsImage” faylda joylashgan “ HDFS” 
obraziga qo‘llaydi. So‘ngra o‘zgarishlarga ega yangi obraz yozildi va tizim toza 
“EditLog” bilan ishni boshlaydi. 
- “DataNode” – bevosita ma’lumotlarni saqlash uchun serverdir. Ma’lumotlarni 
uzatish “NameNode”ni bo‘shatish uchun bevosita “DataNode” hamda mijoz o‘rtasida 
amalga oshadi. 
- “Secondary NameNode” – “EditLog” va “FsImage” fayllariga tegishli “NameNode” 
fuknsiyasini bajaradigan server. Bunda bu fayllar ma’lumotlar asosiy serverda 
saqlanadi. 
“HDFS” dagi ma’lumotlar “DataNode” da saqlanadigan bloklar ko‘rinishida 
saqlanadi va “NameNode” orqali boshqariladi. 
“HDFS” da bloklarning standart hajmi – 64 Mb yoki 128 Mb. Bunday hajmni 
belgilanishining asosiy mohiyati ma’lumotlarni uzatishga qaraganda ma’lumotlar 
qidiruvi vaqtini kamaytirishdan iborat. Bunda ma’lumotlarni replikasiya (nushalash) 
qilish jarayoni amalga oshiriladi. 
1.3-rasm. HDFS da ma’lumotlarni saqlash sxemasi 
Ma’lumotlarni o‘qishda mijoz unga yaqin replikaga ega “DataNode” tanlaydi. 
HDFS ga ma’lumotlarni yozishda yuqori o‘tkazuvchanlik qobiliyatiga erishish 
imkoniyatini beruvchi yondashuvdan foydalaniladi. 
Ilova protokol rejimida yozuv olib boradi, bunda “HDFS-mijoz” vaqtinchalik lokal 
faylda yoziladigan ma’lumotlar keshlanadi. Faylda bitta blokka ma’lumotlar to‘plansa, 
yangi qayd etuvchi, blok ajratuvchi va blok replikalarini saqlash uchun “DataNode” 
ro‘yhatini mijozga qaytaruvchi “NameNode”ga mijoz murojaat etadi. 
Mijoz vaqtinchalik fayldan birinchi bo‘lib ro‘yhatdan “DataNode” blok 
ma’lumotlari uzatishni boshlidi. “DataNode” ma’lumotlarni diskda saqlaydi va 
“DataNode”ga qayta yuboradi. 
Shunday qilib, ma’lumotlar koveyer rejimida uzatiladi va talab etilgan miqdordagi 
serverlarga nushalanadi. Yozuvni yakunida mijoz fayl yaratilishining tranzaksiyasini 
aniqlovchi “NameNode”ni xabardor qiladi, so‘ngra u tizimda foydalanish huquqiga ega 
bo‘ladi. 

---