O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 12- son ilmiy tadqiqotlar jurnali
Yüklə 106,7 Kb. Pdf görüntüsü
|
| O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO INNOVATSIYALAR VA 12- SON ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI 19.10.2022 1027 real xavfni ham keltirib chiqarmoqda. Misli ko‘rilmagan rivojlanishga qaramay, internet bizga qo‘rquvning yangicha ko‘rinishlarini, xavfning yangicha shakllarini olib keldi. Majir Yar va Kevin F.Steinmetzlarning fikriga ko‘ra, “Kibermakon, kompyuterlashtirilgan o‘zaro aloqalar va almashinuvlar sohasi jinoyatchilar va deviant faoliyat uchun juda ko‘p yangi imkoniyatlarni taqdim etadi (Yar, Majid, and Kevin F. Steinmetz, 2019). 118 Shuningdek, aksariyat manbalarda “kiberjinoyat” tushunchasi “kiberhujumlar”, “kompyuterda sodir etilgan jinoyatlar” yoki “kompyuter jinoyatlari” kabi nomlar bilan atalishi, Gudmen va Benner tomonidan XXI asrning boshidayoq ilgari surilgan edi (Goodman, Brenner, 2002). 119 Biroq mazkur tushunchalar bir xil ma’no-mazmun anglatmasligini aytib o‘tish joiz. Misol uchun, “kiberjinoyatchilik” atamasi kompyuter bilan bog‘liq jinoyatlarga qaraganda torroq tushunchani ifodalashi bilan ajralib turadi. Sababi, u faqatgina kompyuter tarmog‘ini o‘z ichiga olib, u bilan sodir etiladigan jinoiy qilmishlarni qamrab oladi. Kompyuterlar bilan bog‘liq jinoyatlar esa hatto tarmoq bilan hech qanday aloqasi bo‘lmagan, faqat shaxsiy kompyuter tizimlariga ta’sir qiladigan jinoyatlarni ham qamrab oladi (Gercke, 2012). 120 Kiberjinoyatchilik transmilliy jinoyatchilikning rivojlanayotgan shaklidir. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Jinoyatchilikning oldini olish va huquqbuzarlarni profilaktika qilish bo‘yicha 10- Kongressida tegishli seminar doirasida raqamli texnologiyalar orqali sodir etiladigan jinoyatlar uchun ikkita asosiy ta’rif ishlab chiqilgan edi. Tor ma’noda, kiberjinoyatchilik (kompyuter jinoyati) bu kompyuter tizimlari xavfsizligining buzib kirilishi va aynan kompyuterlar tomonidan ma’lumotlarning g‘arazli maqsadlarda qayta ishlanib foydalanilishi tushuniladi. Kiberjinoyatchilik, keng ma’noda esa, (kompyuter bilan bog‘liq jinoyatlar) kompyuter tizimi yoki tarmog‘i orqali yoki aynan kompyuterga va raqamli tizimlarga nisbatan sodir etilgan har qanday noqonuniy xatti-harakatlarni, shu jumladan, kompyuter tizimi yoki tarmog‘i orqali noqonuniy egalik qilish va ma’lumotlarni taqdim etish yoki tarqatish kabi jinoyatlarni qamrab oladi (Patri, 2009). 121 Kibermakonning chegarasiz hududida sodir bo‘ladigan jinoyatning murakkab tabiati uyushgan jinoyatchilik guruhlarining tobora ko‘payib borishi bilan murakkablashadi hamda mazkur omillarning ta’sirida jinoyatchilikning yangicha ko‘rinishi tobora xavflilik kasb etmoqda. Yüklə 106,7 Kb. Dostları ilə paylaş:
|