O‘zbеkistоn rеspublikаsi raqamli texnologiyalar vаzirligi muhаmmаd аl-xоrаzmiy nоmidаgi tоshkеnt аxbоrоt tеxnоlоgiyаlаri univеrsitеti sаmаrqаnd filiаli

3- Chastotaviy tahlil usuli
Chastotaviy, yaʼni statistik xarakteristikalar usulida simmetrik
yoki nosimmetrik kriptotizim kriptotahlilchisi shifrmatndagi belgilar,
harflar, soʼzlarning takrorlanishlari sonini (chastotalarini) hisoblab,
ochiq matn qaysi tilda yozilganini aniqlaydi. Soʼngra esa, shifrmatn shifr
belgilari parametrlarini ochiq matn qaysi tilda yozilgan boʼlsa, shu 34
tilning parametrlari bilan solishtiradi. Masalan, ingliz tilida E harfi
chastotasi yuqori, shifrmatnda L harfi chastotasi yuqori. Shifrmatndagi L
harfini E harfi bilan almashtiriladi, yaʼni shifrmatn va ochiq matn
yozilgan til chastotalarini kamayish tartibida yozib, tartibi toʼgʼri kelgan
belgilar oʼzaro almashtiriladi. Keyin shifrmatn bigramma, trigramma va
k-grammalarining takrorlanishlar sonini topib, ochiq matn yozilgan til
bigramma, trigramma va k-grammalari bilan mos holda almashtiradi.
Bigramma, trigramma, k-gramma deganda, matnda ikkita, uchta va k-ta
belgining ketma-ket kelishi tushuniladi. Masalan, ingliz tilida th, in, is,
er, he, en, bigrammalari, rus tilida st, no, yen, to, na bigrammalari, sto,
yeno, nov, tov, ova trigrammalari koʼp uchraydi [1, 25]. Quyidagi
3-jadvalda [25] rus tili harflarining paydo boʼlishining nisbiy
chastotasi keltirilgan.
Rus tili xarflarning paydo bo’lishninig nisbiy chastotasi
3-jadval

Xarf

Chastota

Xarf

Chastota

Xarf

Chastota

Xarf