O'zbek xalqi mentalitetida milliy g'oya va demokratik tafakkurning shakllanish jarayonlari kirish I bob. O’zbek xalqi milliy mintaliteti rivojlanish taraqqiyotida milliy g’oya va demokratik tafakkurning o’rni

Xulosa

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

I Bob. O’zbek xalqi milliy mintaliteti rivojlanish taraqqiyotida milliy g’oya va demokratik tafakkurning o’rni

1.1. O’zbek xalqi va millatining shakllanishida mentalitet, uning roli

Mustaqillikka erishilgandan so'ng milliy o'zlikni anglash, mohiyat e'tiboriga ko'ra, tamomila yangi davlat va jamiyat barpo etish, dunyo hamjamiyatida Vatanimizning munosib o'rin egallashi, erkin va mustaqil tafakkurga ega yangi avlodni voyaga yetkazish davlat siyosatining eng ustuvor vazifasi sifatida yondoshila boshlandi. Mustaqil O’zbekistonimizning o’tgan 30 yillik keng ko’lamli yaratuvchanlik va bunyodkorlikdan iborat davri betakror taraqqiyot yo’limizning nechog’liq to’g’ri ekanini isbotlab kelmoqda. Davlat, jamiyat va har bir inson hayoti farovonlashmoqda. Bugungi kundan mamnunlik va shukronalik, o’z iqboli, istiqboli, ertangi kuniga ishonch, istiqlol yo’liga e’tiqod har bir o’zbekistonlikning qalbiga jo bo’lib, hayoti va faoliyati mayog’iga aylandi. Ko’pmingyillik ko’hna tarixda ne-ne voqealarni boshidan kechirgan xalqimiz uchun milliy ongimiz va o’zligimizni anglash tuyg’usining shakllanishi – hayotimizni, ongu shuurimizni tubdan o’zgartirdi.

Milliy ongning o’sishi -bu, avvalo, biz kimlarning, qanday buyuk zotlarning avlodi ekanimizni chuqur idrok etish, milliy va umuminsoniy qadriyatlar uyg’unligi ruhida yashash, istiqlol g’oyalarini yurtdoshlarimiz, xususan, yosh avlod qalbi va ongiga yanada teran singdirish, jahon hamjamiyatidan munosib o’rin egallash, demokratik davlat, fuqarolik jamiyati barpo etishning eng asosiy va muhim sharti, milliy taraqqiyotimizning kafolati, demakdir. Davlatimiz rahabari Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining 30 yillik bayramiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi nutqida ta’kidlab o’tganidek, “Ma’naviy uyg‘oq jamiyatni, o‘z oldiga ulkan vazifalar qo‘yib, kelajak sari ishonch bilan borayotgan xalqni hech kim o‘z yo‘lidan to‘xtata olmaydi. Bunday xalqni Yaratganimiz ham qo‘llab-quvvatlaydi, doimo yo‘lini ochib beradi. Bugun million-million vatandoshlarimizning ongu tafakkuri o‘zgarib, ular islohotlar jarayoniga o‘zini bevosita daxldor deb bilmoqda, bu o‘zgarishlarning faol ishtirokchisiga aylanmoqda.

Bugun biz yagona xalq, yagona millat bo‘lib, ko‘zlagan yuksak maqsadlarimiz sari dadil bormoqdamiz. Vujudimizda, qonimizda ajdodlarimizdan meros buyuk qudrat jo‘sh urayotgan ekan, biz ezgu orzu va maqsadimiz bo‘lmish yangi O‘zbekistonni albatta bunyod etamiz. O‘zbekiston har tomonlama obod va farovon, erkin demokratik mamlakatga aylanadi”¹.

Darhaqiqat, milliy jihatdan o’zligini tanigan inson millatini, Vatanini, uning o’tmish tarixini, adabiyoti, san’ati va madaniyatini, jahon sivilizatsiyasiga unutilmas hissa qo’shgan va tafakkur osmonida yulduzday porlab turgan buyuk allomalar vorislari ekanligini bilib oladi. O’zligini anglagan inson, o’zligini anglagan millat ulug’ ajdodlarining sha’ni-shavkatiga, aqlu zakovatiga, ularning hayotbaxsh, qutlug’ meroslariga hamisha munosib bo’lishga harakat qiladi, Vatanini o’zgacha mehr bilan sevadi, u bilan cheksiz faxrlanadi, yurtim deb, elim deb yashaydi. Ota-bobolari an’analarini davom ettirishni, ular yetolmagan taraqqiyot cho’qilarini egallashni o’zining asosiy maqsadi hisoblaydi, milliy qadiryatlarni uimuminsoniy qadriyatlardan ajralmaydi.

Milliy jihatdan o’zini anglagan insongina mamlakati va millati oldida turgan asosiy maqsad-muddaolar nimadan iboratligini tushunib yetadi, o’zining el-yurt oldidagi burchi va mas’uliyatini chuqur anglaydi. Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov milliy ongning ma’naviy barkamol avlodni kamol topishidagi o’rni haqida quyidagilarni e’tirof etgan edilar: “O’zlikni anglash tarixni bilishdan boshlanadi. Biz, haqqoniy tariximizni tiklashimiz, xalqimizni, millatimizni ana shu tarix bilan qurollantirishimiz zarur” va “O’zlikni anglash deganda men tarixiy xotirani tiklash, nasl-nasabimiz Kim ekanini, kimlarning vorisi ekanligimizni anglab yetishni, shundan kelib chiqib, o’zimizga xos va mos jamiyat barpo etishni tushunaman”².

Haqli ravishda yunon faylasufi Suqrotning “o’zligingni angla” hikmati donishmandlikning oltin qoidasi namunasidandir. “O’zini anglagan inson, – degan edi u, – o’zi uchun nima foydaliligi va nimalarga qodir ekanligini yaxshi tushunadi. U qo’lidan keladigan ish bilan shug’ullanish asnosida o’z ehtiyojini qondiradi va saodatga erishadi. Har qanday xato va baxtsizliklardan xoli bo’ladi. Buning natijasi o’laroq, u o’zga odamlarni qadrlay oladi va ulardan ezgulik yo’lida foydalana biladi. Oqibatda o’zini kulfatlardan asraydi”³.