Nəcəfli Tofiq Hümbət oğlu

 

65

ağqoyunluların üzərinə atmış, hadisələrin düzgün və obyektiv izahından çəkinmişlər. Onların bu mövqeyi 

Osmanlı imperiyasının Ağqoyunlulara qarşı  və bütövlükdə  Şərqdə yeritdiyi istilaçıhq siyasətinə haqq 

qazandırmaq cəhdi kimi qitymətləndirilə bilər. 

Müasir türk tarixçiləri Qaraqoyunlu və  Ağqoyunlu döv-

 [158-159]

  lətlərinin siyasi tarixini tədqiq 

edərkən, ilkin mənbələrdən geniş surətdə istifadə etmiş, həmin dövlətlərin siyasi tarixi ilə bağlı olan müxtəlıf 

hadisələr arasındakı qarşılıqlı əlaqə ətraflı elmi izahını tapmamış  və buna görə  də, bu dövlətlərin siyasi tarixi 

sanki sıyasi hadisələrin məcmusu kimi təqdim edilmişdir. Bu, Türkiyə tarixşünaslığında mövcud olan hakim 

metodologiyadan və Osmanlı tarixçilərinin tarixi tədqiqat ən'ənələrinə üzvi bağlılıqdan irəli gəlir. 

Digər tərəfdən müasir türk tarixçılərinin siyasi dünyagörüşünü və hadisələrin izahına yanaşmaq tərzini 

də  nəzərə almamaq mümkün deyildir. (Şübhəsizdir ki, tarixin tədqiqində onların rolu həlledici  əhəmiyyətə 

malikdir). 

Türkiyə tarixşünaslığında problemin tədqıqı  səviyyəsi öyrənilərkən son 70 ildə türk tarixçiləri 

tərəfindən yazılmış 150-dən artıq monoqrafıyaya və elmi məqalələrə müraciət edilmişdir. Bu əsərlər elmi dəyər 

və obyektivlik baxımından qruplaşdırmış, ilkin mənbələrə istinad edilərək təhlıl edilmişdir. 

Tədqiqat işində türk tarixçilərinin elmi axtarışlarından geniş istifadə olunmuş, Qaraqoyunlu və 

Ağqoyunlu dövlətlərinin ictimai-siyasi tarixinin müxtəlif məsələləri ilə bağlı tarixı həqiqətlər bərpa edilmişdir. 

Digər, tərəfdən Qaraqoyunlu və  Ağqoyunlu dövlətlərinin Osmanlı dövləti ilə siyasi əlaqələrinin həm 

Azərbaycan, həm də Türkiyə tarixşünaslığında zəif təlqiqi nəzərə alınaraq bu məsələlərin araşdırılması 

gedişində dövrün ilkin qaynaqlarından kifayət dərəcədə istifadə olunmuş və obyektiv şəkildə işlənilməsinə sə'y 

göstərilmişdir.

 [159-160] 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

66

BİBLİOQRAFİYA 

 

                        I.Mənbələr. 

 

1.

 

Azərbaycan tarixi üzrə qaynaqlar.-Bakı., 1989. 

2.

 

Qızılbaşlar tarixi: Fars dilindən tərcümə və şərhlər M.Ə.Məhəmmədinindir. Bakı, 1993. 

3.

 

Qəzvini Zeynəddin bin Həmdullah. Zeyl-e tarix-e qozide. Fars dilindən tərcümə, müqəddimə,                

qeydlər və göstəricilər,   v M.D. Kazımov və V.Z.Piriyevindir.-Bakı., 1990.                     | 

4.

 

Qəzvini Həmdullah. Nüzhətül-qülub. Tərcümə, A.Qasımov. Azərbaycan EA Tarix İnstitutunun elmi 

arxivi, inv.№ 1700. 

5.

 

Əmir Teymurun vəsiyyətləri. Özbəkcədən çevirəni M.Osmanoğlu.-Bakı, 1991.                                                  

6.

 

 Məhəmməd Hüseyn bin Xələf Təbrizi. Bürhan-e qati. c.I,-Tehran., 1357 (fars dilində).                                     

7.

 

Metsopski Foma. Teymurləngin tarixi.-Bakı, 1957. 

8.

 

Nəvayi  Əbdül Hüseyn. Teymurdan Şah  İsmayıla qədər  İranın   tarixi   sənəd   və      məktubları.-

Tehran,   1341   (fars dilində). 

9.

 

Səmərqəndi Əbdürrəzzaq. Mətləüs-Sə'deyn. Fars-tacik dilindən tərcümə, giriş söz və izahlı lüğətlər. 

A.Urinbayevindir.-Daşkənd, 1969.                                    

10.

 

Tehrani  Əbu  Bəkr.   Kitabi-Diyarbəkriyyə.   Fars   dilindən   tərcümə   edən,   ön  söz,   şərhlər  və   

göstəricilər  Rəhilə Şükürovanındır. Bakı, 1998. 

11.

 

Şami Nizaməddin. Zəfərnamə. Türk dilindən tərcümə və qeydlər. Z.M.Bünyadovundur-Bakı, 1992 

12.

 

Yəzdi  Şərəfəddin  Əli. Zəfərnamə (Azərbaycan tarixinə aid parçalar). Fars dilindən tərcümə 

A.Qasımzadə. Azərb. EA Tarix İnstitutunun elmi arxivi, inv. N? 2079. 

13.

 

Yəzdi  Şərəfəddin  Əli. Zəfərnamə. Fars dilindən tərcümə, ön söz və izahatlar Vaqif Piriyevindir. 

Bakı, 1996. 

             14. Anhegger R. Mualinin Hunkarnamesi. İÜEF. Tarih dergisi. c. I, s. l.-İstanbul,1949.

 [160-161]

 

             15. Anhegger R. Mehmed b. Halilül Kunevinin «Tevarihi Alı Osmani»-Tarih dergisi. c.Il, s.3-4. 

      İstanbul. 1950.                

16. Anhegger R. İnalcik H. Kanunnameyi sultan-i ber mücabı orf-i Osmani. Ankara, 1956. 

17. Aşik Paşaoğlu. Tevarihi Ali Osmani - Osmanlı tarihleri. s.I Haz. N. Atsız. İstanbul, 1949. 

18. Aziz b. Erdeşiri Esterebadi. Bezmü Rezm. Neşr. K.Rifat- İstanbul, 1928. 

             19. Babur L.M. Vekayi. Baburun Hatireleri. Çeviren.R. Arat. Ön sözü ve tarihi özeti yazan. Y.H. Bayur-   

      Ankara. 1987. 

             20. Bang W-Arat R. Oğuz Kağan Destani-İstanbul, 1970. 

             21. Barkan Ö.L. Uzun Hasan Beqe ait vesikalar-Tarih vesikaları. Ankara 1941. 

             22. Barkan Ö.L. Osmanlı imperatorluğunda zirai ekonominin hükuki ve mali esasları. I Kanunlar.- 

      İstanbul, 1943. 

             23. Devletşah tezkiresi. Hazirlayan N. Ligal. C. III. İstanbul. 1977. 

             24. Ebu Bekri Tihrani. Kitab-i Diyarbekriyye. c.1-2. Yayınleyanlar N.Lugal, F.Sümer. giriş ve notlar 

                   Faruk S ümerindir.-Ankara, 1962-1964. 

             25. Kaşgari M. Divanü Lüğat-it-Türk. B.Atalay tercümesi. c.III İstanbul, 1941. 

26. İbn Kemal. Tevarihi Al-i Osman. VII defter. Haz., O.Turan,- Ankara, 1957. 

27. Kurat A.M. Topkapı Saray Müzesi arşivindeki Altın Ordu, Kmm ve Türkistan hanlarına ait Yarlık  

       ve Bitikler.-İstanbul,1940. 

28.  Mehmed Neşri. Kitabi-Cihannüma.Neşri tarihi. c.1-2. Haz.,M.AbKöymen ve F.A.Unat-        

       Ankara.1949-1957. 

             29. Nizameddin Şami. Zafarname. Farscadan çeviren N.Luqal.-Ankara, 1987. 

             30. Osmanlı tarihleri. Osmanlı tarihlerinin anakaynaklan olan eserler.-İstanbul, 1949.  

             31.Rehmeti Arat. Fateh SultanMehmedin Yarlığı.-Türkiyat Mecmuası. c.-VI İstanbul, 1939.

 [161-162]

 

             32.  Hoca Sadettin Efendi. Tacüt-tevarih. c. 2-3 Haz.L.Parmaksızoğlı. İstanbul, 1979. 

             33. FeridinBey. Münşeat us-selatin. c.I-İstanbul, 1274. 

34.  Şikari. Karamanoğlular tarihi-Konya. 1946. 

35.  Şükrüllah. Behçet-üt tevarih-Osmanh tarihleri. c.I. Haz., N.Atsız. İstanbul, 1949. 

36.  Yücel Y. Anadolu Beylikleri hakkında araştırmalar. c.I-IL-Ankara, 1989-1991. 

37. Zeki Validi Togan. Oğuz destani. Reşiddin Oğuznamesi, tercüme ve tehlil.-İstanbul. 1972. 

38. Barbaro İosafat. Puteşestviya-BİPR, -SPb., 1836. 

39.  Barbaro İosafat i Kantarini Ambrozio. Barbaro i Kontarini o Rossii. Vstupit. Statya, podqotovka  

       teksta, per. i komment E.Ç.Skrijinskoy.-L., 1971. 

40. Bidlisi Şaraf xan ıbn Şamsaddin. Şaraf-name. Per., predisl., prımeç., pril. E.İ. Vasilyevoy, t.I-M.,      

---