Nazariy ma’lumot: Kardanli uzatmaning vazifasi

Differensialning vazifasi va turlari. Ma’lumki, avtomobil burilayotganda uning g‘ildiraklari har xil yo‘l bosib turli chastotada aylanadi. Masalan, avtomobil burilayotganda uning tashqi g‘ildiraklari ichki g‘ildiraklariga qaraganda ko‘proq yo‘l bosib tez aylanadi. G‘ildiraklarni bunday turli chastotada aylanishi avtomobilning
notekisliklarda (to‘g‘ri yo‘nalishda) harakatlanganda, shuningdek, g‘ildiraklar har xil diametrga (shinalarning yeyilishi yoki havo bosimi turlicha bo‘lganda) ega bo‘lganda ham ro‘y beradi. Yetakchi bo‘lmagan oldingi g‘ildiraklarni bir-biriga nisbatan turli chastotada mustaqil aylana olishini ta’minlash uchun ularni o‘zaro bog‘liq bo‘lmagan o‘qlar (sapfalar)ga o‘rnatilgan bo‘ladi. Yetakchi g‘ildiraklarga esa burovchi moment asosiy uzatmadan uzatiladi. Agar burovchi moment g‘ildiraklarga bitta umumiy val orqali uzatilgundek bo‘lsa, avtomobil burilayotganida uning g‘ildiraklari turli chastotada aylana olmasdan yo‘lga nisbatan sirpana boshlaydi. Shuning uchun yetakchi g‘ildiraklarni bitta butun valga o‘rnatilmasdan, har biri mustaqil aylana oladigan va yarim o‘q deb nomlangan alohida-alohida vallarga o‘rnatiladi.
Yarim o‘qlar vazifasi va turlari. Yarim o‘qlar differensialdan burovchi momentni yetakchi g‘ildiraklarga uzatadi. Avtomobillarda ko‘llaniladigan yarim o‘qlarining asosiy turlari kuyida keltirilgan. Yarim o‘qlarning tashki uchlari g‘ildirak gupchagiga flanes, shponka yoki shlis yordamida ulanadi. Ichki uchi esa ko‘pchilik avtomobillarda yarim o‘q shesternyasi bilan shlis yordamida biriktiriladi. Avtomobil harakatlanganda yarim o‘qlarga burovchi momentdan tashqari eguvchi momentlar ham ta’sir etadi. Eguvchi momentlar avtomobilning yetakchi gildiraklariga ta’sir etadigan kuyidagi kuchlardan vujudga keladi radial kuch (avtomobilning og‘irligidan tashkil topgan reaksiya kuchi), tortuvchi kuch–R; yondan ta’sir kiluvchi kuch-(avtomobil burilishida xosil bo‘ladigan kuch).

1. 
   Asosiy uzatmaning asosiy parametrlarining qiyosiy jadvali:
   

№	Ko‘rsatkichlar	Avtomobil turi
		Neksiya	KamAZ	ZIL	Matiz
1	Kardan sharnirlar turlari
2	Kardan sharnirlar soni
3	Kardan vallar soni
4	Asosiy uzatma turi
5	Asosiy uzatmaning uzatishlar soni
6	Differensial turi
7	Yarim o’qlar turi
8	Asosiy uzatmaning turi
9.	Asosiy uzatmaning uzatish soni
10.	Yetakchi valning tayanchlari