Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti konchilik fakulteti «konchilik ishI»

NAVOIY DAVLAT KONChILIK VA TEXNOLOGIYaLAR UNIVERSITETI KONChILIK FAKULTETI
«KONChILIK IShI» KAFEDRASI
Tasdiqlayman
“Konchilik ishi” kafedrasi
mudiri _______ A.B. Tuxtashev
Mavzu: Kon laximlarini ko‘ndalang kesim yuzasi shaklini tanlash va o‘lchamlarini aniqlash

№ ___ TOPShIRIQ

“Kon ishi asoslari (er osti kon ishlari)”

fanidan kurs ishi
Talaba _____________________________________grux______________________
Raxbar Muxammadiev Akbar Rahim o‘g‘li__________________
Kurs ishini bajarish uchun berilgan qiymatlar:

1. 
   Tog‘ jinsi qattikligi f =10.
   
2. 
   O‘tuvchi laxim turi –kiya stvol
   
3. 
   Kon laximi chuqurligi –m.
   
4. 
   Kon lahimi uzunligi -160m.
   
5. 
   Foydali qazilmani qazib olish mudati – 20il.
   
6. 
   Tog‘ jinsi – mustaxkam .
   
7. 
   Lahim holati – nam.
   
8. 
   O‘tish yuli –
   
9. 
   Gaz buyicha kategoriyasi – xafsiz
   
10. 
    Zarur bo‘lgan havo miqdorining lahim bo‘ylab o‘tsh tezligi: – 40m³/s.
    

Bosqichlar						Himoya
1	2	3	4	5

Rahbar: «_____»____________20…g

Talaba: «_____»____________20…g

Kurs ishini topshirish muddati «_____»____________20…g

MUNDARIJA

1. 
   Kirish …………………………………………………………………
   
2. 
   Kon laximining kundalangkesim yuzasini ulchash va shaklini tanlash
   
3. 
   Burgulash portlatish ishi va kazib yuklovchi mashinani tanlash
   
4. 
   Burgulash portlatish ish yechimi …………………………...
   
5. 
   Kon laximlarini shamollatishni hisoblash.…………………….
   
6. 
   Jadvallar ……………………………………………………………
   
7. 
   Xulosa..............................................................................................
   
8. 
   Foydalanilgan adabiyotlar…………………………………………..
   

Kirish
Foydali qazilmalardan turli maqsadlarda foydalanish faqat ular massivdan ajratib olinib yer yuziga chiqarib berilgandan so‘nggina amalga oshirilishi mumkin.

Foydali qazilmalarni qazishga tayyorlash, massivdan ajratib olish, tashish, yer yuziga chiqarish va boshqa jarayonlar Bilan bog‘liq bo‘lgan ishlar majmui - kon ishlari deyiladi.
Yer qobig‘ida kon ishlarini olib borish natijasida foydali qazilma tanasi va kon jinslari orasida sun’iy bo‘shliqlar hosil bo‘ladi. Bu bo‘shliqlar kon lahimlari deb yuritiladi. Kon lahimlari bajaradigan vazifalariga ko‘ra razvedka va kon qazish (ekspluatatsion) lahimlarga ajratiladi.
Konlarni qazib chiqarish 3 ta bosqichdan tashkil topadi: konni ochish, shaxta maydonini qazishga tayyorlash va bevosita foydali qazilmani qazib olish. Shunga ko‘ra ekspluatatsion kon lahimlari ham uchga, ya’ni kapital (kon ochuvchi), kon tayyorlov (zahirani bir qismini qazishga tayyorlovchi) va qazish (foydali qazilmani bevosita qazib olishga tegishli) lahimlarga bo‘linadi.
O‘tilgan joyga nisbatan kon lahimlari ochiq va yer osti kon lahimlariga ajraladi. Ochiq kon lahimlari yer yuzida, yer osti lahimlari esa - kon jinslari orasida barpo etiladi. Yer qobig‘ida joylashishi bo‘yicha kon lahimlari vertikal, gorizontal va qiya bo‘lishi mumkin. Ular bevosita yer ozi bilan tutashgan va tutashmagan bulishi mumkin.Ko‘ndalang kesim yuzasiga nisbatan uncha uzun bo‘lmagan kon lahimlari kamera deb yuritiladi. Kameralar, odatda, stvol atrofida barpo etiladi. Shu sababli kameralar majmuini stvol atrof inshootlari (qo‘rasi) deyiladi. Shaxta va rudniklarda kameralarga suv chiqarish qurilmalari, elektrovoz va vagonchalar deposi, yer osti elektr podstansiyasi, meditsina punkti kabi xizmat ko‘rsatuvchi bo‘linmalar joylashtiriladi.Bevosita foydali qazilma yotqizig‘ini qazib olish uchun barpo etiladigan kon lahimlari qazish lahimlari deyiladi. Qazish ishlari boshlanadigan qazish lahimlarining yuzasi kavjoy (zaboy) deb ataladi. Ko‘mir shaxtalarida kavjoy kata uzunlikka ega bo‘lsa, uni lava deb yuritiladi.Qazish ishlariga mo‘ljallangan burg‘ig‘quduqlar (skvajinalar) va kameralar ham qazish lahimlari hisoblanadiFoidali kiznlmilir acucan iikku xil usul bilin kazib o.chinadi: ochik xolda va yopik xolda.Agar foydali kazilma katlamini yer yuziga yakin bulsa unda kiya laximlari yer yuzasi tomonidin ochik usul bilan kazilib olinadi by usul ochik usul deyiladi.Agar foidali kazilma katlamlari yep yuzasidan ancha chukurlikda joylashgan bulsa kon yer osti usul bilan kazib olinadi. Buning uchun yer yuzasidan foydali kazilmagacha turli laximlar utkizilidi. Keyinchilik kazilma shu laximlar orkali yer yuzisigi olib chikiladi.Kon jinslari orasida suniy chavshida xosil kilingan yul lixim deyiladi. Lixim ufk yuzigi nisbitin xir xil joylashgan bulishi mumkin: tik. kiya yey ufkiy. Laximning kundalang kesishish yuzasining shakli kon jinslarining fizik, mexanik xususiyati, liximdin foydalanshi muddati va kandesh maksadda ishlatilishi kon bosimining yunalishi va kuchi urnatiladigan mustaxkamlagichni xisobga olgan xolda tanlangan .Laximning kundalang kesim yuzasining shakli doirasimon. turtburchak. trapetsiya. gumbazsimon,. ravaksimon shaklda bulishi mumkin.Amaliy ishda kuprok trapitsiya va gumbazeimon shakil kullaniladi. Laximlarni kazish usuli kon jinslarining turgunligi mustaxkamligi va pishikligiga boglik. tog jinslari kattik bulsa liximni ochshida burgulib portlatish usulidan foydalaniladi. Kon jinslarining pishikligiga urtacha va undan kam bulsa laximni ochishda mexanik kuraklardan foydalaniladi.'