Nabijon boqiy nidolardan yaralgan tarix

L.N.GUMILEV ASARLARIDA TURKIY XALQLAR ETNIK TARIXI MASALARINING YORITILISHI
REJA:

1. 
   L.N.GUMILEV ASARLARIDA TURKIY XALQLAR ETNIK TARIXI MASALARINING YORITILISHI.
   
2. 
   ABDUQAYUM AYRITOMIY, BAXTIYOR O‘RDABEKLI
   QADIM TARIXIMIZ LЕV GUMILYOV TALQINIDA
   
3. 
   NABIJON BOQIY
   NIDOLARDAN YARALGAN TARIX
   

Lev Gumilyov ikki taniqli rus shoiri — Nikolay Gumilyov bilan Anna Axmatova oilasida tug‘ilgan. Nikolay Gumilyov 1921 yilda aksilinqilobiy isyonni tayyorlashda ayblanib,sho‘ro tuzumi tomonidan qatl etilgan bo‘lsa, Anna Axmatova ming bir tavqe la’nat ostida yashasa-da uzoq umr kechirib , 77 yoshida — 1966 yilning 5 martida vafot etgan. Isyonchi ota va bo‘ysunmas onaga bo‘lgan munosabat Lev Gumilyov hayoti va faoliyatiga bevosita ta’sir ko‘rsatdi. U dastlab 1938 yilning martidan 1943 yilning martigacha siyosiy mahbuslar lagerida bo‘ldi , keyinchalik 1950 yilda 10 yilga ozodlikdan mahrum etilib, 1956 yilda Stalin shaxsini qoralagan XX syezdidan keyin erkinlikka chiqdi. U butun umri davomida siyosiy ta’qib ostida yashadi. Ammo,ilmga bo‘lgan tashnalik, ayniqsa,turkiylar tarixiga bo‘lgan beqiyos qiziqish (onasi tomirida turkiy qon bo‘lgani ta’sirida bo‘lsa kerak), uzoq va mashaqqatli mehnatu izlanishlar Lev Gumilyov nomini dunyo ilm ahli tomonidan tan olingan bilimli tarixshunos timsoliga aylantirdi.
Lev Gumilyov inson va etnoslarning biologik ijtimoiy mohiyati haqidagi ta’limot asoschisi; u fanda birinchi bo‘lib etnogenezning nasldan-naslga o‘tuvchi asosiy energetik belgisi passionarlik — biokimyoviy quvvat ortishi natijasida odamlardagi ongli biologik qobiliyatlarning nihoyat darajada kuchayishi g‘oyasini ilgari surdi. Ushbu g‘oyaga ko‘ra,bunday jarayonlarning namoyon bo‘lishi tarixiy taraqqiyotga kuchli ta’sir ko‘rsatadi. Bu g‘oya uning 1979 yilda bir dona nusxada nashr etilgan “Etnogenez va Zamin biosferasi” (“Etnogenez i biosfera Zemli”) asarida bayon etiladi.
Lev Gumilyovning turkiylar tarixiga oid izlanishlari natijasida “Istoriya naroda Xunnu”, “Xunnu v Kitaye”, “Drevniye tyurki”, “Poiski vыmыshlennogo sarstva”, “Drevnyaya Rus i Velikaya step”, “Staroburyatskaya jivopis”, “Otkrыtiye Xazarii”, “Tisyacheletiye vokrug Kaspiya”, “Chernaya legenda”, “Sinxroniya”, “Kones i vnov nachalo” kitoblari va sonsiz maqolalari paydo bo‘ldi.
Yodimda: 80-yillarda biz yosh o‘zbek ziyolilari kimdir Moskvadan olib kelgan “Etnogenez va Zamin biosferasi” (“Etnogenez i biosfera Zemli”) asarining litografik nusxasini navbatda turib o‘qib chiqqan edik. Bu kitob mutolaasi katta bilim doirasini talab qilsa-da, uni to‘la tushunmasak-da, kitobda keltirilgan turkiylar haqidagi tarixiy dalillar va voqealar bizni hayajonga solardi. Ayniqsa,“Drevniye tyurki” kitobini oylab,yillab kitob bozorlaridan qidirib,uni har qanday narxda sotib olishga tayyor edik.
Mana, nihoyat, besh yilcha avval Lev Gumilevning “Qadimgi turkiylar” tarixiy mehnati o‘zbek tilida chop etildi.Ishonchimiz komilki, uning boshqa asarlari ham o‘zbek tilida nashr etilajak. Bu bizning mas’uliyatimiz va istagimizga bog‘liq.
Bugun mustaqillik tufayli o‘z xalqimiz tarixini chuqurroq o‘rganib,bilib boryapmiz. Oldingidek faqat rus emas,jahon olimlarining kitoblarini ham mutolaa qilib,tadqiq etyapmiz. Mana shu o‘zligimizni idrok etishda buyuk rus tarixchisining hissasi beqiyosdir,desak xato qilmaymiz.
To‘g‘ri, olimning hamma g‘oyalari to‘g‘ri yoki bizga ma’qul emasdir. Ammo,uning asarlari diqqatimiz va mehrimizga sazovor bo‘lganini tan olmasdan ilojimiz yo‘q.