Мяммядова Нцшабя Мащмудова Кюнцл Бящрямова Севил
Yüklə 24,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III TƏDRİS VAHİDİ Mədəniyyət və tolerantlıq Tolerantlıq Mədəniyyətlərarası tolerantlıq Dini tolerantlıq
- Dünyanın dərk olunması LAYİHƏ 82 1. TOLeRANTLIQ
- Nə üçün bu hadi sə baş verdi Var folomey gecə sində insanların belə vəhşicəsinə öldürülməsinə səbəb nə idi François Dubois.
- Dini tolerantlığın rəmzi olan Kazan kremli UNEScOnun ümumdünya mədəni irsinin abidəsidir.
III TƏDRİS VAHİDİ Mədəniyyət və tolerantlıq Tolerantlıq Mədəniyyətlərarası tolerantlıq Dini tolerantlıq Müxtəlif dinlərə münasibətdə tolerantlıq Əxlaq və davranış normalarının ümumbəşəri əhəmiyyəti Bəşəriyyət qarşısında mənəvi borc Dünyanın dərk olunması LAYİHƏ 82 1. TOLeRANTLIQ 1572ci il 23 avqust. Axşam. Kralın bacısının to yunda iş tirak etmək üçün Parisə çoxlu sayda qonaqlar toplaş mış dılar. Onların arasında Fransanın katolik kilsəsinə qarşı çıxan protestant zadəganlar, dini rəhbərlər də var idi. Əksəriyyət öz ailəsi və uşaqları ilə təşrif buyur muşdu. Gecə ikən şəhər qapıları bağlanır, kral ordusu silahlan dırılır. Əvvəlcədən protestantlar olan evlərin qapılarına təba şirlə ağ xaç işarəsi çəkilir. Gecə saat üçə yaxın vuru lan kilsə zənginin sədaları protestantların üzərinə hücum üçün işarə oldu. Onlar yataqlarında öldürülür. İki həftə ərzində Parisdə başlanan qırğın Fransanın digər əyalət lərini də əhatə edərək minlərlə dinc əhalinin, kişi, qadın və uşaqların öldürülməsi ilə nəticələnir. Tarixdə dini zə mində baş verən bu hadisə “Varfolomey gecəsi” adı ala raq yalnız Fransanın deyil, bütün Avropanın tarixində silin məz bir ləkəyə çevrilir. Nə üçün bu hadi sə baş verdi? Var folomey gecə sində insanların belə vəhşicəsinə öldürülməsinə səbəb nə idi? François Dubois. “Varfolomey gecəsi”. xVI əsr LAYİHƏ 83 Varfolomey gecəsi insanların hər hansı bir fərqinə görə qırğına məruz qaldığı yeganə hadisə deyil. Dünya çox belə qırğınların şahidi olmuşdur. İspaniya katolik olma yan ları inkvizisiyaya məruz qoyan, Amerika Birləşmiş Ştatları isə bir neçə yüz il zənciləri və hinduları mənsub olduqları irqlərinə görə tə qib edən ölkə kimi tarixə düşmüş dür. Lakin bu kimi qırğınların ən bö yüyü 1939–1945ci illərdə baş ver miş İkinci Dünya müharibəsi illə rində minlərlə yəhudinin yalnız milli mənsubiyyətə görə məhv edil diyi “Holokost”* hadisəsi olmuşdur. Ümumiyyətlə, dini, milli, irqi, cinsi, siyasi, ideoloji fərqlərinə görə insanların təqiblərə və zora kılıq lara məruz qalması halları əksər ölkələrdə mövcud olmuşdur. Bu kimi hadisələr, nəha yət ki, XX əsrin ortalarından etibarən dünya xalqlarını və mütərəqqi amerikalı hindu Holokost – yunanca “holos” – bütün və “kaustos” – yanmış deməkdir. Almaniyada nasist hakimiyyətin yəhudilərə qarşı soyqırımı belə adlanır. LAYİHƏ 84 insanları düşünməyə vadar etmiş və xalqlar birbirinə qarşı dözümlü olmaq haqqında qərar verməyə məcbur olmuşlar. 1948ci ildə İnsan Hüquqlarına dair Ümumi Bəyannamə qəbul edilir. Bu Bəyannamədə göstərilir ki, “insan ailəsinin bütün üzvlərinə məxsus ləyaqətin etirafı və onların bərabər, ayrılmaz hüquqları azadlıq, ədalət və ümumi dünyasını təşkil edir. İnsan hüquqlarına qarşı etinasızlıq və nifrət insanın vic danını hiddətləndirən vəhşi aktlara gətirib çıxarır”. Bu Bə yan namədən sonra dözümlülük barəsində çoxlu sayda qə rarlar qəbul edilir. Amma daha aydın sənəd 1993cü ildə Avropa Şurasına üzv olan dövlətlərin Vyanada keçirdiyi top lantısında qəbul olunmuş irqçilik, xaricilərə qarşı qərəzli mü nasibət, dö zümsüzlük mühitinin inki şafı və digər hallara qarşı Fəaliyyət Planıdır. 1995ci ildə isə UNESCO Baş Konfransı öz sessiya sında dözümlülük prin siplərinə dair Bəyannamə qə bul etmiş dir. Bu sənəddə qeyd olunurdu ki, dözümlülük, ilk növbədə, insan azadlıqlarının və universal hüquqların etirafı əsasında formalaşan fəal münasibətdir. Dözümsüzlüyə qarşı hansı sənəd lər qə bul edilmişdir? Bu sənədlərin qəbul edilməsinin bəşəriy yət üçün əhəmiyyəti nədir? Dini tolerantlığın rəmzi olan Kazan kremli UNEScOnun ümumdünya mədəni irsinin abidəsidir. Kremlin ərazisində pravoslav kilsəsi və Kulşərif məscidi yanbayan yerləşir. LAYİHƏ 85 Dözümlülük anlayışı çox hallarda “tolerantlıq” kimi də işlədilir. Tolerantlıq – dözümlülük, başqa sözlə, digər inam və əqidələrə olduğu kimi yanaşma, onların varlığına dö zümlü olma deməkdir. Dözümlülük başqa dinə, millətə, mədə niy yətə, adətənənəyə, baxışlara, xüsusiyyət lərə qarşı sakit ya naşmaq, onun varlığına dözüm nümayiş etdirmək deməkdir. Tolerantlıq anlayışının ən aydın tərifi Heydər Əliyevə məxsusdur. O demişdir: “Tolerantlıq, dözümlülük çox geniş anlayışdır. O həm insani müna si bətlərin, həm də döv lətlərarası, millətlərarası, dinlərarası münasibətlərin bir çox cəhətlə rinə aiddir... O təkcə dinlərin birbirinə dözümlülüyünü deyil, həm də birbirinin adətlərinə, mənəviyyatına dözümlülük, mədəniyyətlərə dözümlülük deməkdir”. Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, dözümlülük ideyası ilk dəfə XVI–XVII əsrlərdə Avropada meydana gəlmişdir. O zaman dözümlülük yalnız din və insanların vicdan azadlığı ilə bağlı olmuşdur. 1648ci ildə imzalanmış Vestfal sülhü dini dözümlülüklə bağlı ilk sənəd hesab olunur. Lakin bu sənəd yazıldığı gündən fəaliyyətsiz olaraq qaldı. Belə ki onun ardınca gələn müharibə və dini dözümsüzlük bu ideya üçün mühitin yetiş mə diyini sübut etdi. LAYİHƏ Yüklə 24,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|