Mutlu Olma Sanatı
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Hayaletler
adlı eserini Kral Lear 1 den aşağı görmekle yetiniyor ki, kendisiyle aynı fikirde olmamam mümkün değil. "İfade gücü daha artsaydı da, söz ustalığı daha gelişseydi de, îbsen bir Shakespeare olamazdı. Shakespeare'in yapıtlarını yoğurduğu malzemeyi -insana duyduğu saygı, insani duyguların önemine inana, insan yaşamının büyüklüğü hakkındaki görüşü- îbsen ve çağdaşlarının bulması imkânsızdı. Tanrı, insan ve doğa, aradan geçen yüzlerce yılda her nasılsa önemlerini yitirmişlerdi; hem de çağdaş sanatın gerçekçi görüşü bizi aşağılık insana götürdüğü için değil, insan hayatındaki bayağılık bize şu ya da bu şekilde zorla kabul ettirildiği için. Bu zorla kabul ettirilme de, gerçekçi sanat kuramlarının ortaya çıkmasına neden olan gelişmelerle başarılmıştır." Kuşkusuz prenslerle ve onların dertleriyle ilgilenen eski trajediler çağımıza uymadığında ve sıradan insanların dertleri de aynı şekilde dile getirildiğinde aynı etkinin uyandınlamayacağı doğrudur. Ama bunun nedeni, hayat görüşümüzdeki herhangi bir bozulma değil, tamamıyla aksidir. Gerçek şudur ki, bizler artık belirli kişilerin yeryüzü büyükleri olduklarına, yalnız bunların trajik tutkulara hakları olduğuna, geri kalanlarınsa yalnızca bu küçük azınlığın görkemini sağlamak için didinip çalışması gerektiğine inanmıyoruz. Shakespeare şöyle der: Dilenciler ölünce, ne kuyruklu yıldız görünür, ne bir şey; Prenslerin ölümüne gökler yanar alev alev. Shakespeaıe'in zamanında, gerçekten manılmasa bile, bu duygu, herkesçe benimsenmiş bir görüşü ifade ediyor ve Shakespeare'ce de yürekten kabul edilmiş bulunuyordu. Bu yüzden, şair Cinna'run ölümü komik olduğu halde, Sezar'ın, Brütüs'ün, Kassius'ün ölümleri trajiktir. Bizler için hiç kimsenin ölümü göksel bir önem taşımaz, çünkü yalnız dış görünüşümüzle değil, en temel inançlarımızla da demokrasiye uymuş bulunuyoruz. Bunun için bugün yüksek trajedi bireyden çok toplumla ilgilenmek zorundadır. Ne demek istediğimi açıklayabilmek için Emst Toller'in Massemensch 3 adlı eserini Örnek vereceğim. Bu yapıt, geçmişin parlak çağlarında yazılmış başyapıtlar kadar iyidir savmda değilim, ama onlarla karşılaştırılabilecek değerde olduğunu söyleyebilirim; soylu ve gerçeklere dayanan bir yapıt; kahramanca davranışları ele alıyor; Aristo'nun da önerdiği gibi, "Okuru acıma ve dehşet duyguları ile anüyor." Trajedinin bu çağdaş şeklinin henüz pek az örneği var, çünkü eski teknikler ve gelenekler atılmak zorunda kaLımış, ama bunların yerine hâlâ, "kültürlü - herkese uygun" olanlan konulamamıştır. Trajedi yazabilmek için trajediyi hissetmek gerekir. Trajediyi hissetmek için de yaşanılan dünyayı yalnız kafayla bilmek değil, kan ve sinirlerle de duyabilmek gerekir Krutch, kitabı boyunca mutsuzluktan söz etmekte, bir yerinde de, bu iç sıkıcı dünyayı kahramanca kabulleniş görülmektedir; ne var ki, dünyanın bu iç sıkıcı , hali, onun ve edebiyatçılardan çoğunun, yeni etkenlerle eski heyecanları duymayı öğrenememiş olmalarından ileri gelmektedir. Etkenler var, ama kitapların dışına çıkamayanlar için değil. Kitap kurtlarının, toplum yaşayışı ile yakın ilgileri yoktur; oysa hem trajedi, hem de gerçek mutluluğu sürdüren duygu derinliği ve ciddiyeti için böyle bir yakın ilgiye gereksinim vardır. Kendileri için dünyada yapacak hiçbir şey kalmamış olduğu kanışını taşıyan yetenekli gençlere önerim şudur: "Yazmaya çalışmaktan vazgeçin; bunun yerine yazmamaya çalışın. Dünyaya açılın, bir korsan olun, Bomeo'da bir kral, Sovyet Rusya'da bir işçi olun; ilkel fiziki gereksinimlerin hemen hemen bütün enerinizi yutacağı bir hayata başlayın." Bu davranışı herkese değil, Krutch'ın tanımladığı hastalığa yakalanmış olanlara öğütlüyorum. Şuna inanmaktayım ki, birkaç yıl bu şekilde yaşadıktan sonra, aydın kişi, aksini yapmaya çabalasa bile, yazmadan edemeyecek ve bu duruma erişince yazdıkları kendisine gereksiz görünmeyecektir. Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|