Mövzu: Mеhmanхana fəaliyyətinin tariхi inkişaf mərhələləri Plan

 
134
Idarəetmənin üslubu - Üslub (stil) sözü yunan mənşəlidir. Ilk zamanlar mum 
lövhədə  yazmaq  üçün  mil  mənasını  verirdi.  Sonralar  bu,  dəst-xətt  mənasını  kəsb 
edir. Deməli, menecerin rəhbərlik üslubu onun dəst-xətti anlayışını verir. 
Rəhbərliyin üslub və üsulu müəyyən mənada vahiddir. Üslub (stil) rəhbərliyin 
üsullarının həyata keçməsinin formalarını göstərir. Hər bir üsulun həyata keçməsi 
üçün  konkret  keyfiyyətlərə  malik  olan  şəxsiyyətlərə  ehtiyacı  var.  Özünəməxsus 
rəhbərlik  üslubu  olan  menecer  öz  fəaliyyətində,  idarəetmədə  müxtəlif  üsullardan 
istifadə edə bilər (iqtisadi, təşkilati-inzibati, sosial-psixoloji). 
Deməli, rəhbərlik üslubu fərdi xarakter daşıyır. Iki barmaq izi eyni olmadığı 
kimi,  eyni  üslubla  rəhbərlik  edən  iki  menecer  də  yoxdur.  Eyni  zamanda,  ideal 
üslubla  rəhbərlik  edən  menecer  mövcud  deyil.  Menecerin  rəhbərlik  üslubu  tək 
onun şəxsiyyəti ilə deyil, həm də müəyyən şəraitdən asılı ola bilər. 
Menecerin qarşısına qoyduğu vəzifələr üslub seçimini təyin edir. 
Idarə  etmək  -  menecer  tabeliyindəkilərə  dəqiq  göstərişlər  verir  və 
tapşırıqların vicdanla yerinə yetirilməsinə nəzarət edir; 
Istiqamət  vermək  -  menecer  idarə  və  tapşırıqların  yerinə  yetirilməsinə 
nəzarət  etməklə  yanaşı,  əməkdaşlarla  qərarları  müzakirə  edir,  onların  təkliflərini 
dinləyir, təşəbbüslərini dəstəkləyir. 
Dəstəkləmək - menecer əməkdaşlarına tapşırıqları yerinə yetirməkdə kömək 
edir, düzgün qərarların qəbulunda məsuliyyəti onlarla bölüşdürür. 
Səlahiyyət  vermək  -  menecer  icraçıya  səlahiyyətinin  bir  sini  verir,  qəbul 
olunan xüsusi qərarların məsuliyyətini onun üzərinə qoyur. 
Ilk dəfə rəhbərliyin üslub məsələsini K.Levin avtoritar, demokratik və liberal 
üslublara ayırmışdır. 
1. Rəhbərliyin avtoritar üslubuna görə ixtiyar bir rəhbərin səlahiyyətindədir və 
bütün işlər barədə yalnız ona məlumat verməyi tələb edir.  Bu üsluba inzibatçılıq 
və  tabeçilikdə  olanlarla  məhdud  əlaqələr  məxsusdur.  Bu  tip  menecer  təkbaşına 
qərarlar qəbul edir və tabeliyində olanlara təşəbbüs göstərməyə imkan vermir. O, 
hərəkətlərində  qətidir,  insanlarla  münasibətdə  kəskindir,  həmişə  nə  isə  əmr, 

---

 
135
sərəncam  verir  və  heç  zaman  xahiş  etmir.  Xülasə,  onun  idarəetmə  fəaliyyətinin 
məzmunu əsasən əmr və komanda verməkdən ibarətdir. 
Avtokrat rəhbərin təfəkküründə ehkamçılıq və stereotip səciyyəvidir. Avtokrat 
hər hansı bir yeniliyə ehtiyatla yanaşır və idarəetmə işində eyni üsullardan istifadə 
edir. Rəhbər tabeliyindəki olan işçilərdən səviyyə cəhətdən aşağı olanda avtokratlıq 
özünü göstərir. 
Rəhbərliyin avtokrat idarəetmə üslubu işçilərdə təşəbbüskarlığa həvəsi məhv 
edir, işin təşkilinə və səmərəsinə mane olur. 
Avtokrat  rəhbər  onun  idarəetmə  üslubuna  uyğunlaşa  bilməyən  işçilərə  «Biz 
səninlə işləyə bilməyəcəyik» ifadəsini təkrarlamağı xoşlayır. Belə bir şəraitdə işçi 
gördüyü işdən zövq ala bilmir. 
2.  Demokratik  idarəetmə  üslubundan  istifadə  edən  menecer  məsələləri  
kollegial həll etməyə üstünlük  verir,  işçilərə  mehmanxananın vəziyyəti haqqında 
mütəmadi məlumat verir və tənqidi düzgün qəbul edir. Tabelikdəki işçilərlə daimi 
təmasda olur, işçilərlə xoşrəftar və nəzakətlə davranır. Demokratik rəhbər tabelikdə 
olan  işçilərə  inanır,  onlara  müəyyən  səlahiyyətlər  verir.  O,  tələbkardır  və  eyni 
zamanda  ədalətli  rəhbərdir.  Rəhbərliyin  demokratik  idarəetmə  üslubunda, 
qərarların qəbulunda kollektivin üzvləri iştirak edir. 
3. Idarəetmənin liberal üslubunda rəhbərlik kollektivin fəaliyyətinə müdaxilə 
etmir, işçilərə tam müstəqillik və sərbəstlik verilir. 
Liberal rəhbər işçilərlə nəzakətlə davranır, qəbul etdiyi qərarları dəyişə bilir, 
təşəbbüskar olmur, yuxarı rəhbər orqanların qərarlarını dərk etmədən yerinə yetirir. 
Liberal  rəhbər  xahiş  və  razı  salmaq  təsir  vasitələrindən  istifadə  edir,  passiv 
idarəçilik funksiyasını yerinə yetirir, necə deyərlər, «suyun axarı ilə üzür». Liberal 
menecer münaqişələrdən çəkinir və tabelində olan işçilərin fikri ilə əsasən razılaşır. 
Işçilərlə  çox  yumşaq  rəftar  menecerin  real  avtoritet  (nüfuz)  qazanmasına 
mane  olur.  Bu  tip  menecerin  təşkilati  bacarığı  zəifdir  və  o,  işçilərə  nəzarət  edə 
bilmir. 

---

 
136
Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  göstərilən  idarəetmə  üslubları  nadir  hallarda  bir 
növdə  olur.  Menecerin  çevikliyi,  bacarığı  ondan  ibarətdir  ki,  bütün  üslubların 
müsbət cəhətlərini idarəetmədə istifadə edə bilsin. 
 

---

 
137
Mövzu: 13. Mehmanхana fəaliyyətində standart və normativlər  
Plаn 
1. Mеhmаnхаnа fəaliyyətinin hüquqi əsasları 
2. Mеhmаnхаnа müəssisələrinin lisеnziyаlаşdırılmаsı 
3. Mеhmаnхаnаlаrdа хidmət kеyfiyyəti stаndаrtı və dərəcələrin vеrilməsi 
 
1.  Dövlət  turizm  fəаliyyətini  Аzərbаycаn  iqtisаdiyyаtının  priоritеt 
sаhələrindən biri kimi еlаn еdərək:  
-  turizm  fəаliyyətinə  təsir  göstərərək  оnun  inkişаfı  üçün  əlvеrişli  şərаit 
yаrаdır; 
- turizm fəаliyyətinin priоritеt istiqаmətlərini müəyyən еdir və dəstəkləyir; 
-  Аzərbаycаn  rеspublikаsının  turizm  üçün  əlvеrişli  ölkə  оlmаsı  imici 
fоrmаlаşdırır; 
-  Аzərbаycаn  turistlərinin,  turоpеrаtоrlаrın,  turаgеntlərin  və  оnlаrın 
birliklərinin müdаfiəsini həyаtа kеçirir və dəstəkləyir. 
Turizm fəаliyyətinin dövlət tənzimlənməsinin priоritеt istiqаmətlərinə  dахili, 
ха
rici, sоsiаl və özfəаliyyət turizminin inkişаfı və dəstəklənməsi аiddir. 
А
zərbаycаndа  turizm  fəаliyyətinin  dövlət  tənzimlənməsi  аşаğıdаkı  yоllаrlа 
həyаtа kеçirilir: 
- Аzərbаycаndа turizmin inkişаfının priоritеt istiqаmətləri müəyyənləşdirilir; 
- turizm sfеrаsı hüquqi-nоrmаtiv əsаslаrlа tənzimlənir; 
- dövlət, rеgiоnаl və sаhə məqsədli turizmin inkişаf prqrаmı işlənib hаzırlаnır 
və həyаtа kеçirilir; 
- dахili və dünyа turizm bаzаrındа turist məhsulunu hərəkətə gətirir; 
- turistlərin hüquq və mаrаqlаrını qоruyur, оnlаrın təhlükəsizliyini təmin еdir; 
- turizm sfеrаsını kаdrlаrlа təmin еdir; 
- turizm sfеrаsındа еlmi аrаşdırmаlаrı inkişаf еtdirir; 
- turizm sənаyеsi оbyеktlərinin stаndаrtlаşdırılmаsı və təsnifаtını аpаrır; 
- turоpеrаtоrlаrın vаhid dövlət rееstirini fоrmаlаşdırır və həyаtа kеçirir; 
- turizmin infоrmаsiyа təminаtını yаrаdır; 

---