Mövzu 6 Beynəlxalq valyuta-maliyyə münasibətləri

 

İnvestisiya  Mübahisələrinin  Həlli  üzrə  Beynəlxalq  Mərkəz

  1966-cı  ildə  yaradılıb  və 

hazırda  134  ölkə  bu  təşkilata  üzvdür.  Bu  təşkilata  üzv  olmaq  üçün  əvvəlcə  BYİB-ə  üzv  olmaq 

lazımdır.  Mərkəz  tərəfindən  indiyə  qədər  114  iddiaya  baxılıb.  2002-ci  fiskal  ilində  16  iddia 

nəzərdən keçirilib. 

 

İMHBM  investisiya  mübahisələrinin  həlli  və  arbitrajı  üzrə  beynəlxalq  orqan  kimi  xarici 

investisiyaların qoyuluşunu dəstəkləyir. Bu yolla dövlətlər və xarici investorlar arasında qarşılıqlı 

inam  formalaşdırılır.  İnvestisiyalara  dair  xeyli  beynəlxalq  razılaşmalar  İMHBM-in  arbitraj 

orqanlarında yaradılır. İMHBM həmçinin arbitraj hüququ və xarici investisiya hququ sahəsində 

araşdırma aparır. 

Dünya Bankı Qrupunun digər təşkilatları kimi İMHBM də çoxtərəfli beynəlxalq müqavilə 

(“Dövlətlər  və  Digər  Dövlətlərin  Vətəndaşları  Arasında  İnvestisiya  Mübahisələrinin  Həlli 

Konvensiyası”)  əsasında  yaradılıb.  İndiyə  qədər  134  dövlət  müqaviləni  imzalamaqla  və 

ratifikasiya  etməklə  Konvensiya  Dövlətinə  çevrilib.  Konvensiyaya  əsasən  İMHBM  Konvensiya 

Dövləti  və  Konvensiya  Dövlətinin  vətəndaşlıq  tələblərinə  cavab  verən  fiziki  şəxslər  və  şirkətlər 

arasındakı mübahisələrinin arbitrajı və barışdırılması funksiyalarını yerinə yetirir.  

 

İMHBM sadə təşkilati struktura malik olub İnzibati Şura və Katiblikdən ibarətdir. İldə bir 

dəfə iclas keçirən İnzibati Şura Mərkəzin idarəedici orqanıdır. Hər bir Konvensiya Dövləti Şurada 

bir  nümayəndə  təyin  etmək  hüququna  malikdir  ki,  Mərkəzin  həmin  şəxslərə  ödəniş  həyata 

keçirməsi nəzərdə tutulmur. Dünya Bankının prezidenti 

“ex-officio”

 İnzibati Şuranın sədri sayılır, 

lakin onun səs vermək hüququ yoxdur.  

 

Katiblik  baş  katibdən,  baş  katibin  bir  və  ya  daha  artıq  müavinindən  və  işçi  heyətdən 

ibarətdir.  Konvensiyanın  10-cu  maddəsinə  görə  baş  katib  və  onun  müavinləri  İnzibati  Şuranın 

Sədrinin təqdimatı əsasında üçdə iki səs çoxluğu ilə seçilir. Onların vəzifə müddəti 6 il müəyyən 

edilir və yenidən seçilməyə icazə verilir. 

 

Mərkəzin  yurisdiksiyası  tərəflərin  razılığına  əsaslanır.  Yuirsdiksiyaya  razılıq  yazılı 

formada  olmalıdır  və  onun  birtərəfli  formada  geri  götürülməsinə  icazə  verilmir.  Konvensiya 

razılığın  verilmə  vaxtını  və  məkanını  müəyyənləşdirmir.  Belə  razılıq  ikitərəfli  və  çoxtərəfli 

investisiya müqaviləsində gələcək mübahisələrin Mərkəzə təqdimatını nəzərdə tutan müddəada və 

ya  mübahisənin  mövcudluğu  şəraitində