Mövzu 5 İşçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyası
Yüklə 308,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Afrika ölkələri
- 5.4. İşçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyasının ölkə iqtisadiyyatlarına təsiri
- Mənfi amillər
- 5.5. Beynəlxalq əmək miqrasiyası proseslərinin milli tənzimlənməsi: mahiyyəti, növləri və alətləri
Şərqi Avropalıların cəlb edilməsi üçün xüsusi proqramlar həyata keçirirlər. Kəskin mütəxəssis çatışmazlığı hiss edilən ixtisaslar neftçilər, mühəndis-kimyaçılar, fermerlərdir. 4.
əvvəllərində bu regionda miqrantların sayı 2 milyon nəfərə bərabər idi. İşçi qüvvəsini idxal edən əsas ölkələr Şimali Afrika ölkələri və Cənubi Afrika Respublikasıdır. Miqrantlar böyük əmək tələb edən almaz hasilatı, qızıl hasilatı, uran hasilatı kimi sahələrdə çalışırlar. 5.
Rusiya. Hazırda demoqrafik böhran yaşayan Rusiya beynəlxalq əmək bazarına çıxmağa və ölkəyə immiqrant axınını artırmağa məcburdur. 1995-ci ildə immiqrantların sayı 702,5 min nəfərə, emiqrantların sayı isə 340 min nəfərə bərabər olub. Müasir mərhələdə miqrasiyanın xüsusiyyətlərinə həmçinin aşağıdakıları aid etmək olar:
qeyri-leqal immiqrasiyanın artımı;
Şərqi Avropa və keçmiş SSRİ ölkələrindən emiqrasiyanın genişlənməsi;
əmək miqrasiyasının dövlət və beynəlxalq tənzimlənməsinin əhəmiyyətinin artması;
transmilli şirkətlərin miqrasiya proseslərində rolunun güclənməsi və onların bu prosesə təşkil olunmuş xarakter vermələri.
İşçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyası mürəkkəb və birmənalı olmayan bir proses olduğundan əmək resurslarını idxal və ixrac edən ölkələrin iqtisadi və sosial inkişafına həm müsbət, həm də mənfi təsir göstərə bilər. Xarici işçi qüvvəsindən istifadə immiqrasiya ölkələrinə əhəmiyyətli müsbət nəticələr əldə etməyə imkan verir:
(sahəvi və regional) dəyişikliklər yüngülləşir;
immiqrantlar adətən əmək resurslarının gəncləşməsinə səbəb olur, çünki adətən əhalinin daha mobil və daha əmək qabiliyyətli hissəsi miqrasiyaya cəlb edilir;
vəsaitlərə qənaət edilir;
immiqrantlar daxili bazarın həcmini genişləndirir və onların istehlak məqsədi ilə istifadə etdikləri vəsait ölkə iqtisadiyyatının inkişafına yönəldilir, onların banklardakı hesablarında toplanan vəsaitləri isə əlavə yığım mənbəyi kimi çıxış edir;
xarici işçi qüvvəsinə çəkilən xərc yerli işçi qüvvəsinə çəkilən xərcdən aşağıdır ki, bu da firmaya əmək haqqı xərclərini aşağı salmağa imkan verir;
işlədikləri ölkədən onların mənsub olduqları ölkəyə əmtəə ixracı üçün şərait yaradır. Bununla yanaşı, bu proses immiqrasiya ölkələri üçün bir sıra problemlər də yaradır:
bazarında vəziyyət pisləşir;
əmək bazarında işçi qüvvəsinin təklifinin artması nəticəsində milli işçi qüvvəsinin dəyərinin aşağı düşməsi baş verir;
İmmiqrasiyanın iqtisadi effektlərini çox zaman mənfi təsvir edirlər və əsasən də iş yerlərinin azalmasını və yerli əhali arasında işsizliyin artmasını qeyd edirlər. Lakin bu problemi inkar etmədən qeyd etmək lazımdır ki, immiqrantlar özləri ilə yeni təcrübə, bilik və bacarıqlar gətirirlər. ABŞ, Kanada və Avstraliya immiqrasiya nəticəsində yaranmış ölkələrdir. İmmiqrantlar ayrı-ayrı sahələrin iqtisadi inkişafına dinamizm gətirirlər. Nümunə kimi, İndoneziya və Malayziyada olan çinli sənaye işçilərini, Kanadada fəaliyyət göstərən Honq- Konqlu sahibkarları, Afrikada olan hind və livan biznesmenlərini, İran körfəzinin neft hasil edən ölkələrində işləyən iordan və fələstin fəhlələrini göstərmək olar. Bundan əlavə immiqrantlar yerli əhalinin çalışmaq istəmədikləri sahələrdə işləyirlər. Türkiyə və Şimali Afrikadan olan qeyri-ixtisaslı işçilər Almaniya və Fransaya olan immiqrasiyanın 60-80%-ni təşkil edir. Malayziyada indoneziyalılar, Argentinada boliviyalılar ağır işləri yerinə yetirirlər. Bir sıra ölkələrdə əhəmiyyətli ixrac gəlirini təmin edən sahələr immiqrantlar olmadan fəaliyyət göstərə bilməzlər. Nümunə kimi, Cənubi Afrika Respublikasında dağ-mədən sənayesini, Dominikan Respublikası, Malayziya və İspaniyada kənd təsərrüfatı plantasiyalarını, Malayziyada kauçuk və rezin sənayesini göstərmək olar. İşçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyasının emiqrasiya ölkələri üçün təsiri də birmənalı deyil. Müsbət təsirlər kimi aşağıdakıları qeyd etmək olar:
xaricdən ölkəyədaha təhsilli və ixtisaslı işçilər qayıdırlar;
xaricdən valyuta köçürmələri ölkə gəlirinin vacib mənbəsinə çevrilir;
vətənə qayıdan zaman miqrantlar özləri ilə maddi dəyərlər və yığımlar gətirirlər ki, onların da həcmi ümumilkdə pul köçürmələrinin həcminə bərabər olur. Mənfi amillər kimi isə aşağıdakıları göstərmək olar:
ölkə əmək qabiliyyəti yüksək olan əmək resurslarının bir hissəsini itirir ki, nəticədə də əmək resurslarının yaşlaşması baş verir;
“beyin axını”, yəni yüksək ixtisaslı işçilərin və elm adamlarının xaricə axını baş verir. Emiqrasiya əmək resurslarından bol olan ölkələrin iqtisadiyyatına əhəmiyyətli müsbət təsir göstərir. Belə ki, işçi qüvvəsinin xaricə axını işsizliyin həcmini azaldır. 1970-ci illərdə işsizlikə mübarizə proqramını işləyən Misir hökuməti ora xüsusi olaraq İran körfəzi ölkələrinə emiqrasiyanın stimullaşdırılması tədbirini salmışdı. Puerto-Rikoda qəbul edilən minimum əmək haqqı barədə qanun işçi qüvvəsinin ən azı 1/3-nin ABŞ-a emiqrasiya edəcəyindən çıxış edirdi. “Beyin axını” özlüyündə əksər inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün ciddi problemdir. Lakin əksər hallarda ölkənin iqtisadi vəziyyəti düzəldikcə “beyin axını” dayanır. Məsələn, hind alimləri bir neçə il yüksək texnologiyalarla məşğul olan ABŞ şirkətlərində çalışandan sonra öz ölkələrinə qayıtmış, yeni kompüter proqramlarının yaradılması üzrə Hindistan sənayesinin əsasını qoymuşlar.
İşçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyası inkişaf etdikcə və genişləndikcə miqrasiya axınlarının dövlət idarəedilməsi metodları yaranmış və təkmilləşmişdir. əksər ölkələr xarici ticarətin liberallaşdırılması yolunu seçdikləri bir zamanda onların demək olar ki hamısı beynəlxalq miqrasiyanı məhdudlaşdıran tədbirlər həyata keçirirlər. Miqrasiya məcmu istehsal həcminin artımına gətirib çıxarsa da miqrasiyadan əldə edilən gəlirin bölgüsü hem də bərabər Yüklə 308,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|