Mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti

Qonning miqdori

• Eritritsitlar (RBC) – 4 – 5000 000 dona
• Leykositlar (WBC) – 4 – 9000 dona
• Trombositlar (PLT) – 180 – 400000 dona
• Gemoglobin (HGB) - 120-160 g/l,
• Gematokrit-Ht (HCT) – 37,0 – 47,0
• EChT (ESR) – erkaklarda: 2 – 10 mm/s
• ayollarda: 3 – 12 mm/s

Qon plazmasining tarkibi:

• Katta odamlarda plazma tarkibida 90-92% suv, 7-8% oqsil, 0,9% tuz, 0,1% glyukoza, 0,8% yog`, uglevod, garmon, ferment, AT va erigan holdagi gazlar bo'ladi.
• Bola tug`ilganida qon plazmasida osh tuzi, glyukoza va oqsil miqdori katta odamlarnikidan kamroq bo`lib, 6 yoshda katta odamlarniki bilan tеnglashadi.

Qonning shaklli elementlari:

• Eritrositlar - qizil qon tanachalari bo`lib, suyak ko’migida hosil bo’ladi. Qonga o’tgandan so’ng 120 kun yashaydi. Har 500 eritrotsitga 1ta leykotsit to`g`ri keladi.

• Eritrotsitlar tarkibida gemoglobin gem (temir) va globin (oqsil) bo’ladi.
• Gem moddasi jigarda bilirubinga aylanib, o’t suyuqligi hosil bo’lishi uchun sarflanadi.
• Gemoglobin normadan kamaysa, kamqonlik kasalligi kelib chiqadi.

Leykositlar (oq qon tanachalari)

• Lеykotsitlarning soni organizmning holatiga (kasallik), ovqatlanishiga (dieta), muskullar ishi (charchash) larga bog’liq. Lеykotsitlar suyak iligida, taloqda va limfa bеzlarda hosil bo`lib, 2-5 kun yashaydi.
• Lеykotsitlar 3 guruhga bo`linadi; 1) donador lеykotsitlar, 2) donasiz, 3) monotsitlar.

Trombotsitlar

• Trombotsitlar - qon plastinkalari qonning shaklli elеmеntlari orasida eng maydasidir. Ular suyaklarning ko`mik qismida va taloqda hosil bo`ladi. Trombotsitlar ham yoshga qarab o`zgarib boradi.
• Ularni 180-200000 dan kamayib ketishi qonni 3-5 minutda ivimaslik - DVS (trombotsitopatiya) kasalligiga olib keladi.

Qon guruhlari

• Eritrositlar tarkibida agglyutinogen - yopishuvchi A va B (glikoproteyin va glikolipidlar), plazmasi tarkibida agglyutinin α (alfa) va β (betta) yopishtiruvchi moddasi bor.
• Qondagi aglyutinin (α, β) va agglyutinogen A,B bor yoki yo‘qligi qarab qonning 4 guruhi farqlanadi.

Qon guruhlari	Agglyutinin (antitana)	Agglyutinogen (antigen)
I (O)	α, β	yo’q
II (A)	β	A
III (B)	α	B
IV (AB)	yo’q	A, B

Qon guruhlari	Qon berish mumkin odam (donor)	Qon qabul qiladiganlarni (retsipiyent)
I (O)	I, II, III, IV	I (sahiy)
II (A)	II, IV	I, II
III (B)	III, IV	I, III
IV (AB)	IV	I, II, III, IV (baxil)