Йапонийа сяфярнамяси
53
Saat 14. Saat 15. Saat 16. İlahi, dözüm ver mənə.
Hayku
Ey vaxt, get,
Ey vaxt, get,
Ey yar gəl ki, vaxt getməsə gəlməzsən.
(Üçüncü Divan, səh.
1023)
Saat 17. Saat 18. Görəsən darıxmaqdan ölmək
olarmı? Ölmərəm ki? Qərib yerdə, özü də tək, tənha.
Vaxtın ləng ötməsi barədə elə bu dəm ləngimədən bir
başqa hayku yazdım:
Hayku
Dəqiqələrin
Ayaqları ləng –
Daş sallanıb onlardan.
Nəhayət olduqca məlahətli bir qadın səsi eşitdim
(mən bu saat lap şeytanın da səsini «məlahətli qadın
səsinə» bənzədərdim): «Tokioya uçan SU-583-cü reysin
sərnişinlərinin
qeydiyyatı
18-ci
çıxış
yolunda
başlanacaqdır». Sağ olun, ey qeydiyyatçılar, var olun. Tez
qeyd eləyin bizi, oturaq təyyarəyə, uçaq Yaponiyaya.
Amma, yamanca qar yağır. Cənubi Azərbaycan şairi Mirzə
Əli Möcüz demişkən:
«Görəsən göydəki ambardə qar var, ya yox?»
Şahin Fazil
54
Yəqin ki çox qar var. Yağır ki, yağır...
Təyyarənin uçuşu yarım saatdan da çox gecikdi.
Nəhayət ki, təyyarədəyik. Nəhəng bir təyyarə. Olduqca iri
bir dəmir quş. «Dəmir quş»un içərisindəyik. Mixaildən
(bortprovodnik) soruşdum:
-Bu nə təyyarədir belə?
Cavab verdi: - Aerobusdur.
Dedim: - Harada düzəldiblər?
Dedi: - Fransada.
Dedim: - Maşallah!
Görəsən, bir də haçansa, aerobus demirəm, heç
olmasa bapbalaca təyyarə düzəldə biləcəyikmi? Yadıma
böyük şairin kiçik bir şe’rinin bu misraları düşdü:
«Özgələr qoy paravoz, ya gəmi icad eləsin,
Biz verib pul, minərik, yol gedərik rahət ilə».
Aerobus nə aerobus! Həm görünüşünə, həm də
sərnişin tutumuna görə olduqca əzəmətli bir hava gəmisi.
Yaponiyaya uçarkən belə aerobus Bəkir müəllimin
də diqqətini cəlb edib: «Səfərimiz davam edirdi. Ertəsi
gün, Yaponiya hava xətləri şirkətinə məxsus «Boinq -
743» təyyarəsi ilə Sapporoya yola düşdük. Təqribən 500
sərnişin tutan üç hissədən ibarət böyük teatr salonunu
xatırladan bu təyyarədə ilk dəfə uçmaq, yol boyu
televiziya ilə göstərilən filmlərə baxmaq, yaxud qulaq
radiosu ilə gözəl yapon xalq musiqisini dinləmək, əlbəttə,
maraqlı idi. Lakin, bir ildə «Boinq» markalı Amerika
təyyarələrinin bir neçə dəfə qəzaya uğradığını, çoxlu
Йапонийа сяфярнамяси
55
sərnişinin tələfatına səbəb olduğunu bildiyimdən, niyə
gizlədim, həyəcan keçirirdim...» (Bax: Göst. kitab, s.684).
Elə mən də həyəcan içindəyəm, Bəkir müəllim,
amma mənim uçduğum bu təyyarə Amerikada yox, Mixail
dedi ki, Fransada düzəldilib. Mənzil başına çataram
inşallah.
Aerobusa göz gəzdirirəm. Hər üç hissənin ön
divarlarında monitorlar quraşdırılıb. Həmin monitorlar
bütün uçuş boyu sərnişinləri aerobusun getdiyi marşrutu,
onun sur’ətini, uçuş yüksəkliyini, havanın temperaturunu,
üstündən uçub getdiyini bütün şəhər, dağ, çay və çöllərin
adlarından agah edir. Moskva ilə Tokionun arasında olan
hava yolunun uzunluğu, gəmi komandirinin e’lan etdiyinə
görə 8 saat 55 dəqiqədir. 7716 km. məsafə və 8 saat 55
dəqiqə uçuş.
Sərnişinlərin çoxusu yatır. Mənimsə yuxum gəlmir.
İstəyirəm ki, gəlsin, amma gəlmir ki, gəlmir. Həyatımda
yuxusuz qaldığım vaxtlarım çox olub. Bə’zən yuxunu
özüm qovmuşam gözlərimdən, çünki yuxu gedəndə şe’r
gəlir, şe’r doğulur. Belə bir şe’rim var:
Kim isə yuxumu götürüb qaçır
Elə ki, yumuram gözümü gecə
Hansı bir qüvvəsə gözümü açır.
Yatmağa qoymuram özümü gecə,
Kim isə yuxumu götürüb qaçır.
Gecə ilham pərim gülür üzümə,
Gecə səhərəcən şe’r deyirəm.
Qayıtmasın deyə yuxu gözümə,
Hərdənbir qolumu çimdikləyirəm...
Şahin Fazil
56
Bə’zən ürək deyir, bə’zən dil deyir,
Arada sözlərin rəngi görünür.
Səhər açılanda əlimdə şe’r,
Balışda mürəkkəb rəngi görünür.
Özümü yalandan öyə bilmərəm,
Demirəm hər və’də sözüm çox olur.
Özgə şe’rləri deyə bilmərəm.
Mənim şe’rlərim gecə doğulur.
Belə artırıram şe’r varımı,
Azalmır bu varın istəyi canda.
Bə’zən qaranlıqda yazdıqlarımı
Oxuya bilmirəm sübh açılanda.
Beləcə-beləcə çoxaldı şe’r,
Beləcə-beləcə çoxaldı misra.
Bə’zən bir gecədə beş-altı şe’r,
Bə’zən bir gecədə beş-altı misra...
(Əllərini ver mənə, səh.47-48)
Йапонийа сяфярнамяси
57
Xəyalım şe’rdə, nəzərim monitordadır.
Tokionun «Narita» adlanan aeroportuna çatanadək
aerobusumuz bu yerlərin üzərindən keçir: Kostroma,
Voloqda, Sıktıvkar, Yekaterinburq, Uxta ilə Perm arasında
yerləşən Ural dağları, sonra Qərbi Sibir düzənliyi,
Novosibirsk, İrkutsk, Xabarovsk, oradan şimalda Curcur
dağları və Tatar boğazı... Ada bax ha-Curcur. Boğaza bax
ha – Tatar! Yəqin ki, bu yerlərdə qədimlərdə türklər
yaşayıblar (Oljas Süleymenovun çoxdan oxuduğum «Az i
ya» kitabını bir də nəzərdən keçirməliyəm).
Maqadan şimalda qaldı. «Maqadan» dedim, yadıma
Cəmaləddin düşdü. Qohumum Cəmaləddin. 13-14 yaşım
vardı. Cəmaləddin günlərin bir günü Qubaya gəldi.
«Müharibədə itkin düşənlər» siyahısındaydı onun adı. Sən
demə, itkin deyilmiş, Maqadandaymış. 1953-cü ildə gəlib
çıxdı
Azərbaycana,
Qubaya.
Yaman
«vurandı».
Qohumlarım İmrana, Tariyelə, kiçik qardaşım Nərimana
və mənə çaxır içmək öyrətdi. Özü isə spirt içirdi. 96
dərəcəli spirt. Çox içdiyi üçün çox tez öldü. Biz isə çox
içmədik. Doğrudur, İmran da, Tariyel də, Nəriman da çox
yaşamadılar. Əməkdar İncəsənət xadimi İmran Xəlilov,
əsgərlikdən sonra Özbəkistanın Nəvai şəhərində ömür
sürən Tariyel Zeynalov və mənim müstəntiq qardaşım
Nəriman Fərzəliyev çoxdan Allah rəhmətinə qovuşublar.
Mən isə, hələ ki, sağam və hazırda Yaponiyaya
uçmaqdayam. Şükür sənə İlahi:
Hər yanan sönməlidir, sönməlisən, ey Şahin,
Əriyib şam təhəri söndü Nəriman da belə.
(Qəzəllər, 1994, səh.58)
Şahin Fazil
58
Curcur dağları! Tatar boğazı! Nəhayət, Sakit
Okeanın içərisində mövcud olan qırx minədək böyük-kiçik
adadan ibarət Yaponiya və onun paytaxtı Tokio. Artıq,
şəhərin Narita aeroportunu görürəm.
Aerobusda hamımıza deklarasiya vərəqi paylandı. 2
vərəq. Onları yazıb doldurmalıyam. Yanımda bir yapon
əyləşib. Kohşon Nanami. Çənəsində uzun saqqalı olan
(guya mən də saqqal saxlayıram!..) K.Nanami məşhur
rəqqasdır. Mənə nisbətən ingilis dilini çox yaxşı bilir.
Mənim deklarasiyamı da o doldurdu. Deklarasiya
vərəqlərində çoxlu suallar vardı ki, onların biri belə idi:
«Siqaret çəkirsinizmi?». Cavabım «yox» yazıldı və dərhal
çoxdan yazdığım bu beyt yadıma düşdü:
Etməsəm də meyə aludə bu vurğun canı,
Meyi üstün tuturam, neyləyirəm qəlyanı?
Dostları ilə paylaş: |