Microsoft Word isk?ND?Rnam?-S?R?Fnam?-nizami doc
Yüklə 2,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qəzənfər Əliyev
15
16 yük iftixar hissilə deyir ki, onun müqəddəs sirlərlə dolu şeirləri aşkar olaraq Buxaraya aparılarsa da, Gəncə torpağından olduğunu zövq əhli bilir. Böyük humanist şair olan Nizaminin dərin vötənpərvərlik duyğuları onun beynəlmiləlçi görüşləri ilə sıx bağlıdır. Nizami xalqlar dostluğu və sülh ideyalarının carçısıdır. Onun əsərlərində, eləcə də "Şərəfnamə"sində yunanlıların və ərəblərin, gürcülərin, rusların, çinlilərin və hindlilərin, Dağıstan və İran xalqlarının həyatından, adət və ənənələrindən hörmətlə danışılır. Şairin məqsədi öz həmvətənlərinin həmin xalqların tarixi keçmişi və yaxud ona müasir olan həyat tərzilə yaxından tanış etmək olmuşdur. Bu nəcib vəzifənin öhdəsindən dahi şairimiz böyük ustalıqla gələ bilmişdir. "Şərəfnamə" qəhrəmanlıq dastanıdır. Təbiidir ki, biz bu əsərdə çoxlu döyüş səhnələrinə təsadüf edirik. Şairin müharibələrə olan münasibəti onun beynəlmiləlçilik görüşlərilə üzvi surətdə bağlıdır. Nizami müharibələri İnsan cəmiyyəti üçün fəlakət sayırdı. Böyük mütəfəkkir şair ədalətli və ədalətsiz müharibələri bir-birindən seçməyi bacarmışdır. O, "bir ovuc torpaq" üstündə insanları qırğma verən feodal hökmdarları öz bədii söz sənətinin gücüylə ifşa edirdi.
"Şərəfnamə"də müharibələri təsvir edərkən Nizami ilk növbədə dövrün feodal hakimlərinin ölkələri viranlığa döndərən ədalətsiz, mənasız döyüşlərini nəzərdə tuturdu. Məhz buna görədir ki, şair ('İskəndərnamə"nin giriş hissəsində dəfələrlə işarə vurur ki, bu əsərə uzaq keçmişdən bəhs edən sadəcə əfsanə kimi baxılmamalıdır. Nizami öz dövrünün qabaqcıl fikir sahiblərini həyəcana gətirən bir sıra mühüm və aktual problemləri bu son əsərində əks etdirməyi öz qarşısına qoymuş və həmin istəyinə də yüksək bədii səviyyədə nail ola bilmişdir. Nəhayət, bir neçə kəlmə də hazırda əsərin oxuculara təqdim olunan Azərbaycan dilinə tərcüməsi haqqında qeyd etmək istərdik. Böyük şairimizin başqa əsərlərindən fərqli olaraq "Şərəfnamə" görkəmli Azərbaycan şairi və ədibi Abdulla Şaiq tərəfindən bilavasitə orijinaldan tərcümə olunmuşdur. Şübhəsiz, müəyyən bədii xüsusiyyətləri ilə yanaşı Abdulla Şaiqin tərcüməsi orijinal mətnə məna və obrazlar baxımından öz uyğunluğu ilə yüksək dərəcədə fərqlənir.
17
18 Ey tanrı, dünyaya sənsən padşah, Biz kiçik bəndəyik, sən böyük allah. Tək sənə sığınır hər yüksək, alçaq, Hər varlıq yoxluqdur, sən varsan ancaq. Yuxarı, aşağı - hər gözə çarpan Nə varsa, onları sənsən yaradan. Sənsən hər biliyi bizə öyrədən, Torpağın köksündə qələm işlədən. Sənin varlığına tapınca bürhan, Ağıl ilk inandı sənə, yaradan. Sən ağlın gözünü işıqlandırdın, Sən doğru yollarda çıraq yandırdın. Göyləri sən qurdun, ucaltdın, allah, Ona yer üzünü etdin güzərgah 1 . Sənsən bu aləmdə bir damcı sudan Günəşdən işıqlı gövhər yaradan 2 .
Sərrafın əlinə sən verdin açar. Daşların bağrına düzdün gövhəri, Rənglərlə boyadın hər bir cövhəri. Buludlar yağdırmaz, sən deməsən: "Yağ!" Sən "bitir!" deməsən, bitirməz torpaq. Özün də kimsədən kömək almadan Yaratdın nə gözəl, səfalı cahan. Istidən, soyuqdan, qurudan, yaşdan Yoğurub yaratdın gözəl bir cahan. Nə gözəl naxışlar vurdun xilqətə, Ağıllar heyrandır bu məharətə. Bu sirri mühəndis axtarır hər an, Bilməyir ən əvvəl başladın hardan. Uca sənətini seyr edirik biz, Yeməkdir, yatmaqdır yalnız işimiz. Hər nəyi bəzədin, var etdin yoxdan Onlara ehtiyac duymadın bir an.
19 Sən elə qurdun ki, yerin işini, Göyün, ulduzların bu gərdişini, Göyə ucalsa da düşüncə, fikir, Bu kəmənddən başı çıxa bilməyir. Sən vardın varlıqlar olmayan zaman, Onlar yox olacaq, sən qalacaqsan. Sən düzdün göylərə şux ulduzları, Insanla bəzədin hər bir diyarı. Fələyi uca bir hasara aldın, O yerdə idrakı kəməndə saldın 3 . Elə bir tağ vurdun daşsız, dirəksiz, Düşüncə o yerə yol tapmaz, şəksiz. Zatına düşüncə, ağıl əl atmaz, Böyük qüdrətinə qüdrəti çatmaz. Sənin varlığındır o laməkandan Idrak elçisini hər an daşlayan 4 .
Artıq da deyilsən, əskiləsən sən. Xəyal da, nəzər də yolunda məhrum, Nə qədər axtarsa deyilsən məlum. Ey tanrı, sən hansı başı ucaltsan, Əyə bilməyəcək onu bir insan. Qəhrinlə hər kimin əysən boynunu, Kimsənin köməyi dikəltməz onu. Biz sənə bəndəyik, sənindir fərman, Hər kömək səndədir, sənsən əl tutan. Fildə, qarışqada zəiflik, qüvvət Sənin əmrindədir, ey ulu qüdrət. Sənin qüdrətindən qüvvət alınca İlahi məhv edər zəif qarınca. Yollardan tüstünü qaldırsan əgər, Bir çibin Nəmrudun beynini yeyər 5 . Istəsən əzilsin düşmənin beli, Quşlarla qırarsan əshabi-fili 6 .
Gah xırda çərdəkdən yaratdın ağac 7 . Gah Xəlil alırsan bütxanələrdən, Yüklə 2,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|