10
craiyyə Şurası 24 icraçı və bir bölüşdürücü direktordan ibarətdir. Fondun cari
ə
məliyyatlarına rəhbərlik edir, lakin onun səsvermə hüququ yoxdur (istisna hallarda
mövcuddur). craiyyə Şurasının 5 üzvü (ABŞ, Almaniya, Yaponiya, Fransa, ngiltərə)
ə
n çox kvotaya malik olduqları üçün təyin edilirlər, qalan 19 üzv isə 2 ildən bir digər
dövlətlərdən seçilirlər. Bir qayda olaraq Şura üzvləri arasında konsensus mövcud
olduğu üçün təyin məsələlər demək olar ki, səsverməyə çıxarılmır. craçı direktorlar
müxtəlif təyinatlı komitə və komissiyalar yaratmaq hüququna malikdirlər.
BVF-nin Statistika Komitəsi EÖ və EOÖ-in nümayəndələrindən təşkil olunur
və ödəniş balansları ilə bağlı statistika Fondun inkişaf istiqamətləri ilə əlaqələndirir.
BVF-nin əsas məqsədləri :
1
Beynəlxalq valyuta sistemi əməkdaşlığına köməklik göstərilməsi ;
Beynəlxalq ticarətin genişlənməsinə və balanslaşdırılmış artımına köməklik
göstərmək ;
Üzv ölkələrin valyuta siyasətlərini əlaqələndirmək və razılaşdırmaq. Bununla
da beynəlxalq valyuta sisteminin fəaliyyətii təmin etmək və milli valyutaların
valyuta məzənnəsinə və valyuta dönərliyinə yardım göstərmək;
Valyutaların bərabərliyinin və valyuta məzənəsinin müəyyən edilməsi yolu ilə
hər hansı bir valyutanın rəqabət üstünlüyünə yol verməmək;
Üzv ölkələr arasında çoxtərəfli ödəniş sisteminin təmin edilməsinə köməklik
göstərmək və valyuta məhdudiyyətini aradan qaldırmaq;
Üzv ölkələrdə tədiyyə balanslarının tənzimlənməsi və valyuta məzənnəsinin
sabitləşdirilməsi üçün onlara xarici valyuta şəklində borc və kredit verilməsini
təmin etmək;
Üzv ölkələrdə maliyyə və valyuta məsələlərində məsləhət yardımı edilməsi və
s.
Bütün bunları yekunlaşdıraraq, qısa şəkildə BVF-nin əsas məqsədini aşağıdakı
kimi ifadə etmək olar: BVF-nin əsas məqsədi beynəlxalq valyuta əməkdaşlığının
stimullaşdırılması, beynəlxalq ticarətin tarazdırılmış inkişafına köməklik edilməsi,
1
M.Məmmədov, E. badov “Beynəlxalq qtisadi Təşkilatlar”, Bakı 2008, səh. 58-59
11
üzv ölkələrin tədiyyə balanslarında kəsrin aradan qaldılmasında və valyuta
kurslarının sabitliyinə nail olunmasına yardım göstərilməsidir.
BVF-nin başlıca vəzifəsi beynəlxalq pul-kredit və maliyyə sisteminin
sabitliyinin təmin olunmasıdır ki, bunsuz da beynəlxalq ticarətin mövcud olması
mümkün deyil. Adətən bunlar ya ölkələrin maliyyə nazirləri və ya mərkəzi bankların
rəhbərləri olurlar.
BVF-nin əsas funksiyaları:
Davranış kodeksinə əməl olunması ;
Valyuta sabitliyinin qorunması və maliyyə yardımlarının göstərilməsi;
Məsləhətləşmə və əməkdaşlıq;
BVF-in fəaliyyət istiqamətləri: maliyyələşdirmə, nəzarət və EOÖ-ə texniki
yardım göstərilməsidir.
Nəzarət - hər şeydən əvvəl dialoq rejimində iqtisadi siyasət məsələləri üzrə
müntəzəm məsləhətləşmələr vasitəsilə tətbiq olunur. Orta hesabla ildə bir dəfə fond
üzv ölkələrdə iqtisadi vəziyyətin hərtərəfli qiymətləndirilməsini həyata keçirir.
Bununla əlaqədar ölkənin rəhbərləri ilə məsləhətləşmələr aparılır və onun gedişində
milli valyutanın kursunun sabitləşməsi və iqtisadi artıma səbəb ola biləcək müxtəlif
iqtisadi proqramların tətbiqi məsələləri müzakirə olunur.
Nəzərə almaq lazımdır ki, beynəlxalq pul-kredit və maliyyə sisteminin ,
beynəlxalq hesablaşmalar sisteminin və valyutaların dəyişmə kurslarının sabitliyi
təmin olunmadan beynəlxalq ticarət mövcud ola bilməz.
Texniki yardım - ölkələrin səmərəli maliyyə-kredit siyasətini işləmələri və
həyata keçirmələri imkanlarının genişləndirilməsi məqsədilə BVF tərəfindən əvəzsiz
olaraq həyata keçirir. O, bir neçə istiqamətdə o cümlədən vergi və pul-kredit siyasəti,
valyuta siyasəti, bank və maliyyə sistemində tənzimləmə və nəzarət , eləcə də milli
statistika indikatorlarının beynəlxalq standartlara yaxınlaşdırılması məqsədilə milli
statistika sahələrində də həyata keçirilir.
BVF üzv ölkələrin tədiyyə balansının maliyyələşdirilməsində çətinliklə
qarşılaşdıqda vəziyyətin düzəldilməsi üçün ölkələrə güzəştli şərtlərlə kredit ayırır.
12
Bu maliyyə köməyi ölkələrə tədiyyə balansının problemlərini həll etməyə imkan
yaradır. BVF tərəfindən maliyyələşdirilən müvafiq proqramlar milli hökumətlər
tərəfindən fondla sıx əlaqəli şəkildə işlənilir. Fond tərəfindən bu proqramların yerinə
yeririlməsinə maliyyə yardımı göstərilməsi məsələsi isə , ölkənin işlənilmiş proqramı
hansı dərəcədə səmərəli tətbiq etməsindən asılı olaraq müəyyənləşdirilir.
BVF ümumi məqsədi və kreditləşmə şəraitindən asılı olaraq müxtəlif
kreditləşmə mexanizmlərindən istifadə edir. Aydındır ki, bütün hallarda müəyyən
limit və məbləğin həddi müəyyənləşdirilir. Bütün bu mexanizmləri 4 qrupa bölmək
olar: adi mexanizm, xüsusi qarşılıqlı ödənişə əaslanan mexanizm, fövqaladə yardım,
aşağı gəlirə malik ölkələrə yardım mexanizmi.
Bütün bu mexanizmlər kreditin hansı sahəyə, nə məqsədə, hansı müddətə, neçə
faizlə, kreditin həcmi və digər prinsipləri özündə əks etdirir. Hər halda kredit
verilməsində aşağıdakı siyasi-iqtisadi şərtlər əsas götürülür:
- Fondun verdiyi vəsaitin vaxtında qaytarılması. BVF-in vəsaiti onun bütün
üzvlərinin əmlakıdır. Odur ki, onların hamısı kredit götürmək hüququna malikdirlər;
- BVF kredit verməzdən əvvəl öz qurumları vasitəsilə vəaitin qaytarılma
imkanlarını müəyyənləşdirir.Bu məqsədlə borc alan ölkə ilə razılaşma sənədi
hazırlanır və icraedici şuraya təqdim edilir;
- Borc alan ölkə müəyyən edilmiş vaxtdan faiz də daxil olmaqla krediti
ödəməyə başlayır. Faiz norması bazar normalarından aşağıdır.
Dönərli olmayan valyutaya malik ölkələr BVF-dən kredit almaq üçün kredit
məbləğində öz valyutasını “girov” qoyur. Kreditin müddəti bitdikdən sonra borc alan
ölkə öz milli valyutaını almalı, bunun müqabilində BVF-nin SDR və ya hər hansı
dönərli valyutada borcunu qaytarmalıdır. Kreditin qaytarılma müddəti ərzində borclu
ölkənin maliyyə vəziyyəti yaxşılaşdıqca. Bvf-nin sərəncamında olan öz milli
valyutasını vaxtından əvvəl tədricən almağa borcludur.
BVF üzv ölkələrini üç yolla maliyyə vasitəsilə təmin edir və bunların hamısının
ortaq məqsədi üzv ölkələrə ehtiyat valyutaların ötürülməsidir. Həm standard, həm də
güzəştli kreditlərin verilməsi zamanı maliyyələşmə əsasən BVF-in təşkilatı vasitəsilə
Dostları ilə paylaş: |