Microsoft Word ihyo ilm ziyouz com doc

Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
15
bir gunoh qilsa, libos undan olinmasligi uchun, unga uch marta tanbeh beradi. Garchi, 
bu gunohi vafotigacha davom etsa ham (libos yechib olinmay, tanbeh berilaveradi)». 
 
Ahnaf ibn Qays (r.a.) aytadilar: «Olimlar ehtiromga loyiq buyuk insonlardir. Ilm bilan 
mustahkamlanmagan har qanday ulug‘likning oqibati xorlikdir». 
 
Salim ibn Abul Ja’d aytadilar: «Meni bir ulug‘ zot uch yuz dirhamga sotib olib, qullikdan 
ozod etdi. Shundan so‘ng men ilm o‘rganishga qaror qildim. Hech qancha vaqt 
o‘tmasdan, shahar amiri ziyoratimga keldi, men unga huzurimga kirishiga ruxsat 
bermadim». 
 
Zubayr ibn Abu Bakr aytadilar: «Otam Iroqdan menga yozgan bir maktubida shunday 
deb nasihat qilgan edi: «Ilm o‘rgan, zero, faqir chog‘ingda u mol,  boy vaqtingda jamol – 
ziynatdir». 
 
Luqmon (a.s.) o‘g‘liga bunday nasihat qilganlar: «Ey o‘g‘lim, sen olimlar bilan  o‘tir. 
Ularning orasiga kir, chunki Alloh taolo yerni osmon suvi bilan tiriltirgani kabi, qalblarni 
hikmat nuri bilan tiriltiradi». 
 
Hukamolardan biri aytadi: «Agar olim kishi vafot etsa, uning vafotiga suvdagi baliqlar, 
osmondagi qushlar yig‘laydi. Uning jismi yo‘q bo‘lsa-da, chiroyli zikri  nomi 
unutilmaydi». 
 
Zuhriy aytadilar: «Ilm mardlikdir. Uni faqat mard erkaklar sevadi». 
 
 
Ilm o‘rganish fazilati 
 
Ilm olish fazilati haqida Qur’oni karimda shunday marhamat qilinadi:  
«Axir ulardan har bir guruhdan bir toifa odamlar (jang uchun) 
chiqmaydilarmi?! (Qolganlari esa Madinada) dinni o‘rganib, (jangga ketgan) 
qavmlari ularning oldilariga qaytgan vaqtlarida, u qavmlar Allohning azobidan 
saqlanishlari uchun ularni ogohlantirgani (qolmaydilarmi)?!» (Tavba surasi, 122-
oyat). 
 
Bu oyatdan ko‘zlangan maqsad ta’lim berish va to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatishdir.  
Alloh taolo aytadi:  
«Eslang (Ey Muhammad), Alloh kitob berilgan kimsalardan «Albatta, u 
(Kitob)ni odamlarga ochiq bayon qilursizlar va yashirmaysizlar», deb ahd-
paymon olgan edi» (Oli Imron surasi, 187-oyat). Bu oyat ta’lim berishning vojibligiga 
dalolatdir. 
 
Boshqa oyatda aytiladi:  
«Agar bilmasangiz, ahli ilmlardan so‘rangiz» (Nahl surasi, 43-oyat). 
 
 Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) ilm olish fazilatini shunday bayon qiladilar: 
«Kim ilm talab qilish yo‘lini tutsa, Alloh taolo uni jannat yo‘liga yo‘llab qo‘yadi».
32
 
 
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: «Maloikalar tolibi ilmning qilgan 

---

Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
16
ishidan mamnunlar kerak bo‘lib, unga qanotlarini yozadilar».
33
 
 
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) marhamat qiladilar: «Ilmdan bir bob o‘rganib 
tong ottirishing yuz rakat namoz o‘qishingdan afzaldir».
34
 
 
32. Imom Muslim rivoyati. 
33. Imom Ahmad, Ibn Hibbon va Hokimlar rivoyati. 
34. Ibn Abdulbar Abu Zarrdan  rivoyat qilgan. Ibn Mojaniki boshqa lafz ila keladi. Bu hadisni Alboniy zaif degan.
 
 
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) yana aytadilar: «Kishi ilmdan bir bob o‘rganishi 
uning uchun dunyo va undagi narsalardan yaxshiroqdir». 
35
 
 
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: «Ilmni Chinda bo‘lsa ham 
o‘rganinglar». 
36
 
 
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) marhamat qiladilar: «Ilm  xazina, uning kalitlari  
savol. So‘ranglar, so‘rashda to‘rt kishi savobga ega bo‘ladi: so‘rovchi, olim, eshituvchi, 
ularni do‘st tutuvchi». 
37
 
 
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: «Johil bilmaganini so‘ramasligi, olim 
bilganini aytmasligi durust emas». 
38
 
 
35. Ibn Abdulbar Hasan Basriydan mavquf holda rivoyat qilgan. Tabaroniy  zaif isnod ila rivoyat qilgan. 
36. Ibn Adiy va Bayhaqiylar zaif isnod bilan rivoyat qilishgan. Alboniy «Az-za’ifa» nomli kitoblarida botil hadis degan. 
37. Abu Nu’aym zaif isnod bilan rivoyat qilgan. U isnodiga ko‘ra mavzu’dir. 
38. Tabaroniy, Ibn Murdavayh, Ibn Sunniy, Abu Nu’aymlar zaif sanad bilan rivoyat qilishgan.
 
 
Abu Zarr rivoyat qilgan hadisda shunday deyiladi: Nabiy (sollallohu alayhi vasallam): 
«Olimning majlisida hozir bo‘lish ming rakat namozdan, mingta kasalni borib ko‘rishdan, 
mingta janozaga ishtirok qilishdan afzaldir», dedilar. Shunda: «Yo Rasululloh, Qur’on 
tilovatidan ham yaxshiroqmi?» deb so‘rashdi. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi 
vasallam) aytdilar: «Ilm bo‘lmasa, Qur’on tilovati foyda beradimi?»
39
 
 
Payg‘ambar (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: «Kim Islomni tiriltirish uchun ilm 
o‘rganayotganida vafot etsa, jannatda u bilan payg‘ambarlar orasida bir daraja 
qoladi».
40
 
 
Islom buyuklari ham ilm o‘rganish fazilatini ko‘p ta’kidlashgan.  
 
Ibn Abbos (r.a.) aytadilar: «Ilm olishda (qiynaldim), bir oz xorlandim, tilagim hosil 
bo‘lgach, azizu mukarram bo‘ldim». 
 
39. Ibn Javziy «Mavzu’ot»da zikr qilgan. 
40. Doramiy va Ibn Sunniylar hasan holda rivoyat qilishgan.
 
 
Ibn Abu Mulayka Ibn Abbos haqida shunday deganlar: «Chiroyda Ibn Abbosdek 
chiroylisini, so‘zlashda tili ravonini, fatvo berishda ilmlisini ko‘rmaganman». 
 
Abdulloh ibn Muborak aytadilar: «Ilm o‘rganmasdan turib ulug‘likka intilgan kishiga 
hayronman».  

---