Microsoft Word Heyvanlar alemi cavab az doc

uyğunlaşdırılması  elmi  cəhətdən  əsaslandırılmalıdır:  yeni  köçürülmüş  heyvanlar 

zərərverici  olmamalıdır;  yerli  heyvanları  sıxışdırmamalıdır;  uyğunlaşmadan 

ə

vvəlki  keyfiyyətini  itirməməlidir.  Məsələn,  Sibirin  iynəyarpaqlı  tayqa 

meşələrindən  Krımın  enliyarpaqlı  meşəsinə  köçürülmüş  sincab  növü  burada 

yayılsa  da,  qısa  müddət  ərzində  onun  xəz  örtüyü  kobudlaşmış,  rəngi  tündləşmiş, 

seyrəkləşmiş,  keyfiyyətini  itirmişdir.  Xəzər  dənizində  iqlimə  uyğunlaşdırılmış 

kefal balığı Qara dəniz kefalından daha iridir, lakin dadına görə ondan geri qalır. 

 

24. Ada faunası və materik faunası. 

   Qədim  ada  faunasının  səciyyəvi  xüsusiyyətləri  bunlardır:  1)  endemik  növlərin 

zənginliyi;  2)  növ  tərkibinin  kasıb  olması;  3)  adaya  məxsus  qrupların  azlığına 

baxmayaraq, onların növlərinin müxtəlifliyi. 

   Ada  faunasının  əksinə  olaraq,  materik  faunası  özünün  zəngin  növ  tərkibinə, 

biosenozunun  zənginliyinə,  yerli  növlərlə  kənardan  gələn  növlər  arasındakı 

rəqabətin mürəkkəb olmasına görə fərqlənir. 

   Materik  və  okean  adalarının  faunaları  müxtəlif  xarakterlidir:  materik  adaları 

ayrıldığı  materikin  faunasına,  okean  adaları  isə  “təsadüfi  gətirilən”  faunaya 

malikdir. 

 

25. Yer kürəsinin faunistik bölgüləri. 

   Qurunun  faunistik  vilayətləri  4  aləmdə  birləşdirilir:  arktogey,  paleogey,  neogey 

və notogey. 

   Öz nəhəng sahəsinə görə Holarktika vilayəti Arktogey aləminə uyğun gəlir. Bu 

aləmin səciyyəvi müsbət xüsusiyyətləri –  məməlilərin geniş yayılmış və endemik 

fəsilələrinin  mövcudluğu,  mənfi  xüsusiyyətləri  –  yarımmeymunların,  fil  və 

kərkədanların olmamasıdır. 

   Notogey – qurunun 3 faunistik vilayətini birləşdirən zoocoğrafi bölgüdür. Buraya 

Yeni  Zelandiya,  Avstraliya  və  Polineziya  vilayətləri  daxildir.  Bu  vilayətləri 

birləşdirən  müsbət  xüsusiyyətlər  balsoran  quşlar  (200  növ)  fəsiləsinin  olması, 

mənfi cəhəti isə ali (plasentalı) məməlilərin yerli mənşəli dəstələrinin olmamasıdır. 

   Neogey  –  qurunun  Neotropika  vilayətinə  uyğun  gələn  zoocoğrafi  aləmdir. 

Neogeyin  heyvanlar  aləmi  üçün  kloakalı  məməlilərin  olması,  kisəlilərin  çox  az, 

plasentalı  məməlilərin,  əsasən  kəmdişlilərin  və  enliburun  meymunların,  fil  və 

kərkədanların olmamasıdır. 

   Paleogey  –  qurunun  3  faunistik  vilayətini:  Madaqaskar,  Efiop  (Həbəşistan)  və 

Hind-Malay  vilayətlərini  birləşdirən  zoocoğrafi  bölgüdür.  Hər  üç  vilayət  üçün 

yarımmeymunlar, viverralar səciyyəvidir. 

 

 

 

---

26. Notogey faunistik aləmi. 

   Bu  faunistik  aləmə  3  vilayət  daxildir:  1)  Yeni  Zelandiya;  2)  Avstraliya;  3) 

Polineziya.  

   Yeni  Zelandiya  vilayətinə  Yeni  Zelandiya  adaları  (Şimal  və  Cənub  adaları, 

Styuart və bir neçə kiçik adalar), həmçinin Çatam, Oklend, Kempbell və Antipod 

adaları  daxildir.  Horfolk  və  Lord  Xau  adalarının  faunası  isə  Yeni  Zelandiya  və 

Avstraliya  faunaları  arasında  keçid  xarakter  daşıyır,  lakin  əsasən  Avstraliya 

faunasına daha yaxındır. 

   Avstraliya vilayətinə  Avstraliya  materiki, həmçinin Tasmaniya,  Yeni   Qvineya, 

Solomon  və  Timor  adaları,  Bismark  arxipelaqı  daxildir.  Digər  Kiçik  Zond, 

Sulavesi  və  Molukk  adaları  Avstraliya  və  Hind-Malay  vilayətlərinin  faunası 

arasında keçid qurşaq təşkil edir ki, bu qurşaqda qarışıq fauna mövcuddur. 

   Polineziya  vilayətinə  Okeaniyanın  çoxlu  sayda  kiçik  adaları  –  şərqdə  Yeni 

Kaledoniya,  Karolin,  və  Marian  adalarından  tutmuş,  şimalda  Havay  adaları, 

cənubda  Tuamotu  daxildir.  Bu  adaların  hamısı,  Yeni  Kaledoniya  adası  müstəsna 

olmaqla, vulkan və mərcan mənşəlidir. 

 

27. Avstraliya vilayəti. 

   Avstraliya faunası öz qədimliyinə görə Yeni Zelandiyadan sonra ikinci yeri tutur. 

Bu  faunanın  səciyyəvi  xüsusiyyətləri  bunlardır:  1)  Birdəlikli  məməlilər  – 

ördəkburun və yexidna ancaq bu faunaya məxsusdur; 2) Kisəli məməlilərin burada 

olduqca  çoxlu  növü  vardır  (150-yə  qədər)  və  bunlardan  cütkəsicidişli  kisəlilər 

yarımdəstəsi avtoxtondur; 3) Plasentalı məməlilərdən ancaq yarasalar, gəmiricilər 

və  vəhşi  dinqo  iti  vardır;  4)  Emu  və  kazuarlardan  ibarət  olan  Avstraliya 

dəvəquşuları  dəstəsi  endemikdir;  5)  Balıqlardan  ikicürtənəffüslü  seratod  endemik 

dəstədir. 

   Avstraliyada  kisəli  məməlilərin  aşağıdakı  növləri  vardır:  kenqurular  (17  növ), 

koala  (kisəli  ayı),  kisəli  şeytan,  vombat  (kisəli  siçovul),  kisəli  köstəbəklər,  kisəli 

canavar  (ancaq  Tasmaniya  adasındadır),  kisəli  ərəbdovşanı,  kisəli  dələlər,  kisəli 

sincab (uçan sincab) və s. 

   Avstraliya vilayəti 2 yarımvilayətə bölünür: 1) Xüsusi Avstraliya yarımvilavəti; 

2) Papua (Yeni Qvineya) yarımvilayəti. 

 

28. Paleogey faunistik aləmi. 

     Buraya 3 zoocoğrafi vilayət daxildir: 1. Hind-Malay; 2. Efiopiya (Həbəşistan); 

3. Madaqaskar. 

   Hind-Malay vilayətinə Hindistan, Hind-Çin və Malakka yarımadaları, həmçinin 

Ş

ri-Lanka (keçmiş Seylon), Filippin (Luson, Mindanao və s.), Bali və Böyük Zond 

adaları (Kalimantan, Yava, Sumatra, və s.) adaları daxildlr. 

---

   Efiopiya və ya Həbəşistan vilayətinə Saxaradan (Böyük Səhra) cənuba Afrikanın 

böyük  bir  hissəsi  daxildir.  Həmçinin  buraya  Sokotra,  Vozneseniya  və  Müqəddəs 

Yelena adlarıda aiddir. 

   Madaqaskar  vilayətinə  Madaqaskar  adası  və  bir  sıra  xırda  adalar  –  Seyşel, 

Amirant, Komor, Maskaren, Reyunyon, Mavriki, Rodriges daxildir. 

 

29. Hind-Malay vilayəti. 

   Bu vilayət tamamilə tropik və subekvatorial iqlim qurşaqlarında yerləşir. Ərazidə 

həm  savannalar  (Dekan  yaylası),  həm  sıx  meşələr,  həm  də  qumlu  isti  səhralar 

vardır.  Hind-Malay  faunası  materik  xarakterlidir:  bu  fauna  olduqca  müxtəlif  və 

zəngindir. 

   Hind-Malay  faunasının  səciyyəvi  əlamətləri  bunlardır:  1.  Məməlilərin  burada 

ancaq  2  endemik  dəstəsi  vardır  (yunqanadlılar  və  uzuntopuqlular).  Tupaylar  və 

hibbonlar  fəsiləsi  endemikdir.  2.  Marallar,  sincablar  və  uçan  sincablar,  quşlardan 

isə  qırqovullar  geniş  yayılmışdır.  3.  Bu  vilayətin  faunasının  Efiopiya  faunasına 

oxşarlığı  çoxdur.  Belə  ki,  burada  fil,  kərkədan,  ensizburun  meymunlar,  kələzlər, 

kiçik  marallar,  yarımmeymunlar,  kərkədan-quşlar  və  s.  vardır.  4.  Hind-Malay  və 

Avstraliya vilayətlərinin fauna elementlərinin bir-birinə keçməsi müşahidə olunsa 

da,  ümumiyyətlə,  Hind-Malay  faunası  Avstraliya  faunasından  kəskin  surətdə 

fərqlənir. 5. Bu vilayətdə yayılan tapir və yenotlar (panda) Neotropika vilayətində 

də yaşayırlar. 

   Hind-Malay  vilayəti  5  yarımvilayətə  bölünür:  1.  Hindistan;  2.  Myanma-Çin;  3. 

Zond; 4. Filippin; 5. Sulavesi. 

 

30. Efiopiya (Həbəşistan) vilayəti. 

   Bu vilayətin faunası ekoloji cəhətdən zəngin olub, otyeyən heyvanların çoxluğu 

ilə  səciyyələnir.  Vilayət  ekvatorial  və  subekvatorial  iqlim  qurşaqlarında  yerləşir. 

Burada rütubətli ekvatorial meşələr (Konqo çayı hövzəsi) və savannalar geniş ərazi 

tutur.  

   Efiopiya vilayətinin səciyyəvi əlamətləri bunlardır: 1. Məməlilərdən damanlar və 

borudişlilər, quşlardan isə Afrika dəvəquşularının dəstələri endemikdir. 2. Efiopiya 

vilayətinin faunası ilə Hind-Malay vilayəti faunası arasında böyük oxşarlıq vardır: 

hər  ikisində  fillər,  kələzlər,  ensizburun  meymunlar,  kərkədanlar,  kiçik  marallar 

vardır. 3. Burada məməlilərdən ayı, köstəbək və marallar yoxdur. 

   Vilayətin  səciyyəvi  heyvanları  bunlardır:  fil,  kərkədan,  begemot,  zebra,  zürafə, 

ş

ir, bəbir, gepard, kaftar, 40 növə yaxın antilop (qnu, kanna və s.) zəhərli mamba 

ilanı (qara ilan), gürzə, Nil timsahı, buqələmun,kələzlər, mahmızlı qurbağa, Afrika 

dəvəquşusu,  katib  quş,  meymunlardan  qorilla,  şimpanze,  hibbon,  balıqlardan 

çəkikimilər,  ikicürtənəffüslü  balıq  protopterus,  həşəratlardan  termitlər  (nəhəng  ağ 

qarışqalar), təhlükəli se-se milçəyi və s. 

---