Microsoft Word diplom isi n'rmin docx

16 

 

eyni  zamanda  baş  verdiyi  üçün  onlar  əlaqəli  surətdə  nəzərdən  keçirilir.  Çox  zaman 

informasiyanın  növbəti  qeyd  edilməsi  ilə  onun  kodlaşdırılması  prosesi  birgə  yerinə 

yetirilir. 

Məlumatların  kodlaşdırılması  onların  daha  yığcam  və  tez  əks  etdirilməsini, 

fərdi  kompüterlərin  köməyi  ilə  təhlilinin  həyata  keçirilməsini,  ötürülməsini  və 

saxlanılmasını  asanlaşdırır.  Bu  zaman  sözlər  və  informasiya  şərti  rəqəm  və  ya  hərf 

işarələri  olankodlarla  ifadəolunur.  Müasir  kompüterlərdə  informasiyanın  kodlaş-

dırılması məqsədilə ikilik say sistemindən  istifadə edilir. 

nformasiyamn saxlanması və axtarışı prosesi onun uzun müddət ərzində öz 

ə

həmiyyətini itirməməsi, təkrar işlənməsi məqsədləri üçün istifadə olunmasından irəli 

gəlir.  stər  ilkin,  istərsə  də  törəmə  informasiya  müxtəlif  müddətli  saxlanmaya  və 

axtarışa  məruz  qalır.  Elmi-texniki  tərəqqi  ilə  əlaqədar  olaraq  informasiyanın 

saxlanmasının  və  axtarışının  forma  və  üsulları,  texniki  vasitələri  ildən-ilə 

təkmilləşdirilir. 

nformasiya daşıyıcısı kimi insan beynini, kağızı, kitabları,  jurnal və qəzetləri, 

audio və video kasetləri, maqnit diskləri və lentlərini, compakt diskləri, DVD diskləri, 

fləş diskləri və s. göstərmək olar. Müasir kompüter bu qurğulardan daha çox yaddaşa 

və sürətlə işləmə qabiliyyətinə malik olanları istifadə edir. 

nformasiyanın saxlanması məqsədilə fayllardan istifadə olunur. Fayl diskin və 

ya  informasiya  daşıyıcısınin  adlandırılmış  hissəsidir.  Hər  bir  fayl  özündə  eyni  ad 

altında birləşdirilmiş müəyyən informasiyanı saxlayır. Eyni  informasiya daşıyıcısında 

eyni  adlı  iki  fayl  ola  bilməz.  Belə olduğu  halda  birinci  məzmun  silinərək ikinci  yeni 

məzmun saxlanılır. Faylın adı iki hissədən : xüsusi ad və tipdən ibarət olur. Faylın tipi 

üçün  maksimum  3  simvol  ayrılır.  Faylın  xüsusi  adı  və  ya  tipi  verilməyə  də  bilər. 

Adətən  fayla  verilən  ad  elə  seçilir  ki,  o  istifadəçiyə  ilk  baxışda  fayl  və  ya  onun 

məzmunu haqqında müəyyən məlumat versin[16, s.5-7]. 

 

nformasiyanın emalı prosesi aşağıdakı kimi aparılır: 

Giriş  informasiya  ilkin  sənəd  və  mənbələrdən  toplanır  və  toplanmış 

informasiya  texniki  qurğularla  emal  edilir.  Bu  qurğular  icəricində  böyük  həcmli 

---

17 

 

informasiyaları emal edən kompüterlər xüsusi yer tutur. Çıxış informasiya dedikdə isə 

insan yaxud qurğu tərəfindən emal nəticəsində alınan informasiya nəzərdə tutulur. 

nformasiyanın  ötürülməsinin  zəruriliyi  ayrı-ayrı  informasiya  proseslərinin, 

onlar arasında sıx əlaqənin və asılılığın olması ilə bağlıdır.  nformasiyanın ötürülməsi 

onun  ötürülmə  üsullarından,  istiqamətindən,  informasiyanın  hansı  tip  daşıyıcıda 

olmasından və məzmunundan asılıdır. 

  nformasiyanın  ötürülməsi  informasiyanın  məruz  qaldığı  çevrilmələrin  biri  kimi 

nəzərdən  keçirilir.Hazırda  bu  mərhələ  əsasən  avtomatlaşdırma  elementlərinin  və 

müasir  telekommunikasiya  vasitələrinin  geniş  istifadə  edilməsi  ilə  səciyyələnir.Bu 

halda  informasiyanın  avtomatlaşdırılaraq  işlənməsi  imkanlari  xeyli  artır.  Burada  ən 

perspektivli istiqamət rabitənin avtomatlaşdırılmış sisteminin yaradılmasıdır. 

Təlimin  yeni  informasiya  texnologiyası(TY T)  təhsilin  idarə  olunmasını,təlim 

sistemində  verilənlərin  tamamilə  yeni  məzmunda  işlənməsi,az  vaxt  sərf  edtməklə 

informasiya məhsullarının əks olunması və uygun mühit üçün qanuna uyğun inkişafını 

təmin edən yeni,kompleks  öyrədici sistemdir.Bu təhlili informasiya hesablama texniki 

vasitələrini və pedeqoji elmlərin qazandıqları müasir naiyiyyət kimi qiymətləndirmək 

olar. 

TY T aşağıdakı istiqamətlərdə inkişaf edir: 

 informasiya 

texnologiyalarının 

hərtərəfliliyi(mətnlərin 

redaktəsi,qrafik 

paketlər,verilənlər bazasının idarəetmə sistemləri,elektron cədvəllər prossesoru və s.); 

 telekommunikasiyanın kompüter vasitələri; 

 öyrədici və yoxlayıcı kompüter proqramları,elektron dərsliklər; 

 multimedialı proqram məhsulları. 

Burada kompüter təlimivə “elektron təlim” kimi anlayışların öyrənilməsinə ehtiyac 

yaranır.Kompüter təlimi:təlimin texniki vasitəsi kimi yalnız kompüter çıxış edən təlim 

sisteminə deyilir.Yəni bu sistemdə  yalnız kompüterdən istifadə edilir.Təlimin müasir 

texniki  vasitələri  daha  çox  inkişaf  etdiyindən  mütəxəssislər  ümumi  termin  olan 

elektron təlim anlayışından istifadəni təklif edirlər. 

Elektron təlim iki əsas növdən ibarətdir: 

---

18 

 

Reseptiv  təlim-  audiovizual  vasitələrin(epiproyektor  və  magnitafon,  kinoqurğu,  tv 

və s.) köməyi ilə verilən bilikləri hiss üzvləri vasitəsilə qəbul edərək öyrənilməsi. 

Interaktiv  təlim-  insanla  kompüterin  qarşılıqlı  fəaliyyətində  dialoq  rejiminə,hibrid 

sistem olan insan –maşın antroposentrik (süni) intellektə və öyrədici ekspert sisteminə 

ə

saslanır.Bu zaman əagirdlərin müstəqil(fərdi və kollektiv formada) islərinin həcminin 

(tədqiqat xarakterli praktik və laboratoriya işlərinin hsabına ) artırılması, sinifdən xaric 

məşğələləri  yenilətməklə,  tədris  prosesinin  təşkilinə  yenidən  baxılması  tələb 

edilir.Müəllimlər bir növ tyutora(koordinatora) çevrilir. 

  1980-ci illərdə pedaqoji proqram vasitələrini genişləndirilməsinə səbəb olan displey 

siniflərin  yaradılması  ilə  interaktiv  təlim  sisteminin  tətbiqi  təmin  edildi.1990-cı 

illərdən  isə  təhsil  müassisələrində  multimedia  qurğularından  istifadə  edilməyə 

başlandı. 

   Multimedia-müasir 

kompüter 

texnologiyasıdır.Kompüter 

sistemində 

mətn,səs,videotəsvir  və  animasiyanı  yəni,virtual  reallığın  modelləşdirilmə  dilini 

(VRML) təmin edir. 

 VR-proqram  vasitələri  və  müxtəlif  texniki  qurğular  toplusunun  interaktiv 

texnologiyası  əsasında  kompüter  mühitində  istifadəçinin  aktiv  iştirakı  şəraitində 

reallığın illuziyasının yaradılmasıdır. 

Təlimin  texniki  vasitələri  tədris-tərbiyə  prosesində  məlumatların  təqdim  edilərək 

işlənməsi,saxlanması,ötürülməsi  və  prosesin  optimallaşdırılması  məqsədinə  xidmət 

edən  didaktik  təminatlı  texniki  qurğular  toplusudur.Bir  sıra  ədəbiyyatlarda  təlimin 

texniki  vasitələrini  bərk(hardware)  və  yumşaq(software)  olmaqla  iki  yerə 

bölürlər.Köməkçi  texniki  vasitələr  tədris  prosesində  köməkçi  məqsəd  daşıyan  kiçik 

avtomatlaşmaya  qurğu  və  cihazları  özündə  birləşdirir.Bunlara  misal  olaraq  çap 

qurğusu,printer,ekran,müəyyən 

kartlar,plakatlar 

yerləşən 

qurğular,radiomikrofon,naqilli  mikrofon,gücləndirici,yarım-şəffəf  ekran  və  elektron 

lövhəni göstərmək olar. 

 

Bu gün tədris prosesində TY T- in tətbiqi aşağı həyata keçirilməsinə imkan verir. 

---