Audit layihəsinin maliyyə dəstəyi ACĐ-YF tərəfindən həyata keçirilmişdir
10
II. Metodologiya
2.1.
Auditi Həyata Keçirən Qrup Üzvləri və Onların Komandada Rolu Barədə
Məlumat
Audit qrupu üzvləri 4 milli qeyri-hökumət təşkilatı nümayəndələrindən və bir nəfər tələbədən
ibarət olmuşdur. Qrup üzvləri Açıq Cəmiyyət Đnstitutu Yardım Fondunun Azərbaycan filialı
tərəfindən müsabiqə yolu ilə seçilmişdir. Daha sonra qrup audit üzrə beynəlxalq hami cənab
Klayv Morqan tərəfindən aparılmış boru kəmərlərinin auditi üzrə mühazirələri dinləmiş və
uyğun fəaliyyət üzrə sertifikat almışdır. Aşağıdakı cədvəldə komanda üzvləri və onların təmsil
etdiyi təşkilatlar, qrup üzvlərinin rolları barədə məlumatlar təqdim edilmişir (Əlavə 1).
2.2.Audit Zamanı Đstifadə Edilən Metodlar
Audit zamanı sənədlər onların adekvatlığı, milli və beynəlxalq qanunvericiliyə uyğunluğu
baxımından diqqətlə araşdırılmış, fəaliyyətin götürülmüş uyğun öhdəliklərə cavab verdiyini
qiymətləndirmək məqsədi ilə sahə səfərləri həyata keçirilmiş, şirkətin uyğun sahə üzrə
əməkdaşları, podratçı təşkilatlar və milli tərəfdaşlarla görüşlər keçirilmiş, müsahibələr
aparılmışdır.
2.3.
Nümunələrin Seçilməsinin Əsaslandırılması
Muğan Düşərgəsinə səfər sənədlərlə tanışlıq məqsədi daşıyırdı;
Qobustan Dövlət Tarixi Bədii Qoruğu ərazisinə baxış bu ərazinin mühüm bəşəri irsi
əhəmiyyəti daşıması və orda yeni petroqliflərin tapılması ilə bağlı audit aparılması
məqsədi ilə nəzərdə tutulmuşdu;
Aralıq ərazilərə baxış BTC-nin milli QHT-lər tərəfindən aparılmış keçən ilki
monitorinqin hesabatında qeyd edilmiş iradın auditi məqsədi daşıyırdı
Şəmkir, Aşağı-Ayıblı, Goranboy ərazilərinə baxış icma şikayətlərinin idarə olunmasının
auditi məqsədi daşıyırdı;
Aktiv tikinti sahələrinə baxış (prosedurların həyata keçirilməsinin auditi məqsədini
nəzərdə tuturdu
Elman Yusifov (əlaqələndirici): CQBK-nin fəaliyyəti zamanı Mədəni Đrsin Qorunması
üzrə götürülmüş öhdəliklərin auditi ilə bağlı fəaliyyətin idarə edilməsi, aparılmış qeydlərə
nəzarət, ilkin audit məlumatlarının toplanması və emalı, yekun hesabatın hazırlanmasına
məsul şəxs
Fəridə Hüseynova (qrup üzvü) : CQBK-nin milli tərəfdaşlarının fəaliyyəti zamanı
Mədəni Đrsin Qorunması üzrə götürülmüş öhdəliklərin icrasının auditi və uyğun sahə
üzrə hesabatların hazırlanmasına məsul şəxs
Ceyhun Musayev (qrup üzvü) : CQBK-nin podratçı təşkilatının fəaliyyəti zamanı
Mədəni Đrsin Qorunması üzrə götürülmüş öhdəliklərin icrasının auditi və uyğun sahə
üzrə hesabatların hazırlanmasına məsul şəxs
Ağa Əliyev (qrup üzvü): CQBK-nin fəaliyyəti zamanı Mədəni Đrsin Qorunması üzrə
götürülmüş öhdəliklərin icrasının auditi və uyğun sahə üzrə hesabatların hazırlanmasına
məsul şəxs
Səltənət Zülfüqarova (tələbə):
Audit prinsipləri və qaydaları ilə tanış olmaq, bu
sahədəki bilik və bacarıqlar qazanmaq, audit prosesində iştirak etmək
Audit layihəsinin maliyyə dəstəyi ACĐ-YF tərəfindən həyata keçirilmişdir
11
2.4.
Audit Proqramı
Audit Proqramına əsasən ilk öncə ilkin sənədlərlə tanışlıq nəzərdə tutulmuşdur. Zəruri hallarda
əlavə sənədlərlə tanışlıq qərara alınmışdır. Sənədlərlə tanışlıqdan sonra görüşlərin həyata
keçirilməsi planlaşdırılmışdır. Bu görüşlərin BTC əməkdaşları, milli tərəfdaş-AMEA
Arxeologiya və Etnoqrafiya Đnstitutunun əməkdaşları və podratçı CCĐC şirkətinin əməkdaşları ilə
həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur.
Görüşlərin nəticələri dəqiqləşdirildikdən sonra sahə səfərlərinin həyata keçirilməsi nəzərdə
tutulmuşdur. BTC əməkdaşlarının müşayiəti ilə Goranboy və Şəmkir Tarix və Diyarşünaslıq
muzeylərində eksponatların təhvili və mühafizəsi ilə bağlı muzey əməkdaşları ilə görüşlərin
keçirilməsi məqsədəmüvafiq hesab edilmişdir. Görüş və sahə səfərləri üzrə təqvim planı Əlavə
2-də verilmişdir.
Burada qeyd olunan hər tədbir həyata keçirilməzdən əvvəl audit qrupunun bütün üzvlərinin
görüşü keçirilir, vəzifələr, görüləcək işlər dəqiqləşdirilir, üzvlər arasında vəzifə bölgüsü bir daha
aydınlaşdırılırdı.
Hər bir tədbir, görüş, səfər həyata keçirildikdən sonra qrup onun nəticəsi olaraq toplanır,
hazırlanacaq yazılı məlumatı üzvlər arasında bölüşdürür, məsələlərə aydınlıq gətirir, ara
hesabatın hazırlanma vaxtını müəyyən edirdi.
Đlkin audit planına əsasən audit obyektləri qismində aşağıdakı sahələr nəzərdə tutulmuşdu:
Muğan düşərgəsinə baxış (sənədlərlə tanışlıq məqsədi ilə);
Qobustan ərazisinə baxış (Qobustan Dövlət Tarixi Bədii Qoruğu ərazisinin və tapılmış
heyvan petroqliflərinin vəziyyətinin auditi məqsədi ilə);
Aralıq ərazilərə baxış (BTC-nin milli QHT-lər tərəfindən aparılmış keçən ilki
monitorinqin hesabatında qeyd edilmiş irada əsasən);
Şəmkir (KP 347-357), Aşağı-Ayıblı (KP 358-363), Goranboy ərazilərinə baxış (icma
şikayətlərinin idarə olunmasının auditi məqsədi ilə);
Aktiv tikinti sahələrinə baxış (prosedurların həyata keçirilməsinin auditi məqsədi ilə)
Sənədlər BP-nin şəhərdəki ofislərində saxlandığından birinci bəndin nəzərdə tutduğu fəaliyyətə
ehtiyac olmadı.
Üçüncü bəndə gəldikdə, qeyd etmək lazımdır ki, bu ərazilərin audit obyekti kimi seçilməsinə
əsas səbəb keçən ilin monitorinq hesabatlarındakı qeydlər olmuşdur. Belə ki, Milli QHT-lər
tərəfindən monitorinq üzrə uyğun sahədəki işçi qrupun Yekun Hesabatında qeyd edilir ki,
«Səngəçal-Yevlax rayonları arasında əhəmiyyətli arxeoloji tapıntılara rast gəlinməməsi işçi
qrupda təəcüb doğurur» (Bölmə 1, səh.7). Lakin AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya Đnstitutunun
mütəxəssisləri və arxeoloq-alimləri ilə müsahibələr zamanı bəlli oldu ki, bu sahələrdə nəzəri
olaraq maraqlı sahə gözlənilmirdi. Bu fərziyyə praktikada da özünü doğrultdu (Hacıqabulda 18
şuft qazılmasına baxmayaraq mədəni təbəqəyə rast gəlinməmişdir).
2.5.
Đlkin Tələb Olunan Sənədlər
Auditin ilkin mərhələsində bir sıra sənədlər nəzərdən keçirilmişdir.
Tərtib edilmiş və Şirkət ilə razılaşdırılmış audit planına əsasən auditi nəzərdə tutulmuş ilkin
sənədlər aşağıdakılar olmuşdur:
Mədəni Đrsin Menecmenti Planı;
CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması üzrə öhdəlikləri;
2004-2005-ci illərdə aparılmış mədəni irsə aid daxili və xarici audit hesabatları;
Ətraf Mühitə və Sosial Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi. Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru
kəmərinin Azərbaycan hissəsi. Hesabat. May 2002-ci il;
Ətraf Mühitə və Sosial Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi. Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru
kəmərinin Azərbaycan hissəsi. 2-ci cild. Marşrut üzrə Ekoloji və Sosial məlumatları əks
etdirən xəritələr. May 2002-ci il;
CQBK tərəfindən tikinti aparılan həssas sahələr üzrə hesabatlar