Microsoft Word 30 Eklampsiya doc

 

 

39

Əks-göstərişlər:  Sənədləşdirilmiş  yüksək həssaslıq; kardiogen 

şok, ağ ciyər ödemi, bradikardiya, atrioventrikulyar blokada, 

dekompensasiya olmuş ürək çatışmazlığı. 

Digər dərman vasitələrlə birgə  təsiri: Diuretiklərin təsirini 

azaldır, metotreksat, litium  və salisilatlarin toksikliyini artırır; 

hipotenziv effektinə  təsir etmədən nitratların istifadəsi zamanı 

yaranan reflektor taxikardiyanı azaldır; simetidin labetalolun qanda 

səviyyəsini artıra bilər. 

Qara ciyər funksiyası pozğunluğu hallarında preparat ehtiyatla 

təyin edilməlidir. Qara ciyər funksiyası pozğunluğunda mənfi 

dinamika qeyd olunduqda preparatın istifadəsi dayandırılmalıdır. 

Nifedipin 

Nifedipin – kalsium kanallarının yavaş sürətli selektiv 

blokatorudur. Periferik arterial damarların spazmını, ümumi periferik 

damar müqavimətini aşağı salır, miokardın oksigenə  tələbatını 

azaldır. Venaların tonusuna praktiki olaraq təsir etmir. Qaraciyərdə 

metabolizmə uğrayır. 

Doza: Gündə 80 mq-a qədər. 

Digər dərman vasitələrilə birgə  təsiri: beta-adrenoblokatorlarla 

birgə istifadəsi hipotenziv təsirin intensivliyini və müddətini artırır. 

H

B

2

B

-blokatorlar da hipotenziv təsiri artıra bilər. 

Əks-göstərişlər:  Sənədləşdirilmiş yüksək həssaslıq, arterial 

hipotenziya, kollaps, kardiogen şok, ürək çatışmazlığı, ağır aortal 

stenoz. 

Klonidin (klofelin) 

Klonidin vazomotor mərkəzlərin tonusunu azaldan vasitələrə 

aiddir, ümumi periferik damar müqavimətini aşağı salmaqla, ürək 

vurğularının sayını azaldır. Güclü hipotenziv təsirə malikdir. Təsir 

mexanizmi beynin postsinaptik α

B

2

B

-adrenoreseptorlarının 

stimulyasiyası, damarlara və ürəyə gedən simpatik impulsların 

azalması ilə  əlaqədardır.  Əhəmiyyətli dərəcədə sedativ təsirə 

malikdir. 

Doza: birdəfəlik ƏD və V/D doza – 150 mkq. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 

 

40

Əks-göstərişlər:  Sənədləşdirilmiş yüksək həssaslıq, beyin 

damarlarının aterosklerozu, sinus bradikardiyası, II və III dərəcəli 

AV blokada. 

Digər dərman vasitələrlə birgə  təsiri:  Vazodilatatorlarla, 

diuretiklərlə, antihistamin dərman vasitələrlə birgə istifadə zamanı 

effekti artır. ß-blokatorlarla, ürək qlikozidləri ilə birgə istifadə 

zamanı bradikardiya, AV blokada riski artır. 

Metildopa (dopegit) 

Mərkəzi təsir mexanizmli hipotenziv preparat. Mülayim sedativ 

təsirə malikdir. Natriumun zərdabda səviyyəsini artıra bilər. 

Maksimal hipotenziv effekt: qəbuldan 4-6 saat sonra; təsir müddəti: 

24-48 saat. Əsasən böyrəklərlə xaric olur. 

Doza: Gündə  1,5 qrama  qədər  

Əks-göstərişlər: 

Sənədləşdirilmiş yüksək həssaslıq, 

feoxromositoma, qaraciyər funksiyasının  əhəmiyyətli dərəcədə 

pozulması, böyrək çatışmazlığı, autoimmun hemolitik anemiya. 

Digər dərman vasitələrlə birgə təsiri: MAO inhibitorları ilə, beta 

blokatorlarla birgə istifadədə psixomotor oyanıqlıqla müşayiət edilən 

arterial hipotenziya və ya hipertenziya (kriz) meydana çıxa bilər. 

Atenolol 

Atenolol – kardioselektiv ß

B

1

B

-adrenoblokatordur. Hipotenziv, 

antianginal, antiaritmik təsirə malikdir. ÜVS-nı, sinus düyününün 

avtomatizmini azaldır, A-V keçiriciliyi ləngidir.  

Doza: Gündə 50 mq-a qədər, ancaq ÜYT dəqiqədə 100-dən artıq 

olduqda. 

Əks-göstərişlər:  Sənədləşdirilmiş yüksək həssaslıq, II və III 

dərəcə AV blokada, sinoatrial blokada, şok, XÜÇ IIb-III mərhələ, 

KÜÇ, metabolik asidoz. 

Digər dərman vasitələrlə birgə  təsiri: Diuretiklərlə, nitratlarla 

birgə istifadə hipotenziv effekti artırır. Klonidin, metildopa, 

verapamil ilə birgə istifadə zamanı  dərin bradikardiya, hipotenziya 

mümkündür. 

 

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 

 

41

Natrium-nitroprussid (Sodium Nitroprusside) 

Natrium-nitroprussid yüksək dərəcədə effektiv periferik 

vazodilatatordur. Arteriolları  və qismən venaları genişləndirir. V/D 

yeritdikdə tez, qüvvətli və nisbətən az müddət davam edən 

hipotenziv təsir göstərir, ürəyə düşən yükü və miokardın oksigenə 

tələbatını azaldır. Dərman vasitəsinin təsir mexanizmi CN qrupu 

vasitəsilə  dəmir atomu ilə birləşən nitrozoqrupun damar 

genişləndirici təsiri ilə bağlıdır.  

Hipotenziv effekt V/D yeridildikdən sonra ilk 2-5-ci dəqiqələrdə 

qeyd olunur, dərman vasitəsinin yeridilməsi sona çatdıqdan 5-10 

dəqiqə sonra arterial təzyiq başlanğıc səviyyəsinə qayıdır.  

Doza: Natrium-nitroprussid məhlulu hazırlandıqdan dərhal sonra 

istifadə olunmalıdır.  Əvvəlcə bir ampulda olan dərman vasitəsi (25 

və ya 50 mq) 5 ml 5%-li qlükoza məhlulunda həll edilir. Sonra əlavə 

olaraq 1000, 500 və ya 250 ml 5 %-li qlükoza məhlulunda həll edilir. 

50 mq dərman vasitəsi 500 ml məhlulda həll edildikdə 1 ml məhlulda 

dərman vasitəsinin dozası 100 mkq-dır ( 250 ml-də həll etdikdə - 200 

mkq, 1000 ml-də həll etdikdə - 50 mkq) 

3 mkq/dəqiqə sürətlə yeridildikdə arterial təzyiq başlanğıc 

səviyyəyə nisbətən 60-70% enir (30-40). Orqanizmin kompensator 

reaksiyaları hesabına dərman vasitəsinin hipotenziv effektinin 

zəiflədiyi hallarda (natrium-nitroprussidə qarşı taxifilaksiya), bu 

əsasən cavanlarda rast gəlinir, dərman vasitəsinin yuxarıda qeyd 

olunan maksimal dozalarından artıq doza təyin etmək olmaz. 

İnfuziyanın sürəti (dərman vasitəsinin vaxt vahidi ərzində qana daxil 

olan dozası) arterial təzyiqə fasiləsiz nəzarət etməklə  fərdi təyin 

olunur. Təzə hazırlanmış məhlullardan istifadə edilməlidir. Məhlulu 

hazırladıqdan və damcı üsulu ilə yeritmək üçün sistemi 

doldurduqdan dərhal sonra dərman vasitəsini işığın təsirindən 

qorumaq üçün tədbir görülməlidir. Dərman vasitəsi artıq dozada 

təyin olunduqda sianidlərlə  zəhərlənmənin simptomlarını xatırladan 

hallar qeyd oluna bilər. Belə hallarda spesifik antidot terapiyası 

vacibdir (methemoqlobin yaradanlar, metilen-göy, natrium-tiosulfat). 

Əks-göstərişlər:  Kəllədaxili təzyiqin yüksəlməsi, arteriovenoz 

şunt, aortanın koarktasiyası, görmə sinirinin atrofiyası, qlaukoma. 

Həyati göstəriş olduqda bu əks- göstərişlər nisbi hesab olunur. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 

 

42

Əlavə 4 

Doğuşayardım müəssisələrinin reanimasiya şöbəsində ağır 

preeklampsiya və eklampsiya vəziyyətində olan xəstələrə yardım 

göstərmək üçün lazım olan avadanlığın siyahısı: 

 

►

 

Süni tənəffüs aparatı 

►

 

Narkoz aparatı  

►

 

Çoxfunksiyalı monitor (EKQ, AT, ÜVS, SpO

B

2

B

, hərarət)  

►

 

Cərrahi sorucu 

►

 

Periferik venalar üçün kateter 

►

 

Mərkəzi venalar üçün kateter 

►

 

Epidural anesteziya dəsti 

►

 

Spinal anesteziya dəsti 

►

 

İntubasion borucuqlar 

►

 

Enteral qidalanma üçün zond 

►

 

Foley sidik kateteri  

►

 

Əlcəklər  

►

 

Şprislər 5, 10, 20 ml 

►

 

V/D infuziya üçün sistem 

►

 

Dərman vasitələrinin dozatorları (infuzion, şprislə)  

►

 

Defibrillyator  

►

 

EKQ aparatı 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 

 

43

Əlavə 5 

Ağır preeklampsiya və eklampsiya vəziyyətində aparılan  

laborator müayinələrin siyahısı: 

 

►

 

Qanın ümumi müayinəsi  

►

 

Sidiyin ümumi müayinəsi  

►

 

Koaqulyasiya göstəriciləri: trombositlərin miqdarı, qanın 

laxtalanma müddəti, laxtanın retraksiyası, rekalsifikasiya 

müddəti, fibrinogenin konsentrasiyası, protrombin indeksi, 

AHTV, antitrombin III, parakoaqulyasiya testləri (PDFF, etanol 

testi, OFT, D-dimerin təyin edilməsi) (mümkün olduqda, göstəriş 

olduqda) 

►

 

Biokimyəvi parametrlər: ümumi zülal və onun fraksiyaları, 

bilirubin, sidik cövhəri və kreatinin, şəkər, amilaza  

►

 

Plazmanın elektrolitləri (kalium, natrium, xlor, kalsium, fosfor) – 

(mümkün olduqda, göstəriş olduqda) 

►

 

Plazmanın və sidiyin osmolyarlığı (mümkün olduqda, göstəriş 

olduqda) 

►

 

Turşu-qələvi tərkibi (mümkün olduqda, göstəriş olduqda) 

►

 

Likvorun müayinəsi (göstəriş olduqda) 

►

 

Hepatit viruslarının, HİV daşıyıcılığının müəyyən olunması  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 

 

44

Əlavə 6 

Protokolda istifadə edilən dərman dərman vasitələrinin siyahısı 

 

 

Protokolda 

istifadə edilən adı 

Beynəlxalq 

patentləşdirilməmiş 

adı 

Patentləşdirilmiş 

adı 

1.

 

6%-lı 

Hidroksietilnişasta 

Pentastarch, 

Hetastarch 

Hes, İnfezol 

2.

 

Adrenalin Epinephrine  

 

3.

 

Albumin 

Albumin Human 

  

4.

 

Aminofillin Aminophylline Eufillin 

5.

 

Aprotinin Aprotinin 

Kontrikal, 

Qordoks, Trasilol 

6.

 

Asetilsalisil 

turşusu 

Acetylsalicylic Acid 

Aspirin 

7.

 

Atenolol Atenolol 

Atenolol, 

Atenolol-Akos, 

Tenzimin, 

Atenolol-Nikomed 

8.

 

Atrakurium-besilat Atracurium 

Besilate  Tracrium 

9.

 

Bupivakain Bupivacaine 

Marcain Spinal, 

Anecain, Bukain 

10.

 

Deksametazon Dexamethasone   

 

11.

 

Diazepam Diazepam   

 

12.

 

Dimedrol Diphenhydramine 

 

13.

 

Dopamin Dopamine   

 

14.

 

Drotaverin Drotaverine  No-Spa 

15.

 

Enoksaparin Enoxaparin 

Sodium 

Kleksan 

16.

 

Famotidin Famotidine  Kvamatel 

17.

 

Fenobarbital Phenobarbital   

 

18.

 

Fentanil Fentanyl   

 

19.

 

Furosemid Furosemide   

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 

 

45

20.

 

Hidralazin 

Hydralazine 

Hydrochloride 

Apresolin 

21.

 

İzofluran 

İsoflurane  

 

22.

 

Kalsium-qlükonat Calcium

P

 

P

Gluconate  

 

23.

 

Ketamin Ketamine   

 

24.

 

Klemastin Clemastine  Tavegil 

25.

 

Klonidin Clonidine  Klofelin 

26.

 

Labetalol Labetalol 

Abetol, Albetol, 

Amipress, Ipolab, 

Labetol, Labrocol, 

Lamitol, Opercol, 

Presolol, 

Trandate, Trandol 

27.

 

Laktuloza Lactulose   

 

28.

 

Lidokain Lidocaine   

 

29.

 

Lorazepam Lorazepam   

 

30.

 

Mannitol Mannitol   

Mannit 

31.

 

Maqnezium-sulfat  Magnesium Sulfate 

 Kormagensin 

32.

 

Menadion Menadione  Vikasol 

33.

 

Metasin Metocinium 

Iodide 

 

34.

 

Metildopa Methyldopa  Dopegit 

35.

 

Metoheksital Methohexital Brietal 

36.

 

Morfin Morphine  

 

37.

 

Nadroparin-

kalsium 

Nadroparin Calcium 

Fraksiparin 

38.

 

Natrium-

bikarbonat 

Sodium Bicarbonate 

  

39.

 

Natrium-

nitroprussid 

Sodium 

Nitroprusside 

  

40.

 

Natrium-tiopental 

Thiopentalum 

Natrium 

  

41.

 

Nifedipin Nifedipine   

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 

 

46

42.

 

Nimodipin Nimodipine   

 

43.

 

Nitroqliserin Nitroglycerin   

 

44.

 

Oksitosin Oxytocin   

 

45.

 

Pentoksifillin Pentoxifylline  Trental 

46.

 

Pipekuronium-

bromid 

Pipecuronium 

Bromide 

Arduan 

47.

 

Platifillin Platyphylline 

 

48.

 

Prednizilon Prednisolone   

 

49.

 

Promedol 

Trimeperidini 

Hydrochloride 

  

50.

 

Propofol Propofol   

 

51.

 

Ropivakain Ropivacaine  Naropin 

52.

 

Simetidin Cimetidine  Histodil 

53.

 

Suksametonium-

xlorid 

Suxamethonium 

Chloride 

Ditilin, Listenon 

54.

 

Tubokurarin-xlorid

Tubocurarine 

Chloride 

  

55.

 

Xloropiramin Chloropyramine Suprastin 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 

 

47

Ədəbiyyat 

1.

 

AaliBS, NejadSS. Nifedipine or hydralazine  as a first-line agent to 

control hypertension in severe preeclampsia. ActaObstet Gynecol 

Scand. 2002 Jan;81(1):25-30.  

2.

 

AzriaE, TsatsarisV, GoffinetF, KayemG, MignonA, CabrolD. 

Magnesium sulfate in obstetrics: current data. J Gynecol Obstet 

BiolReprod(Paris). 2004 Oct;33(6 Pt1):510-7.  

3.

 

Barton JR, Hiett AK, Conover WB. The use of nifedipine during the 

postpartum period in patients with severe preeclampsia. Am J Obstet 

Gynecol 1990;162:788–92. 

4.

 

BelfortMA, AnthonyJ, SaadeGR, AllenJC Jr; Nimodipine Study 

Group. A comparison of magnesium sulfate and nimodipine for the 

prevention of eclampsia. N EnglJ Med. 2003 Jan23;348(4):304-11. 

5.

 

Brown CEL, Purdy P, Cunningham FG. Head computed tomographic 

scans in women with eclampsia. Am J Obstet Gynecol 

1988;159:915–20. 

6.

 

Castro LC: Hypertensive Disorders of Pregnancy. In: Hacker N, 

Moore JG, eds. Essentials of Obstetrics and Gynecology. 3rd ed. 

Philadelphia, Pa: WB Saunders Inc; 1998: 196-197. 

7.

 

ChienPF, KhanKS, ArnottN. Magnesium sulphate in the treatment of 

eclampsia and pre-eclampsia: anoverviewof the evidence from 

randomized trials. BrJ Obstet Gynaecol. 1996 Nov;103(11):1085-91 

8.

 

Douglas KA, Redman CW. Eclampsia in the United Kingdom. BMJ 

1994;309:1395–400. 

9.

 

DyerRA, ElsI, FarbasJ, Torr GJ, SchoemanLK, JamesMF. 

Prospective, randomized trial comparing general with spinal 

anesthesia for cesarean delivery in preeclamptic patients with a 

nonreassuring fetal heartt race. Anesthesiology. 2003 Sep;99(3):561-9 

10.

 

Eddie Needham, M.D., Emory University School of Medicine, 

Atlanta, Georgia Management of Acute Renal Failure 

11.

 

ElhassanEM, MirghaniOA, HabourAB, AdamI. Methyldopa versus 

nodrug treatment in the management of mild pre-eclampsia. 

EastAfrMedJ. 2002 Apr;79(4):172-5. 

12.

 

Enkin M, Keirse MJNC, Renfrew M, Neilson J. A guide to effective 

care in pregnancy and childbirth. 2nd ed. Oxford: Oxford University 

Press, 1995. p96. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 

 

48

13.

 

HallDR, OdendaalHJ, SteynDW, SmithM. Nifedipine or prazosin as a 

second agent to control early severe hypertension in pregnancy: a 

randomized controlled trial. BJOG. 2000 Jun;107(6):759-65. 

14.

 

HalpernSH, LeightonBL. Misconceptions about neuraxial analgesia. 

AnesthesiolClin NorthAmerica. 2003 Mar;21(1):59-70.  

15.

 

HeadBB, OwenJ, VincentRD Jr, ShihG, ChestnutDH, Hauth JC. A 

randomized trial of intrapartum analgesia in women with severe 

preeclampsia. Obstet Gynecol. 2002 Mar;99(3):452-7. 

16.

 

Hypertensive disorders of pregnancy. Maternal and Early Child 

Health. Health Evidence Bulletins – Wales 9.1.98. 

http://hebw.uwcm.ac.uk/maternal/hyp2.html. 

17.

 

Kupfeminc MJ, Eldor A, Steinman N, et al. Increased frequency of 

genetic thrombophilia in women with complications of pregnancy. N 

Engl J Med 1999;340:9–13.  

18.

 

LucasMJ, SharmaSK, McIntireDD, A randomized trial of labor 

analgesia in women with pregnancy-induced hypertension. AmJ 

Obstet Gynecol. 2001 Oct;185(4):970-5. 

19.

 

Magee LA, Ornstein MP, von Dadelszen P. Management of 

hypertension in pregnancy. British Medical Journal. 1999; 318: 1332-

1336. 

20.

 

Mushambi MC, Halligan AW, Williamson K. Recent developments in 

the pathophysiology and management of pre-eclampsia. Br J Anaesth 

1996;76:133–48.  

21.

 

National high blood pressure education program working group 

report on high blood pressure in pregnancy. Am J Obstet Gynecol 

1990;163:1689–712. 

22.

 

PatelP, DesaiP, GajjarF. Labor epidural analgesia in preeclampsia: a 

prospective study. J Obstet Gynaecol Res. 2005 Aug;31(4):291-5.  

23.

 

Polson J, Lee WM. AASLD position paper: the management of acute 

liver failure. Hepatology 2005 May;41(5):1179-97.  

24.

 

Probst BD. Hypertensive disorders of pregnancy. Emerg Med Clin 

North Am 1994;12:73–89.  

25.

 

Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Guidelines: 

Management of Eclampsia. http://www.rcog.org.uk. 

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.