Mavzu: Ovqatlanishning fiziologik me’yorlari

Oqsillar

• Oqsillar hayot uchun zarur oziq modda bo'lib, ular organizmdagi barcha hayotiy Jarayonlaming plastik asosini tashkil etadi. Odam umumiy tana massasining 20%ini hujayra quruq massasining esa, 50% dan oshiqrog' ini oqsillar tashkil etadi.
• O’rtacha bir sutkada qabul qilinadigan oziq moddalar energetik qiymati ko’rsatgichining 11-13% oqsillar hisobidan qoplanishi kerak. Oʻrtacha olganda sutkasiga 1kg tana og’irligi hisobiga igr oqsil qabul qilish
• Izoleytsin. Bu aminokislota organizmdagi hamma oqsillar tarkibida mavjud(gemoglobindan tashqari). Ovqat tarkibida izoleytsin bo’lmasligi manfiy azot balansiga olib keladi.
• Lizin. Bu aminokislota yetishmovchiligi qon hosil bollshi buzilishiga,eritrotsiriaming va gemoglobinning kamayishiga olib keladi, jigarda va o’pkada o’zgarishlar sodir bo’ladi. Lizinning asosiy manbalaridan biri tvorog(suzma),go’sht, baliqdir.

Oqsilga boy maxsulotlar

Yog’lar

• Yog’lar
• Yog'lar asosiy oziq-ovqat mahsulotlaridan biri bo'lib, organizmning normalhayot faoliyatini ta'minlash uchun zarur bo'lgan energiya manbal va to'qimalaming tarkib topishida plastik material boʻlib (xususan membranananing shakllanishida) xizmat qiladi.
• Odam organizmida o’rtacha 10-20 % yog’ yoki lipidlar bo’lib, ba’zan esa bu ko’rsatkich 50 % ga yetadi (semirish tufayli). Bu xususiyat organizm uzoq vaqt suvsiz qolganda muhim ahamiyatga ega. Yog lar bilan organizmga unda erigan vitaminlar (A, D, E, K vitamintar), fosfatidlar, to’yinmagan yog’ kislotalari kiradi.

• Sut mahsulotlari tanadagi ortiqcha holesterindan qutilishga yordam beradi

• Yog’larni eng oson erituvchi tabiiy mahsulotlar

• Uglevodlar
• Uglevodlar tirik organizmlaming muhim tarkibiy qismlaridan biri hisoblanadi. Uglevodlar tuzilishi va kimyoviy xossalari jihatidan qandlar va qandlarga yaqin bo'lgan organik birikmalardir.
• Uglevodlam ing 52-66% donlar va ulaming mahsulotlari ko’rinishida, 14-26% oson hazm bo’ladigan shakar va shakar mahsulotlari shaklida, 3-10% ildizmevalar hamda 5-79% poliz ekinlarining mahsulotlari va meva-chevalar hisobidan qabul qilinadi.
• Qonda uglevodorodlardan boʻlgan glyukoza miqdori oshishi natijasida qandli diabet hastaligi paydo boʻlishini yaxshi bilamiz.Fruktoza glyukozaga nisbatan 3 marta shtrinroq boʻlib, u olcha, gilos, olma, nok, uzum kabi mevalar hamda tarvuz, qovun kabi poliz mahsulotlari tarkibida mo’l bo’ladi. Fruktozaga eng boy mahsulot asal bo’lib, uning tarkibida 25-37% glyukoza va 39-40% fruktoza bor. Fruktoza qonda shakami tez ko’paytirmaydi, shunga kora uni qandli diabet kasalligiga uchraganlar iste’mol qilishi unchalik xavfli emas.

• Yosh bolalar qonida normada 12-21mg katta yoshdagi kishilarda 8-12 mg% glikogen boʻladi. Glikogen ko'pincha hayvon kraxmall deb ham ataladi. Polisaxaridlar almashinuvining buzilish kasalligi og'ir kechadigan irsiy kasalliklardan boʻlib, uni maxsus parhezlar bilan davolab bo'lmaydi.

• Uzum uglevodga eng boy mahsulotlardan hisoblanadi