Mavzu: informatika va axborot texnologiyalari fanini o‘qitishning zamonaviy vositalaridan foydalanish mundarija kirish kirish mavzuning dolzarbligi

Videoproektordan foydalanish
Videoproektordan foydalanish umuman olganda toza tutish va havo filtrini tozalab turish va almashtirishdan iborat bo’ladi. Havo filtrini har 100 ish soatidan keyin bajarish kerak, agarda u chang va tutunli xonada ishlatiladigan bo’lsa kamroq vaqtda almashtirish zarur. Bu juda muhim shart, chunki proektor qizishi rejimini kuzatib borish – uning buzilmasdan ishlashi garovidir. Shuning uchun proektorni o’rnatayotganda uning havo kiradigan yo’llariga havo bemalol kelib turishini ta`minlashga e`tibor berish kerak. Noto’g’ri issiqlik almashuvi yoki havo filtrining ifloslanishini ko’rsatuvchi aniq belgisi proektorning ko’p ishlamay turib, qizishini ko’rsatuvchi indikatorning yonib turishi yoki uning avtomatik o’chib qolishi hisoblanadi.
Interaktiv doska – bu kompyuterdagi tasvirlarni proektor orqali namoyish etadigan sensorli ekrandir. Maxsus dasturiy ta’minot matn, rasm, video va audio ma’lumotlar va ob’ektlar, hamda Internet-resurslar bilan ishlash va ular ustiga yozuv va izohlar tushirish imkonini beradi.
Interaktiv doska nafaqat taqdimot ko‘rinishidagi ma’lumotlarni, balki barcha turdagi ma’lumotlarni berish bilan birga odatiy matn yozish (konspekt qilish)ni bartaraf etib, vaqtdan unumli foydalanish imkoniyatini beradi. Tinglovchilar dars yakunida dars jarayonida keltirilgan barcha ma’lumotlar va yozuvlarni fayl ko‘rinishida yozib olish va undan keyinchalik ham foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lishadi. Interaktiv doskalar ma’lumot olish samaradorligini oshiradi.
Barqarorlashib ulgurgan interaktiv texnologiyalarning dunyobozori mavjud bo‘lib, uning o‘z etakchilari va o‘rtamiyonalari mavjud. Ularning hammasi ham biznes, ta’lim, tibbiyot va boshqa sohalar uchun texnologiyalar ishlab chiqadi. To‘lig‘icha buyurtmachiga yo‘nalgan kompaniyalarning paydo bo‘lishi soha rivojiga qo‘shimcha impuls bag‘ishladi. Endilikda bu kabi kompaniyalar ishi mijozlar fantaziyasi va mablag‘lari byudjetiga bog‘liq bo‘lib qoldi. Interaktiv jihozlar ishlab chiqarishda dunyoda etakchilik qilayotgan Prometheam (Buyuk Britaniya, Activboard interfaol sinf doskalari), Interwrite Learning (AQSH, Interwrite tm Board), Smart Technologies Inc (Kanada, SMART Board), Hitachi (YAponiya, Hitachi Starboard IT)), Polyvision (Koreya, Poly Vision IT), Panasonic (YAponiya, Panasonic Panaboard nusxa ko‘chiruvchi va interfaol doskalar) va boshqalar nafaqat interaktiv qurilmalarni boshqarishni, mashg‘ulotlar davomida ilovalar yaratish va boshqa funksiyalarni, balki anchagina samarador ishlashni ham tutib turadigan ixtisoslashtirilgan dasturiy ta’minotni taklif qilishadi. Ta’lim oluvchilar kabi o‘qituvchi ham ma’ruza konspektining yoki boshqa mashg‘ulotning istalgan o‘rniga, muhim jihatlarni yodga olish, xotirada tiklash uchun qatnashishi mumkin, konspektning o‘zi esa harakatlar ketma-ketligi va real mashg‘ulotning umumiy muhitini qayta yaratadi. Bunday o‘quv materialining jiddiy farqi ularning samaradorligidan iborat: o‘qituvchi materialning (matn, grafik, interfaol) sharhlab berish va mustahkamlash zarur bo‘lgan o‘rinlariga e’tiborini jamlaydi, materialni passiv taqdim qilish bilan taqqoslaganda yaxshiroq tushunish va o‘zlashtirishga erisha boradi.
Elektrmagnit texnologiya
Elektrmagnit texnologiyadan foydalanilganda doska qattiq yuzaga ega. Qatlamli struktura ichida vertikal va gorizontal koordinata o‘tkazgichlaridan iborat qalin regulyar panjaralar o‘rnatilgan. Uchida induktivlik katushkasi bo‘lgan elektron pero (marker), faol va passiv bo‘lishi mumkin, koordinata o‘tkazgichlardan raqamlari pero uchining joylashish o‘rnini belgilaydigan elektrmagnit signallarni topadi. Elektrmagnit doskalar, odatda, foydalanuvchi harakatlariga analogli-rezistiv doskalarga qaraganda tezroq javob qiladi.
Lazer texnologiyasi
Tizim ikkita infraqizil lazer burchak o‘lchagichdan iborat bo‘lib, ular, odatda, doskaning yuqori burchaklarida joylashtiriladi. Burchak o‘lchagich ishlashi anchagina sodda: doimiy burchak tezlikda aylanadigan oyna IQ nurni shunday yo‘naltiradiki, u radar antennasi misoli doskaning butun yuzasini bir nuqtadan turib skanerlaydi. Lazer interfaol doskada barmoq yoki oddiy marker bilan ishlab bo‘lmaydi - pozitsiyalashdagi xatolarni kamaytirish uchun doska yuzasiga perpendikulyar holatda tutish maqsadga muvofiq bo‘lgan maxsus marker kerak.
Ultratovush/infraqizil texnologiya
eBeam nomi bilan patentlangan tizim yorug‘lik va tovush to‘lqinlarini tarqalishidagi farqlardan foydalanadi. Elektron marker bir paytning o‘zida ham infraqizil nur, ham ultratovush taratadi. Doska burchaklarida joylashtirilgan IQ-datchik va ultratovush mikrofonlar signallarni qabul qiladi, shundan keyin o‘rnatilgan elektron tizim uoarning kelib tushish vaqtidagi tafovutga qarab, marker koordinatalarini hisoblaydi. Elektron marker, xuddi elektron lastik (o‘chirg‘ich) kabi batareyadan ishlaydi. Ultatovush/infraqizil texnologiyaning asosiy kamchiligi elektrmagnit va lazer texnologiyalaridagi kabi maxsus elektron markerdan foydalanishning talab qilinishidadir.
StarBoard interaktiv doska – bu kompyuterdagi tasvirlarni proektor orqali namoyish etadigan sensorli ekrandir. Maxsus dasturiy ta’minot matn, rasm, video va audio ma’lumotlar va ob’ektlar, hamda Internet-resurslar bilan ishlash va ular ustiga yozuv va izohlar tushirish imkonini beradi.
Interaktiv doska nafaqat taqdimot ko‘rinishidagi ma’lumotlarni, balki barcha turdagi ma’lumotlarni berish bilan birga odatiy matn yozish (konspekt qilish)ni bartaraf etib, vaqtdan unumli foydalanish imkoniyatini beradi. Tinglovchilar dars yakunida dars jarayonida keltirilgan barcha ma’lumotlar va yozuvlarni fayl ko‘rinishida yozib olish va undan keyinchalik ham foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lishadi. Interaktiv doskalar ma’lumot olish samaradorligini oshiradi.
Interaktiv doskani keng tadbiq etish borasida hal etilishi zarur bo‘lgan muammolardan biri professor-o‘qituvchilarni bu qurilma bilan samarali ishlashga o‘rgatishdir. O‘quv materiallarining elektron variantlarini tayyorlash uchun professor-o‘qituvchilardan axborot fazolarini loyihalash tajribasiga ega bo‘lish va axborotlarni samarali strukturalarini yaratishda interfeyslardan foydalana bilish tajribasiga ega bo‘lish talab qilinadi.
Quyida foydalanuvchi uchun boshlang‘ich amallarni bajarish usullari keltirilgan. Keltirilgan amallarni o‘qish bilan birga bajarish tavsiya etiladi.